Motorzaleek begi onez ikusten dute Donostiako Udalak Amara auzoan motorrak aparkatzeko dauden tokiak zabaltzeko hartutako erabakia. Dena den, "are gehiago" behar direla uste dute, azkeneko urteetan ibilgailu horien kopuruak "ikaragarri" egin duelako g...

Norvegiako Snohetta enpresa arduratuko da Donostialdeko metroaren sarrerak diseinatzeaz. ETS Euskal Trenbide Sareko ordezkariek adierazi dutenez, metroa hartuko duten pertsonak harekin "identifikatuta" sentiaraziko dituzten elementuak izango dituzte; ...

Gipuzkoako herri mugimenduko taldeek urte asko daramatzate gaur egungo garapen eredua kritikatzen eta "bestelako Gipuzkoa bat" aldarrikatzen; orain, hainbat arlotako talde eta plataformak elkartu egin dira, eta Gipuzkoako Azpiegitura Erraldoien Aurkako Plataforma sortu dute. Urtarrilaren 13az geroztik, hitzaldiak, eztabaidak eta beste hainbat ekitaldi antolatu dituzte Oiartzualdean, Donostia aldean, Tolosan eta Debagoienean; bihar azpiegitura handien aurkako manifestazioa egingo dute Donostian.Rikardo Ortega (Iruñea, 1956) Erraustegiaren Aurkako Plataformen Koordinakundeko kidea da. Hark azaldu duenez, orain arteko ekitaldiak "oso arrakastatsuak" izan dira, eta jende ugari gerturatu da: "Azpiegitura handiak gelditzeko, gizarteko eztabaida piztu behar dugu, eta orain une egokia da horretarako".

Zein jarrera du gizarteak azpiegitura handien inguruan?

Denetarik dago: halako ekitaldietara joaten direnak nolabaiteko kezka duten pertsonak izaten dira, baina badago apenas informaziorik daukan jendea ere. Dena den, uste dut orokorrean jendea nahiko kritikoa dela; are gehiago oraingoa bezalako krisialdi ekonomiko batean, ikusita nola bideratzen dituzten hainbeste baliabide halako proiektuetara, gizarte beharrizanetarako ez dagoenean.

Proiektu guztietan sortu dira aurkako mugimenduak. Zeintzuk gauzatuko da, zure ustez?

Espero dut gehienak ez gauzatzea; hala eta guztiz ere, baten batek aurrera egiten badu, saiatuko gara ondorioak ahal beste leuntzen. Baina oraindik garaiz gaude gelditzeko.

AHTa ere bai?

Batzuek uste dute jada ez dagoela ezer egiterik, dena erabakita dagoela. Baina orain arte %35 baino ez dute egin; hau une aproposa izan daiteke proiektua bertan behera uzteko. Begira nolako murrizketak egiten ari diren gizarte gaietan; ezin da dirua halako proiektu batera bideratu.

Errauste plantaren etorkizuna nola ikusten duzu?

Erraustegiaren egoera bestelakoa da: diputazioan eta partzuergoan gehiengo berri bat dago, eta proiektuarekiko guztiz kritikoa izan da orain arte. Dena den, uste dut gizarteak segitu behar duela presioa egiten, proiektua behin betiko bertan behera uzteko, eta ahalik eta lasterren alternatibak abiatzeko.

Eta kanpoko kaiarena?

Superportua airean dago; ingurumenean duen eragina izugarria da, eta Madrildik ere zalantza bat baino gehiago dituzte hura aurrera eraman edo ez erabakitzerakoan. Gainera, krisiagatik, ez dago baliabiderik; proiektu horrekin baikorrak izan gaitezkeela uste dugu.

Jardunaldi hauetan, azpiegiturek gizartean duten eraginaz aritu zarete. Zenbaterainokoa da eragin hori?

Txanpon beraren bi aldeak dira: desarrollismoa, kontsumismoa, produktibismoa... Kapitalismoak eragiten dituen dinamika geldiezinen ondorio dira azpiegitura basati hauek guztiak. Batzuek ezin dute geldirik egon, eta gehiago produzitu behar dute, negozio gehiago egiteko, jendeari kontsumitu arazteko. Eta argi dago horrek guztiak ez dituela gure beharrak asetzen, ez garela zoriontsuagoak horregatik. Ez dugu halako azpiegiturarik behar; bizimodu apalago batekin askoz zoriontsuagoak izan gaitezke. Eta naturak ere ez dio luzaroan eutsiko.

Nahikoa informazio badago beste ereduen inguruan?

Ez nahi genukeen adina. Badago alderdi politiko eta hedabide batzuen aldetik halako intoxikazio kanpaina etengabe bat, eta horri aurre egiten ari gara egunero; baina, pixkanaka, gero eta jende gehiago ari da informatzen.

Krisian hasi da 2012a; soiltasuna izan da urte berriko asmoei buruz gehien aipatutako hitza. Aurrekontuetan gastuak haziz eta diru sarrerak txikituz doaz, eta, apurka, zabaltzen ari da orain arteko garapen ereduaren aurkako jarrera: datozen urteetan ez dira posible izango hainbeste inbertsio eta eraikuntza berri.

Murrizketa eta erreformek orain arteko erritmoa apaltzea helburu duten arren, krisiaren aurretik erabakitako hainbat proiektu handik aurrera jarraitzen dute Gipuzkoan. Lurraldea obretan dago, eta, planifikatutako azpiegiturak gauzatzen badira, hala jarraituko du urte batzuetan; soiltasunaren diskurtsoak ez du balio garapena jokoan baldin badago. Azpiegitura handi horietako askok, ordea, etorkizun lausoa dute oso; horietara bideratutako baliabideen inguruko zalantzek eta ingurumenari egin diezaioketen kalteek herritar askoren errezeloa piztu dute.

Abiadura handiko trena

Urtetik urtera, diru gehiago

Presa handia du Eusko Jaurlaritzak AHT abiadura handiko trena Gipuzkoara ekartzeko: aurtengo aurrekontuetatik 350 milioi euro gorde ditu Gipuzkoatik igaroko den zatiko lanetarako, iaz baino %27 gehiago. Urtetik urtera, handitzen joan da kopuru hori; iaz 275 milioi bideratu zituen, eta 2010ean, 225 milioi.

Guztira, 76 kilometroko ibilbidea egingo du AHTak Gipuzkoan. Horietako hamahiru zatitan jada ari dira lanean; Ordiziatik Itsasondorako zatiko eta Beasain ekialdeko eraikuntza lanak martxorako amaitzeko asmoa daukate. Beste hiru zatitan aurki hasiko dira obretan: Ezkiokoan, Hernani eta Astigarraga artekoan, eta Zizurkil eta Andoain artekoan.

Gainontzeko zatietako lanak esleitu dituzte jada; Hernialdetik Zizurkilera doan 5,8 kilometroko tartea izan da azkena esleitzen. Hala eta guztiz ere, oraindik erabakitzeko dago nola sartuko den trena Donostiara eta Irunera.

Donostia aldeko metroa

Gipuzkoarren %65entzat

Donostiako eta inguruko herritarren garraio ohiturak "goitik behera" aldatzera dator Donostia aldeko metroa, ETS Eusko Trenbide Saretik adierazi dutenez. Euskotrenek gaur egun hirian egiten duen ibilbidea oinarri hartuta, maizago ibiliko den lur azpiko trena egitea da asmoa. ETSko ordezkariek emandako datuen arabera, Gipuzkoan bizi diren pertsonen %65i emango die zerbitzua metroak, Donostia inguruko beste zenbait herritara ere helduko delako; besteak beste, trenaren Lasartera-Oriarako linea luzatuko dute.

Guztira, hamazazpi geltoki izango ditu metroak hiriburuan: erdialdeko auzoetara ezezik, Morlans, Loiola, Intxaurrondo, Herrera eta Altzara ere helduko da. Bestalde, Errekalde eta Añorgako tren geltokiak berritu nahi dituzte, eta Pasaian, Errenterian, Irunen eta Hondarribian ere egingo dituzte geltokiak.Oraintxe, hiru zatitako lanak daude hasita: Lasartetik Errekalderakoak, Errekaldetik Añorgarakoak eta Loiolatik Herrerarakoak.

Egitasmoak 750 milioi euroko gastua izango du. Kopuru hori Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Sailarekin erdibana ordaintzea adostu zuen aurreko foru gobernuak; aldundi berriak, ordea, metroaren finantzaketan parte ez hartzea erabaki du. ETSk oraindik ez du azaldu zein irtenbide emango dioten finantzazioaren auziari.

Errauste planta

Sei hilabetez, etenda

Lur mugimenduak hasita dauden arren, zalantza handiak daude Zubietan eraiki nahi duten errauste plantaren etorkizunaren inguruan. Hainbat herri mugimenduk egitasmo horren aurka egin duten arren, berez, hasita daude azpiegitura eraikitzeko lanen kontratazioak. Gipuzkoako Hondakinen Partzuergoko administrazio kontseiluan gehiengoa duen Bilduk, ordea, proiektuaren aurkako jarrera azaldu izan du. Abenduan, 38 alkatek hondakinak biltzeko beste sistema batzuk ezartzeko asmoa azaldu zioten partzuergoari; administrazio kontseiluak erabaki zuen horrek errauste plantaren bideragarritasun ekonomikoa zalantzan jar zezakeela, eta eraikuntza lanak sei hilabetez geldiarazteko eskatu zion partzuergoko batzarrari. Aldundiko 2012ko aurrekontuen negoziazioetan, hura onartzea erabaki zuten Bilduk eta EAJk.

Orain, ekainaren 30era arteko tartea daukate hondakinen arazoa berriz aztertzeko eta irtenbideak bilatzeko. Tarte horretan ez dute errauste plantari buruzko erabakirik hartuko, eta ez dute kontratua eteteagatik kalte-ordainik ordaindu beharko, agiriak berak ematen baitu halako etenaldi baterako aukera.

Pasaiako kanpoko portua

Helegiteak aztertzeko txanda

Aste honetan amaitu da Pasaiako portuko ingurumen iraunkortasun txostenari helegiteak jartzeko epea. Portu Agintaritzak osatutako bigarren bertsioa da, lehenak ez baitzuen batere harrera onik izan, ez herritarren aldetik, ez eta instituzioen aldetik ere. Espainiako Ingurumen Ministerioak ere ohartarazi izan du kaia kanpora eramateak ingurumenean kalte larriak eragin ditzakeela, eta beste aukerak aztertzeko eskatu zion Portu Agintaritzari 2010ean.

Hark alde batera utzi ditu beste aukerak, eta, itsaso bidezko trafikoaren gorakadari erantzuteko modurik onena kanpoko kaia dela iritzita, ingurumeneko txostenari aldaketa batzuk egin dizkio. Orain, helegiteak aintzat hartu eta jasotako proposamenekin memoria txostena osatu behar du erakundeko administrazio kontseiluak. Azken hitza, ordea, Espainiako Ingurumen Ministerioak du; hark plana onartutakoan hasiko lirateke proiektua idazten. Cesar Salvador Portu Agintaritzako planifikazio eta ustiaketa buruak esan du urtea bukatu aurretik espero dutela ministerioaren erantzuna.

Zubietako kartzela

504 ziega, 28 hektareatan

Zubietan, errauste plantaren ondoan, egin nahi dute Martuteneko kartzela ordezkatuko duen Norte III espetxea; beste zenbait azpiegitura ere egin nahi dituzte gune horretan, eta oraingoz, lur mugimenduak egiten hasi dira. SIEP Presondegietako Hornikuntza eta Azpiegituretako Espainiako Elkartetik adierazi dutenez, azarorako amaitu nahi dituzte mugimenduok; ez dute zehaztu noizko hasi nahi duten obrekin.

Guztira, 28 hektarea izango ditu Zubietako kartzelak; horietatik hemezortzi hesiz inguratuta egongo dira. Iruñean aurki irekiko duten presondegiaren berdina izango da; hark bezalaxe, 504 ziega eta 120 gela osagarri izango ditu.

Jaizkibel Bizirik plataformak 2.800 helegite jarri dizkio Pasaiako Portu Agintaritzak kanpoko kaiaren proiekturako osatutako ingurumeneko txostenari; 10.000 atxikimendutik gora jaso dituzte.

Ulia eta Jaizkibel pareko itsaso eremuko 13.000 hektarea Natura 2000 sarean sartzeko eskatuko die aste honetan Gipuzkoako Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritzari eta Espainiako Gobernuari, hango bioaniztasuna babeste aldera. Babes horrekin, zailagoa litzat...

Musikarekin afizio handia zuen. "Gehien bat musika irratietan entzuten nuen", dio Txomin Artolak (Hondarribia, 1948). 1950eko hamarkadan diskoak ez ziren erraztasunez lortzen eta, batez ere, Frantziako irratietatik aditzen zena gustuko zuen Artolak. 1...

VII. Piano JaialdiaAndoainBihar eta etzi izango da Andoaingo VII. Piano Jaialdia: ehunka haur eta gazte eta haien ingurukoak pianoaren bueltan bilduko dituen jaialdia. 2006an antolatu zuen Seiasle elkarteak piano jaialdia lehen aldiz, eta, ordutik, hu...

Jaki asko bilduta heltzen dira dendatik; paper, plastiko eta aluminio paperek berehala betetzen dute etxeko zakarrontzia, eta arrain eta haragiaren kasuan, usain nabarmena edukitzen dute, gainera. Hori saihesteko, Ontziratu zaitez! kanpaina abiatu zue...

Begisare elkartea 1997an sortu zuten Gipuzkoan, erretinosi pigmentarioa gaixotasuna dutenei laguntzeko. Erretinan eragina duen gaixotasun bat da, eta Gipuzkoan 150 gaixo inguru daude. Begisare elkarteko zuzendaritzako kide eta gaixo horietako bat da Markel Etxabeguren (Oiartzun, 1987).

Zer da erretinosi pigmentarioa?

Erretinari eragiten dioten zenbait gaixotasunen multzoa da, gaixotasun degeneratiboa eta genetikoa, hau da, gurasoetatik oinordekoetara igarotzen dena. Degeneratiboa izaki, normalean, gaixotasunak aurrera egiten duenean, ikusmena galduz joaten da gaixoa. Baina prozesu hori pertsona bakoitzaren araberakoa da.

Zein sintoma ditu gaixotasunak?

Sintoma nagusietako bat gaueko iluntasuna deitzen dioguna da, argi gutxiko lekuetan arazoak izaten baititugu mugitzeko. Eskopeta baten kanoitik begira ariko bagina bezala ere ikusten dugu gutako askok, ikus-eremua oso murriztua dugulako. Gaixotasunak aurrera egin ahala, eremu hori itxiz joaten da, guztiz itxi arte. Beste sintoma nabarmen bat kontrasteena da, bolumenak ikustea kosta egiten zaigulako: eskailerak, aldapak… Argi ilunek ere eragina dute. Adibidez, egun eguzkitsu batean taberna batera sartu eta taberna horretan askoz argi gutxiago badago, moldatzea asko kostatzen zaigu, begiak iluntasun horretara ohitu arte 10-15 segundo igarotzen direlako.

Edozeini eragin diezaioke gaitzak?

Erretinosi pigmentarioa hiru modutara gara daiteke: aurreko kasurik gabe gaixotasuna izatea, hau da, pertsona baten gurasoek, osaba-izebek, aitona-amonek ez izatea, eta berak pairatzea, genetikoki hala suertatu delako; oinordekotzan jasotzea, gurasoengandik, aitona-amonengandik…; eta gaixotasunaren eramailea izatea, baina gaixotasuna ez garatzea. Ama batek gaixotasunaren genea izan dezake, baina inolako sintomarik ez izatea gerta liteke, baina bere seme-alabek gaixotasuna garatzea.

Gaixotasunaren bilakaera adinarekin lotuta dago?

Jaiotzetik dugun gaixotasun bat da, baina oso zaila da irizpide batzuk zehaztea. Batzuei haurrak direnean detektatzen diete, nire kasuan bezala. Gurasoak konturatu ziren, adibidez kotxean gindoazela, aitak zerbait seinalatu eta niri kostatu egiten zitzaidala gauza hori fokalizatzea. Baina bada jendea 50 urtera arte-edo, bizitza normala egin duena. Hori bai, arraroa da gaztetan edo umetan gaixotasuna detektatzea, sintomak nerabezarotik aurrera hasten direlako normalean nabarmentzen. Ordura arte, haurren batek estrapozu egiten badu, ez zaio garrantzirik ematen. Baina sintomak nabarmenagoak direnean jendea larritzen hasten da, eta orduan detektatzen dira kasu gehienak. Horregatik, kasurik gehienetan, helduetan detektatzen da gaixotasuna. Kasu askotan 35-40 urterekin detektatu diete gaixotasuna, nahiz eta jaiotzetik izan.

Gaixotasuna erabat garatzen denean, zein ondorio ditu?

Gaixotasuna bere muturrera eramanda, itsu geratzea litzateke azken pausoa. Baina itsu geratzeko adin zehatzik ere ez dago, bat 40 urterekin geratu daitekeelako itsu, beste bat 50ekin eta beste bat itsu geratu gabe hil daiteke. Pertsona bakoitzaren araberakoa da gaixotasunaren garapena, oso heterogeneoa delako. Sintomak gaixo guztietan berdinak dira, baina pertsona batzuetan modu batera garatzen dira eta beste batzuetan beste batera.

Ba al du sendabiderik erretinosi pigmentarioak?

Oraingoz ez dago sendabiderik, baina prebentzio bideak badaude. Horiekin ez dugu lortuko gaixotasunaren garapenean etenik, baina badira txikitatik jarri daitezkeen traba batzuk gaixotasuna garatu ez dadin, edo garapena moteldu ahal izateko. Horregatik, oso garrantzitsua da gaixotasuna ahalik eta azkarren detektatzea.

Medikuntza alorrean, zein pauso ari dira ematen gaixotasunaren inguruan?

Guk, elkarte gisa, uste dugu sendabidea genetikaren alorretik etorriko dela, gaixotasun genetikoa delako erretinosi pigmentarioa. Gaixotasuna ahalik eta azkarren detektatzeko, azterketa genetikoa egitea da bidea, eta horretarako, 2009an proiektu bat jarri genuen martxan Biodonostiako ikerlariekin batera. Gipuzkoan gaixotasuna dugun guztioi diagnosi kliniko molekular eta genetikoa egin digute, gaixo guztiei diagnosi zehatz bat egiteko. Izan ere, erretinosi pigmentarioa diagnostikatu dieten batzuek ez zuten gaixotasun hori, eta alderantziz, beste gaixotasun bat dutela esan dietenak ere badaudelako.

Zertan datza proiektu hori?

Gaixotasuna 150 genek baino gehiagok eragin dezakete, eta azterketa honekin gene horien mutazioa aztertu daiteke. Hala, mutazio horretarako sendabidea iristen denerako guk bidearen zati bat eginda izango dugu, eta sendabidea lortzetik gertuago egongo gara. Hori dena egiteko, ordea, urteak beharko dira, baina, momentuz, gaixo bezala egin dezakegun gauza bakarrenetakoa da.

Begisare elkarteak laguntza eskaintzen diezue gaixoei.

Elkartearen helburuetako bat gaixoei autonomia ematea da, itsu geratzen garenean ahal bezain laguntza gutxien behar izateko. Horretarako, sukaldaritza ikastaroak antolatzen ditugu, adibidez, eta taldean psikologia saioak ere egiten ditugu, gutako asko bakarrik sentitzen delako, eta bilera horietan elkarri laguntzeko aukera dugulako.