GIPUZKOAKO HITZA

Mobilizatzen hasiak dira fra-cking-aren kontrako taldeak Gipuzkoan. Maritxu Goikoetxea da Debagoieneko taldeko bozeramailea.Zer iruditzen zaizue Gipuzkoa "fracking gabeko lurralde" izendatu izana?Oso berri pozgarria da. Herrialde oso batek haustura hi...

LGTBen Nazioarteko Egunaren osteko topagune izango da Donostiako Banda Bat elkartearen Guardetxea. Ajea pasatzeko, gainera, festa luzatzea proposatu dute Guardetxeko arduradunek, Gabon Marikon Resaka Party izeneko les-gay-trans jaialdia antolatu baitu...

Emakumeen kontzientzia garatu izanak eraso gehiago salatzea ekarri duela uste du Idoia Trenor Bilgune Feministako kideak (Donostia, 1984). Erasoei autodefentsaz erantzun behar zaiela uste du, eta balio feministetan oinarritutako jaiak eraiki behar dir...

Hasiak dira Lasarte-Oriako sanpedroak; musikaren abiada bizian hasi ere. Askotariko estiloko talde, orkestra eta bakarlariak igoko dira oholtza gainera, baina rock kontzertuak izango dira aipagarrienetako batzuk. Gaur gauerdian, esate baterako, emanal...

PUTZUEN ERAGIN EREMUADebagoieneko Fracking Ez taldearen arabera, Gipuzkoako lurralde osoaren %40 egongo da haustura hidraulikorako guneen eraginpean. Debagoienari eragingo lioke batez ere, baina Debabarrena, Urola, Goierri eta Oriako hainbat lur ere h...

Heteroarauari desobedientzia! Ideietatik arrakaletara lelo hartuta, hainbat ekintza antolatu dituzte elkarrekin Azpeitiko Bilgune Feministak eta Ernaik, LGTBI Komunitatearen Nazioarteko Egunaren bueltan. Besteak beste, Arrakala, zirrikitu bat haitzetan dokumentala eman eta landu dute. Horrez gain, elkarretaratzera deitu dute plazan, bihar, 12:30erako. Leire Ibarguren (Azpeitia, 1979) Bilgune Feministako kideak gogorarazi du Azpeitia eta Azkoitia artean ekainaren 28aren bueltan hamaika ekintza antolatu direla azken hogei urteetan. Aurten, heteroarauaren gaia jorratu dute Arrakala dokumentalaren bidez.

Arrakala, zirrikitu bat haitzetan filma eman duzue ekainaren 28aren bueltan antolatutako ekitaldietan. Zergatik?

Heteroarauak gure bizitzan nola eragiten duen adierazten du dokumentalak. Pertsonen bizipenetan oinarritutakoa da, eta oso interesgarria da hausnarketa horiek denak herriratzea. Gaiaz modu kolektiboan hausnartzea eta konpartitzea garrantzitsua da: asko gara gizartean onartuta ez dauden edo normaltasunaren barruan sartzen ez diren desioekin bizi eta horren alde maila pertsonalean zein kolektiboan borrokatzen garenak.

Donostian, dokumentalaren aurkezpenean izan ginen, eta oso ederra eta hunkigarria izan zen, kolektibo handi batek dugun errealitatean oinarritutakoa delako. Jende asko bildu ginen, barre egin genuen, hausnarketa berriak eragin zizkigun eta haserretu ere egin ginen. Baina, batik bat, indar handia eman zigun, gaiaz eztabaidatzen segitu eta dokumentala herri guztietara zabaltzeko.

Zer kontatzen du lan horrek?

Hainbat hausnarketa egiten ditu heteroarauaren inguruan: zati batean, heteroaraua zer den eta gure bizitzetan nola eragiten duen azaltzen du. Beste zati batean, desioaren inguruan hitz egiten du: desioa ere nolabait gizarteak eraikitzen duen gauza bat delako. Horrez gain, familia eredu desberdinen inguruan ere ari da, eta baita modu kolektibo batean ere, heteroarauak eta heterauaren kontrako borrokak daukan garrantziaz.

Zer da heteroaraua?

Askotan, legeak babestuta, oso modu bortitzean azaleratzeaz gain, gauza oso sotila ere bada. Sotiltasun horrek botere handia ematen dio. Txiki-txikitatik gure bizitzetan eragin zuzena du, eta gure bizitzako momentu askotan azaleratzen da. Heteroarauak esaten digu zer gustatu behar zaigun eta zer ez, zein gustatu behar zaigun eta zein ez, zer praktika sexual gustatu behar zaizkigun eta zein ez, esaten digu pertsona bakarra gustatu behar zaigula eta bizi osorako izan behar duela, esaten digu familia egitura bat osatzera bideratutako desio bat izan behar dugula... Nolabait, bide bat markatzen digu, gure ibilbide afektibo sexuala baldintzatuz eta erregulatuz. Identitate lesbiana, gay, trans, queer eta abarrak bazterrean utzita. Pertsonon gorputzak bi motatakoak direla sinetsaraztea da heteroarauaren beste oinarrietako bat. Bi eredu horietatik kanpo dauden beste denak normaltasun arautik kanpo gelditzen dira, erosotasun horretatik kanpo. Gizarteak ez ditu espazio seguruak sortzen bi eredu horietatik kanpoko pertsonentzat, eta gorputz horien sexualitatea ukatu egiten da.

Horrek nola egituratzen edo osatzen du gure gizartea?

Egungoa gizartea kapitalista da, eta eremu pribatuan bere unitate garrantzitsuenetako bat familia nuklearra da. Heteroarauen helburuetako bat emakumeaz, gizonaz eta seme-alabez osatutako familia nuklearra osatzea da. Gero, familia nuklear horren barruan, sexualitatea bizitzeko modua ere baldintzatzen du heteroarauak: emakumea objektu sexual baten gisan eta ugalketarekin lotzen duen sexualitate ereduan kokatzen du. Gizonezkoa, aldiz, modu aktiboko sexuarekin eta plazerarekin lotzen duen ereduan. Hor ere botere harreman batzuk sortzen dira emakumeen eta gizonen artean. Horrek denak gizarteko beste alor guztietan ere eragina dauka. Ikuspegi sexual batetik ere, heteroarauak emakumeak menpeko izaki egin nahi gaitu. Sexuen araberako rol banaketan ere heteroarauak eragiten du, eta argi dago gaur egungo gizarte egitura horri eusteko ezinbestekoa dela emakumeek gaur egun duten rola betetzen segitzea. Gizartea sostengatzen duten errekonozitu gabeko lanak egiten jarraitzea: zaintza lanak, etxeko lanak, ugaltzea…

Eta egunerokoan nola eragiten digu heteroarauak?

Norbanakoaren egunerokoan eragiten du, bai beste pertsonekin harremanak izateko orduan, bai harreman sexualak edukitzeko, bai gure desioak adierazteko edota baita gure sentitzeko moduan ere. Jendaurrean non eta nola kokatzen garen, edota gure etorkizuna nola proiektatzen dugun baldintzatzen du.

Zein da Arrakala, zirrikitu bat haitzetan dokumentalak gure gizarteari egiten dion ekarpena?

Ekarpen interesgarria egin dezake, herri txikietan ere hausnarketa modu kolektiboan egiteko. Pertsona asko Madrilera, Bartzelonara edo Londresera joaten dira heteroarauak sortzen dien deserosotasunagatik, eta herri txikietan espazio seguru horiek ez dituelako aurkitzen. Horregatik, herrietan hori guztia lantzea oso garrantzitsua da. Eta ari gara. Adibidez, Azpeitian azken hogei urteotan ekainaren 28aren bueltan ekintzak antolatu dira. Antolatzen segitu eta beste bizi eredu batzuk ezagutzera ematea, aldarrikatzea eta azaleratzea oso garrantzitsua da. Heteroarautik at dauden bizi-ereduak bilduko dituen herri bat aberatsagoa baita. Era desberdineko familiaz osatutako eta askotariko desioak askatasunez bizitzeko aukera ematen duen herri batean herritar denak irtengo dira irabazian.

Eibar historian aurrenekoz Lehen Mailara igo izana, eibartarrengan eragin duen pozaz gain, herriko ekonomiari bultzada emateko moduko gertaera izan daiteke. Horren aurrean, ilusioa eta etorkizunera begiratzeko gogoa dute zenbaitek; beste batzuek, orde...

Filtroko esperientzia "gazi-gozoa" izan zela uste du Manueltxo Goitiak: gazia, Poliziaren bortizkeriak bi lagun hil zituelako. Gozoa, bi herriren arteko elkartasuna azaleratu zelako.Nola hartu zenuen Uruguaira ihes egiteko erabakia?Torturatik eta erre...

Eibarko Bazkide abonatuakEibar Kirol Elkarteak 3.500 bazkide abonatu izan ditu 2013-2014ko denboraldian. Abonamenduen prezioa 209 eta 297 euro artekoa izan da. Igoera aukerengatik abonatu kopurua igotzen hasi zen, eta, maiatzean, izen-ematea etetea e...

Poliziaren jazarpenetik ihesi atzerrira joan, eta deserrian ere errepresio bortitza pairatu. Horixe gertatu zitzaien Manueltxo Goitia, Luis Mari Lizarralde eta Mikel Ibañez euskal errefuxiatuei, duela bi hamarkada. 1994ko abuztuaren 24an, haien kontrako estradizio agindua onartu zuen Uruguaiko Gobernuak, eta milaka pertsona kalera atera ziren, euskal herritarrei babesa adierazteko. Uruguaiko diktaduraz geroztik gertatutako istilu larrienak eragin zituen Poliziak egun hartan: ehunka zauritu, dozenaka atxilotu eta bi hildako izan ziren. Sarraski hori gogora ekarri nahi du Askapena erakundeak, Errefuxiatu eta Iheslarien Nazioarteko Egunean.

Filtroko gertakaria gogoratzeko, hainbat ekitaldi antolatu dituzte Askapenako kideek Oñatin, hangoa baita Uruguaitik estraditatutako iheslarietako bat: Manueltxo Goitia. Haren antzera ihes egin zutenei omenaldia egingo diete bihar, eta Euskal Herriaren eta Uruguairen arteko harremana sendotzeko ere baliatuko dute ekitaldia.

Montevideoko manifestarien jarrera txalotu zuten Askapenako ordezkariek Oñatiko ekitaldiaren aurkezpenean: "Herrien arteko samurtasunak mugarik ez duela erakutsi ziguten Uruguaiko herritarrek, eta torturaren nahiz inperialismoaren aurrean, kaleak hartu eta euskal militanteak uruguaitarrak balira bezala defendatu zituzten, bizia emateraino".

Irmotasun erakustaldia

1990eko hamarkadaren hasieran, Goitia, Lizarralde eta Ibañezek Euskal Herritik ihes egin zutenean, alderdi sozialistak gobernuan ziren Madrilen zein Parisen. Espainiarentzat, gainera, urte bereziak ziren horiek: ate-joka zituen Bartzelonako Olinpiar Jokoak nahiz Sevillako Expoa. Nazioartea begira zuen Felipe Gonzalezen gobernuak, eta irmotasun irudia zabaldu nahi izan zuen, "ETAren kontrako operazioak" abiatuta. Uruguaiko euskal iheslariena izan zen horietako bat.

Garai hartan, La Trainera izeneko jatetxea gobernatzen zuten euskal herritarrek Montevideo hiriburuan. 1992ko maiatzean, baina, Uruguaiko Polizia jatetxera sartu zen, eta sarekada bakarrean atxilotu zituen jatetxeko 30 langile; tartean, hamahiru euskal errefuxiatu. Herrialdera sartzeko dokumentazio faltsua erabiltzea leporatu zieten. Horren atzean, ordea, Espainiako Gobernuaren eskua zegoen.

Madrilen interesaren erakusle izan zen gobernuak Montevideora bidalitako ordezkaritza: Carlos Bueren Auzitegi Nazionaleko epailea, Rafael Vera garai hartako Estatu Segurtasunerako idazkaria eta Espainiako Poliziaren bi goi kargudun. Ezker abertzaleak, bestalde, delegazio propioa igorri zuen herrialdera: Karmelo Landak, Juan Mari Olanok eta Jon Idigorasek osatzen zuten lantaldea, besteak beste.

Euskal Herriko ordezkaritza hark lan diplomatiko handia egin zuen, eta eragile politiko asko akusatuen aldera lerratzea lortu zuen. Horrez gainera, babes politikorako sentsibilitate berezia zegoen garai hartan Uruguain; alde batetik, uruguaitarren %30 eta %40 artean euskal jatorrikoak direlako, eta, bestetik, diktadura amaitu berritan uruguaitar errefuxiatu asko etxera itzultzen hasiak zirelako.

Gizartearen presio horrek ezustean harrapatu zuen Espainia. Euskal errefuxiatuen aldeko elkartasun kanpaina abiatu zen, eta estradizio bizkorra zirudiena bi urteko prozesu amaigabea bihurtu zen Madrilentzat. Kasuak banan-banan aztertzen hasi zen Uruguaiko Justizia, eta denbora tarte horretan, auzipetu gehienak aske gelditu ziren.

Manifestazio ugariren eta bi gose grebaren ostean, Espainiaren presioa areagotu egin zen. Bigarren greba horrek izan zezakeen arriskua zela medio, Filtro ospitalera eraman zituzten Goitia, Lizarralde eta Ibañez. Kanpoan, protestak indartu egin ziren. Abuztuaren 23an, Uruguaiko sindikatu nagusiak greba orokorrera deitu zuen. Ordurako, ordea, estradizioaren erabakia hartua zegoen. 4.000 pertsonak inguratu zuten ospitalea, eta Polizia tiroka oldartu zitzaion jendetzari. Biktimen artean, bi hildako: Roberto Facal eta Fernando Morroni. Euskal iheslariek ospitaletik ikusi zuten triskantza.

Ordutik, Uruguaiko Gobernuak ez du bere gain hartu Facalen heriotza. Bai, ordea, Morronirena. Haren senideei kalte-ordaina eskaini zien, baina Fernandoren ama Norma Morronik uko egin zion dirua jasotzeari: "Semea hil eta gero, zuen dirua onartuko dudala uste al duzue? Fernandori hiru lezio nagusi irakatsi nizkion: elkartasuna, konpromisoa eta duintasuna. Dirua onartzea horren guztiaren kontra egitea izango litzateke".