Beste urte batez, Joxe Migel Iztueta Kortajarena, Lazkao Txiki, gogoratuko dute Lazkaon. Aurten 22 urte dira bertsolaria hil zela. Gaur iluntzerako, bertso afaria antolatu dute Lazkaomendiko Lartxai elkartean. Maialen Lujanbio eta Unai Agirre bertsola...

Eguzkiak egungo gizartean gero eta eragin handiagoa duela uste du Itziar Garate Lopez astrofisikariak (Zarautz, 1986). Orain dela bost urtetik, EHUko Zientzia Planetarien Taldekoa da; zientzia planetariak ikertzen dituzte, hau da, eguzki sistemako planeten atmosferak. Eguzkikadak hitzaldia eman zuen Garatek atzo, Zarautzen, Arkamurka natur elkarteak antolatutako Astronomia Astean. Jardunaldien barruan, denboraz ariko da gaur Esteban Esteban —20:15ean, Arkamurkaren egoitzan—, eta bihar eguzkiaren behaketa egingo dute Munoan, eguerdian eta gauean, Santa Klara komentuaren atzeko parkean.

Eguzkikadak izan dituzu hizketagai. Zer dira?

Izenburua asmatutakoa da. Artikulu dibulgatibo batetan irakurri nuen hitza, eta gustatu egin zitzaidan. Azken finean, eguzkia denbora guztian aldatzen ari da, eta zenbait fenomeno gertatzen dira; gehien ezagutzen ditugunak gainazalean azaltzen zaizkion orban ilun batzuk dira. Baina badaude beste fenomeno asko, eta fenomeno horiez guztiez hitz egiteko, horrelako izen bat jartzea erabaki nuen. Zientzian gehien erabiltzen dena espazioko eguraldia da, space weather. Baina hori pixka bat hotza egiten zitzaidan.

Zeintzuk dira, bada, espazioko eguraldian gertatzen diren fenomenoak ?

Eguzkiari azaltzen zaizkion orban ilunez gain, eguzki haizeak eta eguzki ekaitzak ere sortzen dira. Edozein izarrek, baita eguzkiak ere, horrenbestez, une oro eta etengabe partikula korronte bat igortzen du, norabide guztietan. Horri, oro har, eguzki haizea deitzen zaio. Gero, noizean behin, eztanda batzuk ere badaude: korronte hori handitu egiten da, eta eztanda moduan, dentsitate handiagoan, partikulak igortzen ditu; horri ekaitza deitzen diogu. Horiez gainera, oso energia handiko argi flash-ak ere badaude; Lurrera begira badaude, gugan eragin handia izan dezaketen fenomenoak dira.

Horiek denek eragiten al digute?

Gehienek bai, era batera edo bestera, zuzenean edo zeharka.

Ilargiaren eraginak ezagunagoak dira. Eguzkiaren fenomenoek nola eragiten digute?

Batik bat, eguzkitik datozen partikulak gure atmosferan sartzen direnean eragin dezakete. Adibidez, aurorak. Eguzkitik datozen partikulak dira horren erantzule, eta hori eragin positibo bat da. Baina, badaude eragin negatiboa dutenak ere; esaterako, teknologian eragin dezaketenak. Hondamenak ekar ditzakete: abioiak ezin du oso ondo nabigatu; nabigazio sistema guztiak pixka bat nahasi ahal dira, GPSak, sakelako telefonoetako nabigazio sistemak. Orduan, horrelako ekaitz edo partikulen dentsitate haize handi bat gugana datorrenean, neurriak hartu behar ditugu.

Beraz, gaur egun teknologiak duen garrantzia kontuan izanda, eguzkiaren eragina handiagoa da?

Bai, hori horrela da. Gero eta teknologia gehiago daukagu, eta zaurgarriagoak gara. Horregatik, space weather edo espazioko eguraldiak gero eta garrantzi handiagoa dauka. Hori orain dela hogei bat urte sortutako zientziaren arlo bat da, astronomiaren eta meteorologiaren artekoa, eta gero eta indar handiagoa hartzen ari da, teknologia gehiago daukagulako eta sentikorrago garelako.

Arkarmurkaren Astronomia Astean parte hartu duzu. Denbora da harremanetan zaudela haiekin, ezta?

Bai. Leioan (Bizkaia) Fisika ikasten ari nintzenean, zer espezialitate egin nahi nuen erabaki gabe nuen oraindik. Kasualitatez, Arkamurkak antolatutako Astronomia Asteko hitzaldietara joan nintzen, eta horrek piztu zidan astronomiaren inguruko interesa; badago esatea haiek izan zirela pixka bat nik Astronomia ikasi izanaren errudunak. Gero, jakin zutenean bazegoela zarauztar bat Astrofisikan doktoretza egiten, nirekin harremanetan jarri ziren, eta, hortik aurrera, Arkamurkakoekin harreman handiagoa dut.

Azken kontsumitzaileekin lotutako iruzurra "oso txikia" da, enpresetan atzematen denaren aldean. Diputazioak inoizko iruzur kopururik handiena atzeman zuen 2014an —414,6 milioi—, eta horretatik zatirik handiena sozietate zergan izan zen (%41). Batez ere enpresak sustatzeko elkarteak ikertu zituen aldundiak. Erregimen bereziak ziren, onura fiskal handiekin, eta higiezinen sektoreak "irabazi handiak zerga ordaindu gabe pasatzeko" erabiltzen zituen. Diputazioaren arabera, "gaizki" egindako arau bat zen, halako jokaldiak ahalmentzen zituelako. Erregimen hori ezabatu zuen aldundiak.

Euskal Metal Fest jaialdiak bost talde bilduko ditu bere seigarren aldian: Vita Imana, Elbereth, Dominium, Estampida eta Ankhar. Vita Imana hamargarren urteurreneko bira egiten ari da, eta lehenengoz joko du Donostian. Elbereth Legazpiko taldeak zuzen...

'ETXEKO URA' KANPAINA BABESTU DUTEN HERRIAKEtxeko Ura kanpainaren barruan, mila pitxer banatu dituzte Tolosaldeko 28 herrietako hainbat jatetxe eta tabernatan. Egitasmo horren bitartez, iturriko ura kontsumitzeko ohitura sustatu nahi dute herritarren...

Helduentzako txotxongilo ikuskizun bat dakar Javier Aranda Zaragozako artistak. Pieza txiki eta hunkigarriak eskaini nahi ditu; horretarako, txotxongiloak erabiliko ditu. Gizakiaren degradazioaren eta marjinazioaren sinbolo dira txotxongiloak, eta hai...

Argiak ilun daude Bergarako Errege Mintegiko biltegian. Plastikoz estalita daude apalak; piezak babesean dituzte, lekualdatuak izateko bidean. Lehen begiratuan ikusi ez arren, kalkulaezina da eraikinak biltzen dituen istorioen eta historiaren balioa: XVIII. eta XIX. mendeetan Euskal Herriko hezkuntza eta zientzia erakunde garrantzitsuena hartu zuen Errege Mintegiak, eta orduko laborategietan erabilitako elementuetako asko gaur egunera arte...

donostitruk azokak hartuko dituen saltokiakDonostitruk Donostiako bigarren eskuko merkatua egingo dute bihar Donostia 2016ren lokalean, Easo kaleko 43an. 37 saltoki jarriko dituzte 10:00etatik 14:00etara. Ondasunak salgai jarri nahi dituenak 09:30etik...

Aste Santuak bisitari ugari erakarri ditu egunotan Gipuzkoara. Hotelen okupazioa %85ekoa izan da, eta Ostegun Santutik larunbatera egon da mugimendu gehien. Hondarribian "azken urteetako Aste Santurik onena" izan dute; 3.400 lagun baino gehiago igaro dira Arma plazako informazio bulegotik. Aisiarako eskaintzari dagokionez, Aquariumak azken hamar urteetako hasiera onena izan du: lehen bi egunetan 8.000 bisitaritik gora izan dituzte. Azpeitiko Burdinbidearen Euskal Museoan —irudian— %31,19 igo da bisita kopurua.