Txistuarekin Hego Koreara

"Nire helburuetako bat da txistuak geografikoki ere mugak apurtzea, kanpoan ere jakin dezatela txistuak aurpegi asko dauzkala". Hala dio Garikoitz Mendizabal txistulari zestoarrak. Horrela, datorren astelehenean, Iñaki Letamendia eta Jesus Mari Garmendia Tolosako Udal Txistulariekin batera, Hego Koreara joango da. Hango bi orkestrarekin kontzertu bana emango du Mendizabalek, eta, horrez gain, beste hiru kontzertu joko dituzte zestoarrak eta tolosarrek. Txistuaren eta Euskal Herriko kulturaren berri ematearekin batera, Zestoako Ekainberri eta Tolosako Abesbatzen Nazioarteko Lehiaketa eta txotxongilo museoa ezagutaraztea dituzte helburu.

Mendizabalek egindako Txistu Symphonic lanean du abiapuntua Hego Koreako proiektuak. "Bratislavako orkestrarekin grabatu nuen lan hori, eta horrek bultzada eman dio txistua orkestrarekin jotzeko nazioarteko aukerari". Lan horri esker, Hego Korean bizi den Unai Urretxo arratearra ezagutzeko aukera izan zuen. "Urretxo han bizi da azken hamabost urteotan edo, eta azken urteetan orkestrak zuzentzen dabil". Urretxok hara joateko aukera agertu zion. "Urretxoz gain, Hego Korean lehen kontzertua lotzeko, ezinbestekoa izan dugu Espainiako enbaxadaren laguntza; oso ondo portatu dira gurekin. Ondorioz, errazago lotu ditugu beste ekitaldiak ere".

Egitasmoak, bi zati

Bi zati ditu Hego Koreako proiektuak: "Alde batetik, bertako bi orkestrarekin bi kontzertu sinfoniko joko ditut, eta bakarlari gisa ariko naiz txistuarekin. Gero, beste alde batetik, formatu txikiko hiru kontzertu emango ditut Tolosako txistulariekin, txistulari banda tradizional moduan".

Orkestrekin joko dituen kontzertuak jendetsuak izango direla uste du. "Orkestren berri Urretxoren bidez dakit, eta bakoitza bere probintzian orkestra profesionala da. Kontzertuak bonudunentzat dira, eta bi mila pertsona inguru etorriko omen dira. Horrek artistikoki gauzak txukun egingo diren ziurtasuna ematen dit, baina, hortik aurrera, ez dakit gehiago haiei buruz. Urrutiegi dago gauza denak jakiteko". Orkestrekin jo aurreko bi egunetan entseatzeko asmoa du Mendizabalek. Errepertorio aldetik, berriz, Txistu Symphonic laneko piezak joko dituzte. "Aurreneko zatia Espainiako doinu batzuekin osatuko dugu, zarzuelekin eta. Era horretan, Espainiako enbaxadari keinu bat eginez, oso ondo portatu baita batik bat aurreneko kontzertua lotzeko kudeaketak eginez. Bigarren zatiak, berriz, euskal kutsua hartuko du erabat. Bukaeran, bis moduan, txistu eta danbolinarekin txistuaren errepertorioko pare bat doinu joko ditut neuk".

Tolosako Udal Txistulariekin emango dituen formatu txikiko kontzertuetan, txistuaren errepertorio klasikoa joko dute. Horietako kontzertu bat Dokdo uhartean dute. "Uharte horrek badauka ezaugarri berezi bat: Japoniak berea dela dio, eta Hego Koreak, berriz, berea. Gibraltarren kutsua hartzen diot nik. Baina, bueno, hara ontzi batean joango garela bakarrik dakit nik".

Bilboko Udal Txistulari Bandaren zuzendaria da zestoarra. Horrez gain, Zestoako eta Azpeitiko txistulariekin ere ibiltzen da. Hego Koreara, ordea, Letamendia eta Garmendiarekin joango da. "Oso-oso lagunak ditudalako, haiekin joateko hautua egin dut". Iruñeko sanferminetara urtero Tolosakoekin joan ohi da zestoarra: "Urteetan Tolosako txistulariak kontratatuta sanferminetara joaten dira. Neu azkenengo hogei urteotan haiekin joan izan naiz astea pasatzera. Aspaldiko harremana daukat haiekin, eta horregatik sartu ditut proiektu honetan, motxilan". Astelehenean irtengo dira Euskal Herritik, eta martxoaren 22an itzuliko dira Hego Koreatik.

Tolosa eta Zestoa sustatzera

Musika proiektu bat baino haragokoa da Hego Koreara egingo duten bidaia, ordea: "Zorionez, Tolosak eta Zestoak aintzakotzat hartu dute proiektua. Bi udalerriek ahal duten neurrian lagundu digute guri proiektu kultural, artistiko eta musikal honetan. Orain, guk herriotako museoak eta azpiegiturak sustatzeko edota ezagutzera emateko ere baliatuko dugu. Hala, bide batez, Tolosako Nazioarteko Abesbatza Lehiaketa, Tolosako txotxongilo museoa eta Zestoako Ekainberri pixka bat sustatzeko ere baliatuko dugu bidaia. Ekitaldi kulturala eta musikala egingo dugu, baina baita enbaxadore lana ere".

Sustapen lana nola egingo duten ere pentsatuta dauka Mendizabalek. Bertako bi kontzertu sinfonikoak diren aretoetako sarreretan, hemendik eramandako esku orriak jarriko dituzte erakusgai, eta Etxepare Euskal Institutuak utzitako ikus-entzunezko bat jarriko dute. Gainera, hango agintariekin ere bilduko dira. "Hango agintariekin harrera bat baino gehiago dugu hitzartua. Jakinaren gainean daude hemendik material turistikoa eramatekoak garela. Han emango dizkiegu. Gero, haiek arduratuko dira toki estrategikoetan banatzeaz eta zabaltzeaz. Pixka bat kudeaketa lan hori egingo dugu guk", adierazi du Mendizabalek.

Apurka, bidea zabaltzen

Txistu Symphonic grabatzera Bratislavara jo zuenean bide guztia egiteko zegoela dio. "Lan hori egin arte. Bide hori dena egiteko zegoen; beraz, poliki-poliki joan behar dut. Kontuan hartu behar da orkestrek denbora oso-oso luzearekin antolatzen dituztela programazioak. Arlo horretan, txistua erabat ezezaguna da. Baina oso-oso pozik nago orain Hego Korean atera diren bi kontzertu hauengatik. Poliki-poliki ari naiz; badakit bidea luzea izango dela, baina egiten dudan kontzertu bakoitza opari bat bezala hartzen dut. Duela lau urte ezinezkoa zirudien gauza bat da. Orain, kanpoko orkestrek ere txistuaz gozatzeko aukera dute, eta lasaitasun horrekin egiten dena ondo egina dago".

Hego Koreakoa ez da Mendizabalek Euskal Herritik kanpo lotua duen proiektu bakarra: uztailean Bartzelonako Lizeoan jotzeko gonbidapena du; Espainiako Ballet Nazionalarekin eta orkestrarekin ariko da. Nola ez, txistuarekin: "Iaz, Espainiako balletarentzat grabazio bat egin nuen orkestra sinfonikoarekin, Sorollaren koadro batzuetan oinarrituta. Uztailean Bartzelonako Lizeoan jotzeko gonbita jaso dut; polita da aukera". Hark dioen eran, txistuak "indarra eta txistua" du.

“Realarekin zerbait handia lortzearekin amesten dut”

Aintzane Encinas Realeko kapitainak (Donostia, 1988) ez dio askorik begiratzen taldearekin 300. norgehiagoka jokatu izanari. Taldea buru-belarri ari da lanean Espainiako Kopara sailkatzeko. Azken bost partidak irabazi ditu Realak, eta Encinasek esperantza du laster lorpen handiagoren bat ospatzeko. "Lor daitekeela uste dut. Ligan talde on asko daude, baina gu horietako bat gara".

Duela bi aste Realaren elastikoarekin 300. partida jokatu zenuen, Sevillan. Lehia berezia izan al zen?

Bai, partida berezia izan zen. Niretzat gauza ederra da Realarekin 300 partida jokatu ahal izatea. Gainera, garaipen batekin ospatu ahal izan nuen [0-4 irabazi zuten]; horrek are bereziagoa bihurtu zuen eguna, bai niretzat eta bai taldekideentzat. Oso pozik nago zenbaki horietara iristeaz. Hala ere, ez diot eman nahi daukana baino garrantzi handiagoa.

Taldea sortu zenetik zabiltza Realean. 300 partida, guztira. Horietatik, zein hiru dituzu bereziki gogoan?

Gogoan dut Realarekin jokatutako lehenengo norgehiagoka. Tolosako txapelketa batean izan zen, taldea oraindik guztiz osatu gabe zegoela. Ligako lehenengoa, berriz, Amara Berri taldearen aurka jokatu genuen. Hala ere, guztien gainetik partida bat dut gogoan: lehen mailara igo ginenekoa. Kanariar uharteetan lortu genuen amestutako igoera.

16 urte besterik ez zenuen Realak talderako aukeratu zintuenean. Nola gogoratzen duzu egun hura?

Realak lehenik entrenamendu batzuk antolatu zituen Zubietan. Jokalari askok parte hartu genuen bertan. Zoratzen nengoen entrenamendu horietara joateko aukera izatearekin bakarrik. Amets bat zen Realak nesken talde bat izatea, eta talde horretarako niri deitzea... Bada, pentsa! Ederki gogoratzen dut egun hura. Tolosako txapelketa hura jokatu berri genuen. Haren ondoren esan ziguten taldean geldituko ginen ala ez. Reality bat zirudien. Denak elkarrekin geunden, eta areto batera joan ginen entrenatzaileekin hitz egitera. Ni garai hartan lotsati samarra nintzen. Aretora sartu, eseri, eta ez nintzen gai entrenatzaileei begiratzeko. Gogoratzen dut Iñigo Domingez entrenatzaileak nola esan zidan: "Zuk inoiz ez duzu barre egiten? Hasi barre egiten, Realean jokatuko duzu eta". Esaldi horrekin hasi zen historia.

Hamar urtean asko aldatu al da Reala?

Bai, duela hamar urteko egoera desberdina zen. Hasierakoarekin konparatuta, erakundearen aldetik dugun babesa handiagoa da. Baldintzak beste batzuk ziren orduan, taldekideak ere bai. Duela hamar urteko Realaren maila handia zen, baina ez urteekin hartu duen adinakoa. Pausoz pauso aurrera egin du taldeak. Gero eta jende gehiago etortzen da gu ikustera, komunikabideek ere jaramon gehiago egiten digute eta klubaren babesa erabatekoa da.

Jokalari on askoren aurka aritu izan zara. Zein nabarmenduko zenuke?

Jokalari on asko daude, baina bat aipatzekotan Vicky Losada aipatuko nuke. AEBetako liga profesionaleko talde batera joan berri da, eta onena opa diot. Jokalari handia da. Bestalde, Veronica Boquetek ere maila bikaina du. Gaur egun, Suedian jokatzen du.

Reala, Athletic, Bartzelona, Atletico Madril, Sevilla... Gero eta klub gehiago ari dira emakumezkoen taldeak sortzen. Horrek zein onura ekartzen dizkio emakumezkoen futbolari?

Beti da ona azpiegitura handia duten klubek emakumezko taldeak sortzea. Klub horiek dituzten azpiegiturek babes handia ematen digute hobetzen jarraitzeko.

Pentsatzen dut hamar urtean aldatuko zela aldagelan duzun rola, ezta? Lehen, 16 urte zenituen. Orain, taldeko kapitaina zara, 25 urterekin.

Egia esan, bai. Lehen, jende helduagoarekin egotea egokitzen zitzaidan. Horrek lagundu dit orain naizena izaten. Askotan esan izan dut futbolarekin egin naizela emakume. Hasieran ume bat nintzen, zaharragoekin jokatzen zuena. Orain, zaharrena ez, baina zaharrenetako bat naiz. Nabaritzen da aldea.

Realak jokalari gazte asko ditu: Nahikari Garcia, Leire Baños... Haiei begiratuta, duela hamar urteko Aintzane Encinas ikusten al duzu?

Bada, askotan bai. Niri orain ohikoa iruditzen zaidan edozer gauzak ilusio izugarria egiten die haiei. Guk dagoeneko bizi dugu garai hori. Niri ilusioa egiten dit ikusteak nola gozatzen duten denbora gehiago daramagunok askotan baliorik ematen ez diegun xehetasun txikiekin. Talde gaztea dugu, eta uste dut apurka gorantz egingo dugula. Hobetzeko tarte handia dugu, eta gogoa eta ilusioa zerbait polita egiteko.

Zerbait polita non? Espainiako Kopan, esate baterako?

Liga amaitzeko zortzi partida falta zaizkigu oraindik. Norgehiagoka horietan ahalik eta ondoen egin nahi ditugu lanak. Egia da bigarren buelta oso ona egiten ari garela eta Kopara sailkatzeko helburua gero eta gertuago dugula, baina ligan ere ahalik eta posturik onenean geratu nahi dugu. Kopara sailkatu, eta sailkatzen bagara, lan ona egin. Baina lehenengo helburua da sailkatzea, gero gerokoak.

Athleticekin gero eta lehia estuagoak jokatzen dituzue, Bartzelona liderraren etxean berdintzea lortu zenuten... Amets egiten al duzu laster tituluren bat altxatzearekin?

Realarekin zerbait handia lortzearekin amesten dut. Uste dut klubak merezi duela, baita taldetik pasatako guztiek ere. Lor daitekeela pentsatzen dut. Ez dugu gainontzeko taldeek baino maila txikiagoa. Ligan talde on asko daude, baina gu horietako bat gara. Lehenik, guk sinetsi behar dugu. Horrela hobeto joango da dena.

Aurten da urtea orduan? Kopa Realak irabaziko du?

Kar, kar, kar. Ez naiz ausartzen esatera "aurten bai" edo "irabaziko dugu". Baina esan dezaket ahal dugun guztia egingo dugula urrutira iristeko. Gero, ikusiko dugu noraino iristen garen.

Kaleko kulturaren plaza

'Fun Dantz!'AretxabaletaHip hopa, rap abeslariak, DJak, breakdance saioak, bizikletarekin akrobaziak... Askotariko adierazpen artistikoak ikusteko aukera izango da bihar, 16:30etik aurrera, Aretxabaletako Ibarra kiroldegian. Udalak eta Bilboko Break o...

270

Emekin egitasmoaz abian jarritako enpresak. Gipuzkoako Foru Aldundiko Emekin programak abian jarri ditu emakumeek sortutako 270 enpresa. Aholkularitza ematen die enpresa ekimena duten andreei, bideragarritasun azterketan lagunduz eta hasierako tutoretza eginez.

FAMILIA EREDUEI BURUZ GOGOETA EGITEKO

Txalo antzerki ekoiztetxeak Hiru antzezlana emango du gaur Tolosako Leidor antzokian, 20:30ean. Lau antzezle igoko dira oholtza gainera: Loli Astoreka, Miren Gojenola, Ane Elordi eta Zuhaitz Gurrutxaga. Martin Agirrek euskaratu, eta Begoña Bilbaok zuzendu du Juan Carlos Rubioren Tres komedia. 50 urte betetzear dauden hiru emakume dira antzezlaneko protagonistak. Ametsetako batzuk bete dituzten arren, hiruretako inork ez du gauzatu ama izateko ametsa. Elkarrekin bilduta, amets hori nola gauzatu aztertuko dute. Gizon gazte bat izango dute laguntzaile. Barre eginaraziz, familia ereduei buruz gogoeta egitera bultzatzen du obrak.

‘Guifi’ sarea zabaltzen ari da

Imajinatu herri batek bere errepide sarea osatzen duela. Etxe bakoitzak bere bidea eraikitzen du, eta bizilagun guztien artean, herriko errepideen sarea osatzen dute. Gero eta herritar gehiagok parte hartu, handiagoa izango da sarea”. Horrela azaltzen du Asier Garaialdek Guifi.net zer den. Azken urteetan, hainbat lagunekin batera, proiektu hori Euskal Herrian zabaltzen ari da. Telekomunikazio sare bat da Guifi.net: sare askea,...

‘Guifi.net’-en nodoak edo erabiltzaileak.

Duela hamar urte Katalunian martxan jarritako sarea zabaltzen ari da urtez urte. Egun, 23.465 erabiltzaile ditu Guifi.net egitasmoak. Azken lau urteetan bikoiztu egin da kopuru hori. Izan ere, 11.000 erabiltzaile zituen 2010ean.

Kuttun, gozatuz gozaraztearren

Ezustekoa" izan da Josetxo Guiurentzat eta Juan Ortega Kanu-rentzat Kabi Alai elkartearen Inauterizale Kuttun izendapena jasotzea. "Ohorea da inauterizale onak izateagatik suziria botatzea", dio Guiuk. "Gurekin gogoratu dira, eta hori zerbait bada", gaineratu du Ortegak. "Izendapenak esan nahi du ez garela besterik gabe pasa inauterien festa erraldoian", esan du Guiuk. Ortegak eta biek hainbat konpartsa gogoangarri atera dituzte, eta sariak erruz jaso dituzte inauterien lehiaketan.

2011n izan zen konpartsa moduan atera ziren azken aldia. 1973an hasita, kuadrillan, familian, hirukote zein bikote gisa atera izan dira. "Dagoeneko ez ditugu 20 urte, eta ikusita inauteriek eskatzen duten esfortzua, eta bi garenez, bietako batek ezin badu, dena pikutara doa", dio Guiuk. "Zortea izan dugu biotako inork arazorik ez izanda, bestela ez zen posible izango hainbeste urtetan konpartsak osatzea", gaineratu du Ortegak.

Taldean atera izan badira ere, urteen poderioz, biek bakarrik jarraitu dute. Horrek tamaina txikiagoko karrozak egitera bideratu ditu. Hori bai, aldatu ez dena umorea da: "Beti saiatu gara alde umoretsua lantzen. Ez da batere erraza jendeari barrea eragitea, eta uste dut hainbat urtetan hori lortu dugula, eta horregatik pozik gaude". 2008an ez ziren atera, baina orduan Ferialekutik materiala lapurtu zietelako izan zen, eta ez zuten denborarik izan beste bat prestatzeko.

Ez dira mugatu mozorrotzera bakarrik, beti egin dituzte antzezpenak, eta horregatik izan ohi zuten hainbeste jende beren inguruan. "Bazegoen jendea gure bila etortzen zena", dio Ortegak. "Jarraitzaileak genituela esan daiteke".

Aldaketak festa ereduan

Inauterizaletasuna ez zuten gurasoengandik jaso. "Mozorrotzen ziren", dio Guiuk, "baina ez ziren gu bezain parte hartzaileak". Euren seme-alabek jaso dute, ordea, eta ez dute huts egiten inauterietan. "Gordeta dauzkagun material eta mozorroak erabiltzen dituzte. Horiek harra txikitatik sartua dute". Hala ere, plataformara igo eta antzezten hastea ez dela erraza diote: "Hainbeste jende aurrean izanda, errespetua eragiten dizu".

Inauteriak, batez ere, soinuaren aldetik aldatu direla diote: "Hasi ginenean bafle txiki batzuk erabiltzen genituen, eta ondoko karrozatik hogei metrotara egonez gero, ez zen arazorik izaten. Egun, potentzian gehien irabazten duenak besteengan agintzen du". Gaia zaila dela esan dute: "Karrozek beren artean arazoak dituzte, eta, gainera, nola ezin diren hainbeste mugitu, denak pilatuta egoten direnez, zailagoa da arazoa konpontzea". Soinuaren dema horrek konpartsetan eta karrozetan ateratzen direnak dantza egitera mugatzen dituela dio Guiuk: "Gutxiago antzezten da, eta dantza eginez grazia egitea ez da batere erraza".

Urteetan aldatu den beste gauza bat karrozetan eta plataformetan dagoen lana dela diote: "Batzuek lan handia egiten dute, baina beste batzuek, plataforma karratu bat atera, eta urtetik urtera errepikatu egiten dute forma bera. Gu saiatu izan gara forma ezberdinak ematen egiturari, urte batetik bestera aldatzen".

Izan ere, lan handia ekarri izan die prestaketak: "Bi izanik, Eguberrien ondoren eta inauteriak arte egunero sartzen genituen orduak". Hasiera batean Aranzegi karrozerian egiten zituzten, Ferialekua ez baitzen orduan erabiltzen karrozak eta plataformak prestatzeko. "Arazoa da Ferialekuan ezin duzula bihurkin bat bera ere utzi, bestela lekuz aldatzen dizute segituan. Lapurreta asko izan dira, baina, dirudienez, arazoa orokorra da", dio Ortegak.

Muntaketa egitea ez da garrantzitsuena Guiuren ustez, zer egin nahi den jakitea eta hori antolatzen asmatzea baizik: "Pentsatu egin behar da zer egin nahi den eta nola, bestela ordu pila bat egon zaitezke begira, ezer egin gabe, ohol bat leku batetik bestera aldatzen. Gure kasuan, normalean plano bat izaten zen, eta gauzak neurrira moztu eta gero egitura osatzen joaten ginen". Ortegak gaineratu du: "Josetxo delineatzailea da, eta dena antolatzen zuen".

Zaila egiten zaie atera dituzten konpartsetatik bat aukeratzea. "Niretzat zaila da bat edo bi esatea; nik, gutxienez, dozena bat esango nituzke", dio Guiuk. "Nik guztiekin oso ondo pasatu dut", Ortegak. "Asko eragiten du eguraldiak ere", esan du Guiuk, eta zenbait adibide ekarri ditu gogora: "Indurain eta Olanoren arteko lehiaren konpartsa atera genuenean, plastikozko bizikletak genituen, eta plataformara igotzen zirenek pedalei ematerakoan mugitzen ziren. Euria hasi zuen, gurpilak irristatu egiten ziren, eta gauzak hondatzen hasi ziren". Hori bai, eguraldiak ez ditu kikildu: "Urtero atera gara, euria edo elurra egin arren. Egindakoa kale edo bale ateratzen genuen, hilabete eta erdi lanean aritu eta gero…".

Anekdota asko dituzte. Lehenengoetakoa, astoak ihes egin zienekoa: "Igandean astoarekin atera ginen, utzi genuen egunaren bukaeran karrozerian lotuta, eta astelehenean falta zen. Astoa bera bakarrik etxeraino joan zen, herriaren beste puntaraino. Gero berriz jaitsi genuen, eta asteartean berriro atera ginen". Beste urte batean txerri batekin atera ziren, baina ezkutatu egin zen, eta kostatu zitzaien topatzea.

Atera dituzten karroza askotara jendea igoarazten zuten, eta hori ez dela erraza diote: "Inork ez zuen igo nahi, zerbait egingo geniela pentsatzen zutelako. Jendea urruti jartzen zen, begira bai, baina badaezpada urruti; zertaz mozorrotuta geunden eta ea norbait konpartsara igotzen genuen ikusi nahi zuten lehenengo". Beste jende askok argazkiak atera nahi izaten zituen haiekin. "Simpson familiaz mozorrotu ginenean sekulakoa izan zen, jende pila batek eskatu zuen argazkia ateratzea".

Ofizialki, beraz, aurreko bi urteetan bezala, ez dute beren umorea San Frantzisko kaletik paseoan aterako. Baina inauterien harra handia da, eta zerbait prestatu dute: Zaldunitan, Iurre tabernaren parean ikuskizunen bat eskainiko dute, 22:00 inguruan hasita. "Musika ekipoa dugunez, aprobetxatu egingo dugu. Gainera, Iurre auzoan ez denez ezer izaten, ea bizi pixka bat ematen diogun". Hain handia da beren inauterizaletasuna, ezin dute barnean utzi, eta besteekin partekatu beharra dute.

Gipuzkoan martxan dauden azpiegiturak.

Egun, Gipuzkoan Guifi.net sareko 73 azpiegitura daude erabilgarri. Gehienak Oiartzualdean (28) eta Debagoienean (18) daude. Horiez gain, beste 44 ari dira eraikitzen, eta beste 30 azpiegitura ere proiektatuta dauzkate.