Eider Goenaga Lizaso

Renfe konpainiaren aldiriko trenek 30 geltokitan egiten dute geldialdia Gipuzkoan. Horietako askotan, Eguzki talde ekologistak salatu duenez, "egoera oso eskasa" da. Salaketa ez da berria. 2008an egin zuen gai horri buruzko txostena Eguzkik. Ia hamar urte geroago, txostena berritu dute, eta, Jesus Mari Beldarrain Eguzkiko kideak dioenez, "hobekuntza gutxi batzuk kenduta, egoera apenas aldatu den". "Renfeko geltokiek joan den mendekoak dirudite, edo orain dela bi mendekoak", esan du.

Eider Goenaga Lizaso

Korrika eginez, lekukoa esku batetik bestera pasatuz, Euskal Herria alderik alde zeharkatuz, errepide bazterrean dagoenaren begiak gorrituz eta bustiz... Zertarako, eta lekukoak daraman mezua, euskararen alde gehien zabaltzen diren mezuetako bat, helmugara eramateko. Eta nor da mezuaren hartzailea? Zu. Euskalduna izan edo ez, zu hori protagonista izan da behin eta berriro Korrikaren 37 urteko historian. 1980an, lehenengo Korrika egin zenean, Zuk ere esan bai euskarari leloa aukeratu zuten; 5. Korrikan Euskara, zeurea izan zen leloa; 11. Korrikan, Zu eta ni euskaraz; eta 20. Korrikan, BatZuk.

Eider Goenaga Lizaso

Otxandiotik abiatuko da 20. Korrika, martxoaren 30ean, eta lehen kilometrotik egingo zaie omenaldia euskararen aldeko lasterketaren sortzaileei. Joseba Kanpo zenaren senideak izango dira lekukoa eramaten lehenak, eta eurekin joatera gonbidatu dute Urtsa Errazti (Laudio, Araba, 1954). "Korrikan lekukoa eramateak beti sortu dit emozio berezi bat, eta Otxandiokoan, ziur, malkoren bat edo bi aterako direla". Korrika sortu zuen taldean kide izan ziren Kanpo eta Errazti, eta AEK utzi ondoren ere elkarrekin jarraitu zuten Korrika urte luzetan. "Elkarrekin erosten genuen kilometro bat, beti gauez, Bardean edo Erribera inguruan, eta familiarekin joaten ginen".

Eider Goenaga Lizaso

Apurka-apurka joan dira eraikitzen GI-632 errepidea; 1990eko hamarkadaren hasieran Beasain-Durango autobidea deitu zutena, eta pixkanaka geldituz, atzeratuz eta, tarteka, indarra hartuz joan dena. Errepidearen zati handiena egina dago, eta gaur egun asko murriztu da Beasaindik Bergarara joateko behar den denbora. Oraindik, baina, errepidearen zati korapilatsuenetako bat, Deskargatik Bergara artekoa, egiteke dago. Joan den asteartean Gipuzkoako Foru Aldundiak iragarri zuen azken zati horren obrari ekiten diola, eta 2019an ipini zuen obrak amaitzeko data.

Aitziber Arzallus

Minutuero, zabor kamioi bat betetzeko adina hondakin botatzen dugu itsasora —mundu guztian—; urtean zortzi milioi tona, hain zuzen. Oraingo martxan, 2030erako, kopuru hori bikoiztu egingo da; eta, 2050erako, arrain baino plastiko gehiago egongo da itsasoan. "Kezkatzeko moduko datuak dira, baina badirudi gehienoi bost axola zaigula", Izaskun Suberbiola Pasaiako Mater museoko zuzendariaren hitzetan. "Begira kaleak nola ditugun, zikinkeriaz josita, plastikoa han eta hemen. Eta zakarrontzira botatzen ez dugun plastiko hori guztia, azkenean, itsasora joaten da. Horrek pentsatzen dugun baino ondorio larriagoak ditu, bai ingurumenean, bai gure osasunean".

Eider Goenaga Lizaso
Andoainen, bizileku gisa okupatua zuten fabrikan duela hilabete izandako sute baten ondorioz, bi gizonezko hil eta beste bi lagun zauritu ziren; nahita piztutako sutea izan zen.

Eider Goenaga Lizaso

Inork ez daki nola hilko den, noiz hilko den eta zergatik hilko den. Baina, galdetuz gero, gehienen erantzuna bat eta bera da: minik gabe, sufritu gabe... Aldagai gehiago sartzen dira, ondoren, "ez nuke bizi nahi burua galduz gero", "ohean, landare egoeran baino, nahiago dut hil", "ez dut ingurukoentzat karga bat izan nahi", "gertukoak agurtu eta kontu guztiak itxita utzi nahiko nituzke", "maite ditudanak inguruan eduki nahiko nituzke". Horrelako komentariorik egin ez duenik ez da, eta are gutxiago adin batetik aurrerakoen artean. Baina borondate hori idatzita uztea beste kontu bat da. Gipuzkoan, biztanleen %1ek baino gutxiagok daukate egina bizi testamentua edo aurretiazko borondateen adierazpena.