GIPUZKOAKO HITZA

"Euskara hutsean egindakoa, herritar guzti-guztiei begira egindakoa eta doakoa". Horiek dira Urumeako Kronika proiektu berriaren ezaugarri nagusiak. Bihartik aurrera, larunbatero-larunbatero, Urumea aldeko albisteak bilduko dituzte paperekoan; www.kronika.net webgunea, berriz, egunero berrituko dute. "Urumeako Kronika-k bailara baten oihartzuna izan nahi du; inguruko ahotsak bilduko dituen hedabidea, eta herritarren iritziak herritarrei zabalduko dizkiena". Urumeako Kronika-n lekua izango dute Hernaniko, Astigarragako, Ereñotzuko, Aranoko eta Goizuetako kontuek. Bestalde, hemendik aurrera, Astigarragak kronika propioa izango du asteazkenetan —herenegun kaleratu zuten 0 zenbakia—. Asteartean aurkeztu zuten proiektua, Hernaniko Biteri kultur etxean.

Gutxienez, hamasei orrialde izango ditu larunbatetako edizio bateratuak. Hernaniko Kronika-k hasitako bidean jarraitzea da Urumeako Kronika-ren asmoa. Lehendik ere beste herrietako albisteak ematen zituen Hernaniko Kronika-k, baina, orain, "benetako lekua eta azpiegitura" eskainiko die herritarrei: "Bereziki, kontuan hartuko ditugu herritarrak. Zuzenean lan egingo dugu haiekin, eta egunkaria haiena dela sentituko dute". "Iritzi guztiei" egingo die lekua; alderdi politiko, elkarte eta herritar guztiei, "inongo diskriminaziorik egin gabe".

Webgune "indartsua"

Webgune berritua ere bihar jarriko dute martxan. Azken urteetako joera ikusita, beharra ikusi dute Interneterako plataforma "indartsu bat" eraikitzeko. Orri hori egunero berrituko dute, albisteak sortu ahala. Paperekoan baino erritmo biziagoan lan egingo dute sarean.

Albisteak argazkiekin, audioekin edo bideoekin kargatuko dituzte webgunera. Herri bakoitzak bere atala izango du, gainera. Atal bakoitzean klik eginez, aukeratutako herriko albisteak irakurriko dira. Argazki bilduma ere handiagoa izango da, argazki bat baino gehiago argitaratzeko aukera edukiko baitute albiste bakoitzarekin. Herritarren txokoa da beste berritasunetako bat. Atal horretan herritarrek berek kargatuko dituzte albisteak edo argazkiak.

Herritar ugarik parte hartu zuten astearteko aurkezpenean, eta bertan izan ziren hainbat erakunde eta elkartetako ordezkariak ere. Bost herrietako alkateak: Luis Intxauspe (Hernani), Andoni Gartzia (Astigarraga), Imanol Lizeaga (Ereñotzuko Auzo Udala), Ainhoa Ansa (Arano) eta Pablo Miranda (Goizueta); Tokikom elkarteko zuzendari Inazio Arregi, Urko Aristi lehendakaria eta Mikel Irizar lehendakari ohia; Patxi Baztarrika Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordea; eta Zigor Etxeburua Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskara zuzendaria.

Generalitateak Guifi.net proiektuari Kataluniako Telekomunikazioen Sari Nazionala eman zion 2007an. Telekomunikazio sare "irekia eta neutrala" izatea goraipatu zuen Generalitateak, eta "maila oneko" eskaintzak egitea "prezio baxuan". Egitasmoko presi...

Lotsa sentimendua, erruduntasuna, goibeltasuna, antsietatea, adore falta... Horiek dira krisiak eragin zuzena edo zeharkakoa izan duen pertsona askoren sentimenduak. Gogor jo du gainbehera ekonomikoak gipuzkoarren artean, eta, beste erakunde eta eragi...

Euskal Herritarrak gara egitasmoaren prestakuntzarako bilkura eta ekitaldia egin zituen Udalbiltzak, iragan larunbatean, Ordizian. Euskal Herriaren ikurren aldeko herri dinamika sustatzea, nortasun agiri propioa bultzatzea eta Interneteko domeinu prop...

Lanik gabe gelditu direnek bakarrik ez, lana duten eta krisiaren zantzuak antzeman dituzten langileek ere jasaten dute horren eragina. Europako Lan Osasun eta Segurtasun Agentziaren arabera, gaixoaldien %50 inguru krisiak eragindako estresagatik dira.

Mendebaldeko gizakiak osasuna galtzen du dirua irabazteko, eta ondoren dirua galtzen du osasunean irabazteko". Ez dio hori soilik Dalai Lamak. Honako hau ere eransten dio egia gordinari: "Mendebaldeko gizakiak etorkizunari begiak ixten dizkio, eta ora...

Gipuzkoako Psikologoen Elkargo Ofiziala jakitun da eurek emandako laguntzak erakundeekin koordinatuta egon behar duela. Hala, haiek osasun mentalaren alorrean lan egiteko prest daude, baina krisiak kaltetuei bestelako laguntza emateko ere prest agertu...

Naturatik hurbil egon ahal izateko aitzakia aproposa dira erleak, eta horrek bultzatuta murgildu zen Aitor Zabala (Pasaia, 1971) erleen munduan. Afizio moduan hasi zuen, baina bere ofizio eta ogibide bihurtu du, eta dagoeneko zortzi urte baino gehiago daramatza erlezain lanean. Erlauntzak Jaizkibelen eta Oiartzunen ditu sanjuandarrak, eta, horrez gain, Erleen Mundua proiektua ere jarri du martxan. Proiektu horren barruan hiru ildo bereiz daitezke: erleekin egiten duen ekoizpena; Erleskola, erlearen eta erle munduaren inguruko gaiak zabaltzea helburu duena; eta, azkenik, bereak ez diren erleen bueltan egiten dituen lanak —erlezain elkarteetan egindakoak edo norbaiti balkoian erleak sartzean horiek kentzeko egiten dituenak, besteak beste—.

Erlezainek izan behar duten prestakuntzari buruz galdetuta, honela dio Zabalak: "Zoritxarrez, hemen ez dago horrelako ikasketarik egiteko lekurik; Gipuzkoako erlezain elkarteak eta Fraisoro Nekazaritza Eskolak ikastaro batzuk ematen dituzte, baina oso oinarrizkoak dira". Horrez gain, bere kabuz irakurtzen eta esperientzia duen jendearengandik ikasten joan dela esan du Zabalak.

Erlezaintzaren ofizioan eragin nabarmena du ingurumenak. Naturak markatzen ditu eginbeharrak, eta, sanjuandarrak azaldu duenez, berarentzat oso atsegina da naturari begira egotea: "Eguraldiari, landareei, loratzeei, tenperaturari... begiratu behar zaie". Erleek ematen duten ekoizpenean ere eragin nabarmena du ingurumenak: "Kutsadurak, lore faltak, monolaborantzak eta beste hainbat faktorek eragiten diete erleei". Europa mailan urtero ehun erletik 30 hiltzen direla azaldu du sanjuandarrak. Duela urte batzuk, hamar-hamabost soilik hiltzen ziren. Ingurumena hondatzen ari den adibide "nabarmena" da hori. Hortaz, natura zaindu egin behar da erleen iraupena bermatu ahal izateko. "Erleei ahal den ingurune txukunena jarri behar diegu", azaldu du sanjuandarrak. Asiako liztorraren kasuak ere kezkatzen duela azaldu du Zabalak, bortizki kalte egiten baitio erleen iraupenari. Liztorrak erleen "etsai gogorrak" dira, eta erleek ez dakite nola babestu horien aurrean: "Liztorra erlauntzaren sarreran jartzen da, eta erlea ez da janari bila ateratzen". Polenarekin eta nektarrarekin erlauntzara datozen erleak ere hiltzen dituzte liztorrek beren larbei jaten emateko. Horren ondorioz, elikagai sarrera murriztu eta erlauntza ahuldu egiten da. Gainera, erlauntzara nektar sarrerarik egiten ez denez, erreginak utzi egiten dio arrautzak jartzeari.

Zabalaren hitzetan, gaur egun erlezainen lanak garrantzi handia dauka, bai lan horretatik lor daitezkeen produktuengatik baita espezieak naturari egiten dion onuragatik ere: "Erleen produktuak oso osasuntsuak dira; gainera, antzinatik erabili izan dira erleak emandako produktuak. Bestetik, erlea ingurua hobetzen duen espeziea dela uste dut. Hainbat espeziek inguruneari kalte egiten diote, baina erlearekin aurkakoa gertatzen da; eta polinizazioarekin, kasurako, erlea jartzen den ingurunea hobetu egiten da".

Bestalde, erleekin lana egitea lasai egin beharreko lana dela azaldu du Zabalak. "Lasai, baina ez poliki", gaineratu du. Erleekin zenbat eta denbora gehiago pasatu orduan eta gehiago aztoratzen baitira: "Lanean hasi aurretik ongi antolatu behar da lana; ez da komeni mugimendu zakarrak egitea, erleak aztora ez daitezen".

Eztia egiteaz gain, hainbat lan egiten ditu Zabalak: polena, propoleoa, xaboiak, ukenduak, kandelak... Eta produktu horiek saltzeko, salmenta zuzena egiten du. Tokiko produktua erabiltzea bultzatzea da salmenta zuzenaren helburu nagusia.

Erlauntzaren egitura

Erlauntzek ere gizarte egitura bat izaten dute: erregina, langileak eta erlemandoak izaten dituzte. Sanjuandarrak azaldu duenez, erregina eta erle langileak berdinak dira jaiotzez. Arrautzatik larba bat sortzen da, eta, larba horrek jan duenaren arabera, erle erregina edo langilea jaioko da: "Erleek larbari erreginajalea soilik ematen badiote, erregina jaioko da; aldiz, erreginajalea, polena eta eztia ematen badiote, langilea jaioko da". Erreginak arrautzak behar bezala jartzen ez dituela ikusten dutenean, erregina berria sortzen dute erleek. Hortaz, erregina zaharrak alde egin beharko du erlauntzatik, edo bestela erregina berriak hil egiten du. Erregina eta langileak emeak dira, eta erlemandoak deiturikoak, arrak. Horiek udaberri aldera hazten dira, eta udazkenean erle langileek akabatu edo erlauntzatik botatzen dituzte.

Gaur egun, erle gehienak erlezainenak dira. Zabalak azaldu duenez, ia ez da erle basatirik geratzen: "Erleak guk geuk sortzen ditugu ,edo beste erlezainei erosten dizkiegu". Baina, normalean, erlezain bakoitzak bere erlekumeak egiten ditu: "Hori egiteko, erlauntza bat erdibitzen da, eta, horrenbestez, horietako bat erreginarik gabe geratzen da. Erregina ez duen erlauntzak erregina sortzen du arrautza batetik hasita".

Afizioa ofizio bihurtu. Horixe da Legazpiko hiru gaztek egin berri dutena. Mendiarekiko zaletasuna eta maitasuna dira batzen dituen ezaugarriak, eta hortik sortu zaie Mendi Bazterrak enpresa martxan jartzeko ideia. Krisiaren eraginez bestela lana aurk...

Gipuzkoan pixkanaka-pixkanaka ari da zabaltzen Guifi.net sarea. Duela bi urte, Errenteriako Gaztaño auzoan muntatu zuten lehen azpiegitura, eta, geroztik, hainbat lagun lanean dabiltza egitasmoaren oihartzuna eskualde guztietara iritsarazi nahian. Bihar, esate baterako, Bergarako gaztetxean batzar bat antolatu dute, Debagoienean Guifi.net sarea bultzatzeko helburuarekin. Zibergara taldeak antolatu du batzarra, eta 10:30ean hasiko da. Bertan parte hartuko dute Elgetako, Arrasateko, Antzuolako eta Oñatiko hainbat ordezkarik.

Hasteko, Guifi.net proiektua zer den aurkeztuko dute. Zein diren haren ezaugarriak, zein bereizgarri dituen, alderdi teknikoak... Herri edo auzo bakoitzeko egoeraren berri emango dute gero. Aurkezpen horiek bukatuta, mahai inguru irekia egingo dute, ikusteko herritarrak zenbaterainoko konpromisoa hartzeko prest leudeken. Azkenik, eman beharreko pausoak adostuko dituzte.

Hasiera batean, egitasmoaren bultzatzaileek Oiartzualdean, Donostia inguruan eta Bidasoan lan egin zuten, batez ere. Azken hilabeteetan, ordea, Gipuzkoako eskualde gehiagotan jarri dute martxan Guifi.net. Eskoriatzako hainbat auzotan, adibidez. Tolosaldeko hainbat herrik ere bat egin dute proiektuarekin, eta martxan jartzeko gutxieneko azpiegitura sortzen ari dira. Tolomendi Landa Garapen Elkarteak landu du gaia Tolosaldean. Internet zerbitzua jasotzeko zailtasunak dituztenei konponbide bat eman nahi die elkarteak. Hala ere, ez da landa eremuetara soilik mugatutako proiektua. Herriz herri ari dira sarea hedatzen.

Andoain da egitasmoa indartzen ari den beste herrietako bat. Hiru antena instalatu dituzte herrian. Udaletxeko teilatuan eta Sorabillako elizaren dorrean antena bana instalatu zuten lehenik, eta, bien arteko zubi lana egiteko, hirugarren antena jarri behar izan dute gero; Goiburu auzoko etxebizitza batean.

2012ko Kilometroetan

Herrietara ez ezik, hainbat jaialditara ere zabaldu dute Guifi.net sarea. 2012an, Andoaingo Kilometroetako koordinakundearekin eta udalarekin adostu zuten ibilbide guztian sare bat sortzea egun horretarako. Horrez gain, iazko udaberrian, Urduñan (Bizkaia) egindako Gazte Danbada jaialdian ere jarri zuten sarea.