gipuzkoa

2016-07-082016-07-07gipuzkoa, Iritzia

Ez dut hautesle tontoa izan nahi

Danel Agirre
Demokrazia zuzena da dagoen demokraziarik okerrena. Ez da nik esandakoa, demokrazia kontuetan puntako bi adituri irakurria baizik. Rajoyk eta Sanchezek azterketa horixe plazaratu baitzuten brexit-a jazo zenean: arazoa ez omen zen galdeketa...

“Ikasleak zoriontsu izatearen giltza konfiantzan dago”
2016-07-082016-07-08Elkarrizketa, gipuzkoa

“Ikasleak zoriontsu izatearen giltza konfiantzan dago”

Olaia Iraola

Konfiantzaren pedagogiaren inguruko hitzaldia eman dute Arrasateko Arizmendi ikastolako Haur Hezkuntzako irakasle Iñaki Gonzalezek eta Arantza Lejarraga orientatzaileak Donostian, Miramar Jauregian, aste honetan. Eraldaketa pedagogikoaren inguruko jardunaldia izan zen, eta espazioaren eta denboraren kudeaketaren inguruan eta arazoak garaiz atzematearen inguruan aritu ziren hitz egiten, besteak beste.

Arizmendi ikastolako ERDU proiektuak konfiantzaren pedagogia du ardatz, eta bertan "ikastola osorako marko bat eratu" dutela azaldu du Gonzalezek.

Zer ez dago ondo pedagogia tradizionalean?

Historian, hezkuntzak bi ezaugarri nagusiri erantzun dio: matematikari eta linguistikari. Horietan bakarrik oinarritzen da pedagogia tradizionala. Gainera, pieza nagusia irakaslea da. Sistema tradizionalean, heldua da ulertzen duena, eta bestea ulertzen ez duena. Geletan banatzen da espazio fisikoa, eta hori ez da komenigarria. Izan ere, Haur Hezkuntzan dagoen haur batek mugimendua behar du, eta ezin da gela itxi batean mahaian eserita egon. Sistema tradizionalak ez du errespetatzen gizakia nolakoa den, ezta ikasle bakoitzaren erritmo biologikoa ere. Balio kognitiboak nahiz gaitasunak errespetatu behar ditu.

Zer falta da gaur egungo pedagogian?

Gure ibilbidean, gabeziak eduki genituen. Prozesua hasi genuenean, oztopoak identifikatuak genituen; adibidez: homogeneizazio modua. Irakasleek ekintza bat egin, eta besteek errepikatzen dute. Irakasleak behatzaile rola hartu behar du, eta gaitasunak identifikatu. Hala, bakoitzaren beharrak eta asetasunak atzeman eta horiei erantzuteko gai izango da.

Eta zer dago soberan?

Ezin dira pedagogia guztiak pakete batean sartu. Leku ezberdinetan esperientzia ezberdinak sortzen dira, eta, aldi berean, pedagogia aldatuz doa. Gizakiaren inguruko gauzak erakusten ari zaigu zientzia, eta horri erantzuten ez dionak arazo bat dauka pedagogian. Ez dio beharrei aurre ondo egiten, eta ez die erantzuten berak kudeatzen dituen pertsonen beharrei.

Zergatik konfiantza pedagogian?

Ikasleak zoriontsu izatearen giltza konfiantzan dago. Bakoitzak bere buruarengan konfiantza izateaz gain, besteengan izatea ezinbestekoa da, eta baita testuinguruan edukitzea ere. Hori lortzea da gure helburu nagusia eta oinarria. Beste guztia gero garatzen da.

Zein dira proposatzen duzuen eraldaketaren gakoak?

Batetik,uste dugu senak landu behar direla; hau da, bakoitzaren gaitasunak identifikatu eta horiek aintzat hartu behar dira. Bestetik, garrantzitsua da arazoak garaiz hautematea ere. Horrez gain, gurasoak bertan egotea ere positiboa da, bizipenak eurekin bizitzen baitituzte eta bertatik ikusten baitute euren seme alabak ondo daudela. Gizarteak ikastolara joan behar du, eta ikastolak gizartera. Guztien beharrak ez dira berdinak, baina ez dago zertan paretekin banatu.

Ikasleak orain gusturago ikusten al dituzu?

Ikastola gorputza mugimenduan jartzeko lekua da, pertsonekin egotekoa, bakarrik egotekoa edo lasai egotekoa. Nahi duena libre da bertan lagunekin jolasteko edo bakarrik egoteko. Oso gustura ikusten ditut nik; izan ere, bakoitzak norbera izateko aukera du. Ume bakoitza nolakoa den ikusten dugu, eta horri erantzuteko gaitasun handia daukagu. Esan beharra dago ikastolan eraldaketa martxan jarri genuenetik oldarkortasun maila jaitsi egin dela, eta azpimarragarria da hori.

Sormenak hezkuntzan nahiko leku baduela iruditzen al zaizu?

Ez. Lehengo modelo estetikoan homogeneotasuna dago, eta han sormenak ez dauka zentzurik. Guk alderantzizkoa planteatzen dugu; hau da, espazioa eta denbora kudeatuta bakoitzak bere sormena garatzea. Ezarri dugun eraldaketaren ondorioetako bat sormena eremu askotan eskaintzea da. Modelo tradizionalak alderantzizkoa egiten du. Sormena ezin da irakurketarekin, idazketarekin eta matematikarekin soilik landu; hortik haratago joan behar da.

Teknologia berriak hezkuntzan eragin handia ari dira izaten...

Teknologiak aukera ezberdinak eskaintzen ditu. Adin batzuetan, erraztasunak ematen ditu, eta besteetan, ez. Haur Hezkuntzaren kasuan, baliagarria da, eta gauza batzuk lantzeko balio du. Guk esperimentuari ematen diogu garrantzia, eta horrek pisu handiagoa eduki behar du teknologiak baino. Adinean aurrera joan ahala, teknologia baliagarriagoa da.

Nolako etorkizuna irudikatzen duzu pedagogian?

Uste dut duela hamabost urte baino hobeto gaudela. Errekurtso gutxiago edukitzeak, ordea, zaildu egiten du prozesua. Urteak aurrera joan ahala, pedagogikoki askoz ere gehiago jakingo dugu, baina prozesuan zer gertatuko den ez dakit; izan ere, zientziak datu berriak ekarriko ditu hemendik urte batzuetara. Ibilbidean pedagogikoki aktibo mantentzen eta eraldatzen jarraitzen badugu, pedagogiak hoberantz egingo du. Gure marko pedagogikoa lantzen badugu, ondo goaz, eta eredua egokia da. Egin egin behar dugu.

“Geroz eta jende gehiago saiatzen da AEBetara joaten”
2016-07-012016-07-01Elkarrizketa, gipuzkoa

“Geroz eta jende gehiago saiatzen da AEBetara joaten”

Julene Frantzesena

Hamazortzi urterekin joan zen Aitor Zubizarreta saskibaloi jokalaria (Azpeitia, 1995) Portlandera (Oregon, AEB) ikastera eta saskibaloian aritzera; Idaho Collegeko joko antolatzailea eta eskolta da egun. Eneritz Larrañagak (Azpeitia, 1998), berriz, abuztuaren 15erako egon behar du Oklahoman. Joko antolatzailea da, eta hango talde batekin fitxatu du.

Iraurgi taldean hasi zineten saskibaloian, ezta?

ENERITZ LARRAÑAGA: Eskola kirolean hasi nintzen saskibaloian jokatzen. Iraurgiko teknifikazio eskolan hasi nintzen gero, eta, mailaz maila, gaur arte. Aurten emakumeen lehen taldean ere aritu naiz, eta Espainiako Emakumeen Lehen Maila probatu ahal izan dut. Gustura aritu naiz. Gainera, pixka bat jokatzeko aukera izan dut, eta ederra izan da.

AITOR ZUBIZARRETA: Anaia nagusia saskibaloian hastean, haren partidak ikustera joaten nintzen, eta orduan izan nuen lehen harremana saskibaloiarekin. Gainera, etxean ere saskibaloi zaleak ziren familiakoak. Haurra nintzela, teknifikazioan hasi nintzen, eta 18 bat urtera arte aritu nintzen Iraurgin.

Eta, bat-batean, Azpeititik Ameriketako Estatu Batuetara.

A.Z.: Bi urtez Portlandeko Unibertsitateko taldean aritu nintzen. Izan ere, beka bat eskaini zidaten han ikasteko eta Portland Pilots-ekin NCAA-1 ligan jokatzeko. Iaz, Idaho Collegerekin fitxatu nuen; NAIA ligako taldea da —NCAA-2 mailaren parekoa—. Portland Pilots-en ez nuen nahi adina jokatzen, eta taldez aldatzea erabaki nuen. Asmatu nuen, orain gehiago jokatzen baitut. Orain, urtebete geratzen zait, gehienez lau urtez joka daiteke-eta liga hauetan. Ikasketak bukatu gabe gelditzen bazara, ikasten jarrai dezakezu ordainduta, baina ez dute saskibaloian jarduten uzten.

E.L.: Ni Northeastern Oklahoma A&M College taldearekin ariko naiz datozen bi urteetan, gutxienez. Hasieran, unibertsitateek eskaintzak egin zizkidaten, baina esan zidaten bidali nizkien bideoekin ez zirela oso gustura gelditu, eta hobe nuela college batera joatea. Maila baxuagokoak dira college-ak. NJCAA ligan ariko naiz, eta esan zidaten han pare bat urte egindakoan aldatu ahalko nuela taldez. Ikusiko dugu aurrerago unibertsitateek eskaintzarik egiten didaten.

Alde handia al da hemengo eta hango saskibaloiaren artean?

A.Z.: Entrenamendu dinamika oso desberdina da. Goizean 07:30ak aldean entrenamendu saioa egiten dugu. Gero, klasera joaten gara, eta, arratsaldean, berriz entrenatzen gara. Egunero bi entrenamendu egiten ditugu, eta astean ligako bi partida jokatzen ditugu. Igandeak ditugu deskantsatzeko. Diziplina eskatzen dute. Gainera, gutxieneko nota atera behar da saskibaloian aritzeko; hori lortu ezean, ligak ez dizu uzten jokatzen.

Zaleei dagokienez ere, desberdina da. Portland Pilots-en jokatzen nuenean, astero telebistan ematen zituzten partidak. Haiekin jokatu nuen lehen partidara 20.000 ikusle bertaratu ziren. Partida aurretik entrenatzera joan eta ilarak zeuden kiroldegira sartzeko. Oraingo taldearekin desberdina da, 2.000 lagun-edo joaten dira neurketak ikustera. Hala ere, asko dira. Jokoari dagokionez ere desberdina da hango saskibaloia: jokoa azkarragoa da, eta fisikoki prestatzeari garrantzi handia ematen diote.

Denboraldi berriari begira, zer lortu nahi duzue?

A.Z.: Liga irabaztea ederra litzateke. Ni taldera iritsi aurreko bi denboraldietan irabazi zuten liga, eta azken denboraldian ez ginen ondo ibili. Bestalde, han gelditzeko aukera bakarra NBAn aritzea da, eta ikaragarri zaila da hori.

Saskibaloian jokatzeaz gain, bekari esker, AEBetako unibertsitateetan ikasteko aukera duzue.

A.Z.: Enpresaritza ari naiz ikasten. Etxeko lan asko bidaltzen dituzte, eta notan pisu handia dute horiek. Kontrolak ere dezente egiten ditugu. Baina, oro har, ondo.

E.L.: Kasualitatea da; nik ere enpresaritza ikasketak hasiko ditut.

Hara joateko gogoz al zaude?

E.L.: Bai, gogoarekin nago, abuztuaren 15a iristeko desiratzen. Ez dakit zerekin egingo dudan topo, baina... Taldekideen izenak ere ez dakizkit, baina entrenatzailearekin dezente hitz egin dut. Miami izeneko herri batera noa, eta han erresidentzia batean biziko naiz taldekideekin.

Noiz jakin zenuen AEBetara joango zinela?

E.L.: Iaz, saskibaloi jokalariei AEBetara joaten laguntzen dien talde bateko kideak ezagutu nituen Espainiako Txapelketan. Haiek lagundu didate unibertsitatearekin harremanak egiten, taldea bilatzen...

Ohikoa al da halako beka bat jaso eta AEBetara joatea?

A.Z.: Gaur egun, geroz eta jende gehiago saiatzen da AEBetara joaten. Doan ikasteko aukera ematen du bekak eta... Gainera, ingelesa ikas dezakezu egonaldian. Eta esperientzia ederra da.

E.L.: Bai. Selekzioan-eta ezagutu dudan jendea joan izan da hara, eta aurten ere badoaz batzuk. Nire inguruko jendeari ere egin dizkiote eskaintzak.

Hiru urte daramatzazu han, Aitor. Erraz moldatu al zara hara?

A.Z.: Hasieran kosta zitzaidan. Ukrainar bat egin nuen lagun, biok batera iritsi ginen Portlandera, eta harekin ibiltzen nintzen beti. Hasieran barre egiten ziguten hizkuntzagatik-eta, baina aguantatu egin behar! Lehen hilabeteak gogorrak dira: ingelesez ikasi behar, unibertsitatean hasten zara...

Eneritzentzat aholkurik bai?

A.Z.: Gurasoei gezurra esan gaizki pasatzen ari zarenean, asko kezkatzen dira eta. Horrez gain, lasai egon jendeak barre egiten badizu, ez hartu gaizki. Eta, batez ere, irekia izan eta jendea ezagutzen saiatu. Garrantzitsua da lagunak egitea, bakarrik egonda edonork lagun zaitzakeelako.

2016-07-012016-07-01gipuzkoa

Kantuz eramanez bizia

Xabier Meabe Sarriegi
Zuk edo zuek, nik edo guk, elkartasunean bat, Aspanogi Ner Group. Hori da bihar Lazkaon egingo duten festaren leloa. Izan ere, egun osoko jaia egingo dute, Aspanogi Gipuzkoako Haur Minbizidunen Guraso Elkarteak eta Ner Group enpre...

“Gu baino gaixo hobeak dira”
2016-07-012016-06-30Albisteak, Asteko Gaiak, gipuzkoa, Gizartea

“Gu baino gaixo hobeak dira”

Eider Goenaga Lizaso

Gure gorputza zelula txiki-txikiz osatutako puzzlea da. Zelulak, inurriak bezala, lan eta lan ari dira, gu handiak egiteko. Baina Marimototsen zelula batzuek ez dute ongi funtzionatzen, eta ezin dute bere gorputzeko puzzlea osatu. Horri minbizia deitzen zaio". Pirritx, Porrotx eta Marimototsen Eskerrik asko ikuskizuneko hitz horiek erabiliz azaldu zioten Jon Olanok eta Nerea Goikoetxeak 9 urteko alabari, Eijerri, minbizia zuela. "Sendatzeko kimio botika hartzen dut; zelula txarrei eraso egiten die, eta nire puzzlea osatzen laguntzen dit", dio Marimototsek ikuskizunean. "Guk alabari esan genion Marimototsi bezala gertatuko zitzaiola, ilea eroriko zitzaiola, pirata zapia jarriko geniola, puzzlea osatzeko tratamendua behar zuela... Zortzi hilabete egin zituen tratamenduan, kimioarekin, baina orain ondo dago", dio Olanok.

Gogorrena umea gaixo dagoela esaten dizuten unea dela nabarmendu du. Iazko martxoan izan zen. Mendira joan eta alaba ordekan atzera gelditzen zelako hasi ziren kezkatzen gurasoak. "Ez zen normala. Sanjoseetako zubia zen, eta pentsatu genuen astelehenean eramango genuela medikutara". Gauean sukarra igo eta, azkenean, larrialdietara eraman zuten; ospitalean utzi zuten, anemia larria zuela eta.

Emaztea beste hiru seme-alabak zaintzen geratu zen etxean. "Orduan, alabaren ondoko gelara deitu ninduten medikuek, eta esan zidaten parametroek adierazten zutela leuzemia zuela. Nolako kolpea! Oso gogorra da. Zorabiatzen hasi nintzen. Baina, bat-batean, alabak deitu ninduen: 'Aita!'. Hortxe egiten duzu klik, eta kitto, buelta ematen diozu, alabaren aurrean ezin zara lur jota azaldu". Jaso berri duzun albisteak "barrutik jan" egiten zaituen arren, umearen aurrean indartsu agertzea ezinbestekoa dela uste du Olanok. "Emazteak txanda egin eta etxera itzuli nintzenean, hondoratu egin nintzen, lurra jo nuen. Baina umearen aurrean ezin duzu".

Albistea antzeko moduan jaso zuten David Diaz de Gereñuk eta Irati Iruretagoienak ere, 2012ko martxoaren 14an. Markel semeak 3 urte zituen; sukarra gora eta behera zebilen hainbat egunetan, eta belarriko mina zuelako kexatzen zen. Pediatrara eraman zuten otitisa zelakoan. "Hark ezetz esan zigun, baina eramateko ospitalera frogak egitera, beste gaitz bat izan zitekeela", azaldu du Diaz de Gereñuk. Beste gaixotasun hori baztertu arren, analitiketan defentsak baxu samar zeudela esan zieten. "Egun berean esan ziguten leuzemia zela. Amesgaizto bat. Umea zainketa intentsiboen unitatean [ZIU] utzi behar izan genuen bakarrik, eta etxera bidali gintuzten ezer gehiago jakin gabe, ez genekien zein leuzemia mota zen, nolako tratamendua beharko zuen, bizi itxaropena zenbatekoa zen... Duda gabe, egun okerrena izan zen".

Harremana Aspanogirekin

Hurrengo hilabete eta erdia ere "oso-oso gogorra" izan zen Diaz de Gereñurentzat, eta tarte horretan Aspanogitik jasotako laguntza ezinbesteko jotzen du. "Umea isolatutako gela batean sartzen dute, eta zu ere isolatu egiten zara. Une oso gogorrak dira, umea okerren ikusten duzun denbora tartea da; ilea erortzen zaio, kortikoideengatik puztu egiten da, batzuek jateko gogoa galtzen dute, kimioaren erreakzioa... Markelek tronbosi txiki bat ere izan zuen hankan. Eta une horretan Aspanogik ematen dizun informazioa eta babesa oso garrantzitsua da", dio Diaz de Gereñuk.

Olanok ere asko eskertzen du Aspanogiren laguntza. "Gela isolatu batean zaude, eta han sartzeko denak garbia eta desinfektatuta egon behar du, erizainak eta medikuak baino ez dira sartzen. Bertara etorri zen Nekane [Lekuona] gure kasua ezagutu zuenean. Momentu horretan erreferentzia bihurtzen da zuretzat".

Aspanogiko gizarte laguntzailea da Lekuona; egunero ibiltzen da joan-etorrian elkartearen bulegotik Donostia Ospitaleak Haur eta Amatasun unitatean uzten dien bulegora. "Normalki familia guztiek nahi izaten dute gure babesa, baina garrantzitsua da lehen kontaktu horretarako une egokia aukeratzea. Une bereziak dira, eta ezin gara umea dagoen gelara besterik gabe sartu".

Minbizia diagnostikatzen dietenean, mediku eta erizainek Aspanogiri buruzko informazioa ematen diete gurasoei; aldi berean, kasu berri bat dagoen bakoitzean, ospitaleko mediku-erizainak Aspanogirekin jartzen dira kontaktuan. Erizainek egiten dute bi aldeen arteko zubi lana. Donostia Ospitaletik kanpo diagnostikatutako umeen kasuan, familia izaten da Aspanogirekin harremanetan jartzeko pausoa egiten duena.

Lekuonak emandako datuen arabera, urtean 20-25 familia berrirekin egin behar izaten dute kontaktua. "Donostia Ospitaleko onkohematologia pediatriko unitatean 0-18 urte bitarteko haurrak egoten dira. Urtean 12-17 kasu berri diagnostikatu izan dira, baina azken urte hauetan haurren minbizi kasuen arreta kopurua igo egin da, eta 20-25 kasu berri tratatzen dira urtean".

Hasieran, informazioa eta une txar hori pasatzeko babesa ematen die Aspanogik. Baina ospitaleko egonaldia luzea izaten da, eta haurraren eta senideen bizi-kalitatea hobetzea da elkartearen xede nagusietako bat. "Gaixoari eta senideei arreta psikologikoa ematen diegu; gizarte laguntzari lotuta, informazio, aholkularitza eta baliabideen kudeaketa egiten dugu; eta ospitaleko egonaldia hobetzeko zerbitzuak eskaintzen dizkiegu".

"Gure kasuan, eskolako materiala Aspanogik utzi zigun", azaldu du Olanok. "Gela isolatuan sartzeko, eskolako materialak eta liburuek plastifikatuta eta garbituta egon behar dute, eta ordenagailuak ere bereziak dira, haizagailurik gabeak". Laguntza horri eta Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak gaixorik dauden haurrentzat jartzen dituen irakasleei esker, Eijerrek ikasturtea ez galtzea lortu zuela azaldu du Olanok. "Eta, une horretan, zuretzat hori ez da lehentasuna, sendatzea baizik; baina umearentzat bai, inportantea da ikasturteari eustea, lagunekin jarraitzea, bueltatzen denean, ahal bada, lehengo tokitik jarraitzea". Olanoren alabak zortzi hilabete egin zituen tratamenduan; "sanjoseetan gaixotu zen, ospitalean bete zituen 10 urte, eta Eguberri ostean itzuli zen eskolara". Egun, 11 urte ditu, eta lau hilabetean behin joaten da mediku azterketak egitera.

Ospitaleko egonaldia

Umeei ez ezik, Aspanogik gurasoei eskaintzen dien laguntza nabarmendu du Diaz de Gereñuk. "Ospitalean zaudenean umea da zure ardura bakarra, zure nekea eta zure egoera bigarren planoan gelditzen da. Baina Aspanogikoak kezkatzen dira gutaz ere; adibidez, ospitaleko jangelan bazkaltzeko txartelak ematen dituzte. Eta dena da laguntza". Bazkarirako txartelak ez ezik, Aspanogik zaintzaileentzako gunea jartzen du gurasoen esku; dutxa, komuna, hozkailua, mikrouhin labea eta armairuak dituzte bertan gurasoek. Horrez gain, berriki ireki dituzte Piratenea-ko ateak. Ospitaletik gertu dagoen etxe bat da; batez ere Donostia kanpoko familiek erabil dezaten, ospitaletik irtetean, urrun joan gabe, haize pixka bat eta atsedena hartzeko.

Laguntza guztia ongietorria eta beharrezkoa dela esaten dute Olanok eta Diaz de Gereñuk, eta Aspanogirekin zein Donostia Ospitaleko arretarekin pozik agertu dira biak. "Baina, horrelako egoera batean, zu ondo edo gaizki egotea baldintzatzen duen bakarra umea da. Umea ondo ikusten baduzu, alai ikusten baduzu, jolasean eta indartsu, zu ere halaxe zaude; umea gaizki dagoen momentuetan, txakalaldia izaten duenean, eta izaten dira horrelakoak, zu ere gaizki egoten zara. Hor ez dago formula sekreturik", gehitu du Diaz de Gereñuk. Olano ados dago. "Umea gaizki dagoenean, zu gaizki zaude; baina indartsu egon behar duzu, bere ondoan egoteko. Bera ondo eta animoso dagoenean, zerorri ere animatu egiten zara. Hori da gaixotasun honen dinamika".

"Momentu oso gogorrak pasatzen dira, behinik behin hasieran, ikusi arte nola den, kimioak zein erreakzio eragiten dion, bere erreakzioa zein den... Baina umeek harritu egiten zaituzte, eta aldi oro lezioak ematen dizkizute". Helduek eta umeek gaixotasuna bizitzen duten moduan ikusten du alde handiena Olanok. "Umeek dute gauza bat oso ona, eta da gaixo daudenean gaixo daudela, gaizki daudela; baina ondo daudenean, ondo daude, eta kitto. Helduak ez gara horrelakoak, gu ondo gaudenean ere ari gara pentsatzen 'ze gaizki egon naizen', edo 'zer ote dator orain', edo 'zergatik gertatu zait hau niri'. Azkenean, beti gaude gaizki, baita ondo sentitzen garenean ere. Umeak gu baino gaixo hobeak dira".

Eijer bezala, Markel ere "garbi" dago orain. Hiru urte egin zituen tratamenduan; kimioa zainetik hartzen lehenik, eta pilula moduan, gero. Lau hilean behin egiten dizkiote orain. "Minbizi motaren arabera, haur minbizidunen %80 sendatu egiten dira, eta bizi iraupenaren tasa handituz doa", azpimarratu du Lekuonak, "asko aurreratu da, baina oraindik pauso asko eman behar dira bizi iraupenaren tasa %100 izan dadin". Bitartean, Aspanogik minbizia duten pirata txikiei zein haien gurasoei laguntzen jarraituko du.

Infernutik at nahi dituzte
2016-07-012016-06-30Albisteak, gipuzkoa, Gizartea

Infernutik at nahi dituzte

Asier Perez-Karkamo

Maiatz hasieran, Hondarribiko boluntario talde batek bost egun igaro zituen Katsikasko errefuxiatuen kanpalekuan (Grezia). Herrian bildutako 30 tona arropa banatzera joan ziren, baina beste hamaika lan gehiago egin zituzten. Errefuxiatuekin harreman oso estua izan zuten, eta, Euskal Herrira itzulita, beste urrats bat egiten saiatzea erabaki zuten. Familiak ekarri nahi dituzte, okerren daudenetatik hasita.

Emeki emakume elkarteak abiatutako kanpainan bildutako arropa banatzera joan ziren boluntarioak Katsikasera. "Bileretan kezka bat azaldu zen. Nola jakin arropa hori benetan iristen zela? Horregatik planteatu zen boluntarioak joateko aukera, banaketa egiten zela kontatzeko", adierazi du Leire Miguez Emekiko presidenteak. Joan den astean abenturaren kontakizuna egin zuten Itsas Etxea auditoriumean, eta boluntarioek han jakinarazi zieten herrikideei Katsikastik ekarri dituzten asmoen berri: "Hura ez da pertsonak bizitzeko toki bat", azaldu zuen Marije Zapirain boluntarioak, "eta handik atera nahi ditugu".

Katsikasen egondako bost egunak "gogorrak baina zoragarriak" izan ziren, Izaskun Eizagirreren arabera: "Arropa familien artean banatu genuen, bakoitzari behar zuena emanez, baina baita gustuko zutena ere, haien duintasuna zaindu nahi genuelako. Jertse bat hartu, probatu, eta ondo ez bazuten, itzuli egiten zuten, eta beste bat aukeratzen zuten. Hori asko eskertu ziguten". Baina beste gauza asko egin zituzten Hondarribiko boluntarioek Grezian, eta iheslari familiekin harreman oso estua eduki zuten. Eizagirrek erantsi duenez, "haurrekin jolastu, scooby doo-ak [eskumuturrekoak] egiten irakatsi, jaioberriak bainatzen lagundu, haurrei zorriak kendu, eguzkitako krema eman..."; ia denetarik egin zuten han.

Eta erabat hunkituta itzuli ziren Euskal Herrira. "Buelta oso gogorra izan zen", aitortu du Zapirainek. "Gu etxean eroso eta beraiek han, harrien gainean lotan, bizi-baldintza haietan, etsita". Horregatik, zerbait egin behar zutela erabaki zuten: "Katsikasko infernutik atera behar genituen". Ordurako bazekiten Gipuzkoako Batzar Nagusietan euren esperientzia entzun nahi zutela, etorriko diren errefuxiatuen gaia lantzen ari den ponentzia baten harira, eta aukera hori baliatzea erabaki zuten.

Duela bi aste izan ziren Batzar Nagusietan. Hitzez, argazkiz eta bideoz, Katsikasen bizi izandakoak kontatu zituzten. "Harrera oso ona izan genuen, gure kontakizunak bihotza ukitu zien, eta zerrenda aurkezteko aukera izan genuen", erantsi du Zapirainek. Horri esker, errefuxiatuen gaia lantzeko sortu den erakundeen arteko mahaian Katsikasko familia ahulenen asilo eskaerarekin zer egin ote daitekeen eztabaidatzen hasi dira.

Hauskorrenen zerrenda

Katsikasen geratu ziren boluntarioek programa bat abiatu zuten han bizi diren errefuxiatu familien beharrak zehazteko eta hauskortasun mailakatze bat ezartzeko. Hondarribitik eskaera egin zieten: "Zerrenda eskatu genien, familia hauskorrenen zerrenda bat, gaixo larriak dituztenak, Europako beste herrialdeetan seniderik ez dutenak, eta Euskal Herrira etortzeko prest daudenak". Eizagirreren hitzetan, zerrenda horrekin ate-joka hastea zen helburua.

Maria Peñalosa da gipuzkoarrentzat Katsikasko familien zerrenda osatu duena. Martxotik dago Katsikasen, eta boluntarioen koordinatzaileetako bat da. Familiak aukeratzeaz gain, haien dokumentazioa biltzen aritu da, pasaporteak eskaneatzen, txosten medikoak eskatzen, familia bakoitzaren istorioa idazten... "Ez da erraza. Batetik, familien baimena behar duzu eskaera egiteko, baina ezin diezu esperantzarik eman, euren etsipena oso handia delako. Eta, bestetik, dokumentazioa biltzea asko kostatzen zaigu, txosten medikoak batez ere, batzuek itsasoan edo bidaian galdu dituztelako eta hemen mediku espezialistarik ez dagoelako, errefuxiatuetako batzuk aberrigabeak direlako... Ez dakigu zerbait lortuko ote duten, baina errefuxiatuak oso eskertuta daude Hondarribian egiten ari direnarekin".

Itsas Etxean egindako ekitaldian Katsikastik bidalitako bideo pare bat proiektatu zituzten. Horietako batean, Ahmed gaztea ageri da, irribarre handi batekin aurpegian, euskaraz eskerrak emanez. Boluntario bizkaitar batekin euskara ikasten ari da Katsikasen, eta haren agerraldiak ezustean harrapatu zituen Itsas Etxeko harmailetan eserita zeudenak: "Hondarribira joan nahi dut", dio gazteak bideoan. Eta Hondarribira ekartzen saiatzen ari dira maiatz hasieran Katsikasera bidaiatu zuten zazpi boluntarioak.

2016-07-012016-06-30gipuzkoa

Errepideen mantentze zerbitzuko “iruzurra” salatu dute langileek

120 egun bete dituzte greban Gipuzkoako errepideak mantentzeaz arduratzen diren langileek. Zerbitzua "erabat prekarioa" dela diote, eta "duina izan arte" lanuzteekin jarraituko dutela. Lan baldintzak arautzeko hitzarmen duin bat eskatzen dabiltza. Azaldu dutenez, zuzenean Gipuzkoako Aldundiak edo Bidegik kontratatzen dituzten langileen soldatak %36 handiagoak dira, beraien lan bera egin arren.

Greban dauden langileek elkarretaratzea egin zuten asteazkenean, Donostian, diputazioaren aurrean. "Gurea zerbitzu publiko bat da, enpresa pribatuekin azpikontratatzen dena. Aldundiak du zerbitzuaren eta hura esleitzearen ardura. Azken urteetan aldundiaren erabakiz gero eta gutxiago ari da ordaintzen lan bera egitearen truke". Era berean, auzian aldundia izaten ari den "gardentasunik eza" kritikatu zuten.

ELA sindikatuko ordezkariek esan dutenez, "iruzurra orokorra da zerbitzuan". Bereziki bi arlo aipatu dituzte. Batetik, salatu dute lan baldintzei buruz agirietan azaltzen diren hainbat puntu ez direla betetzen —neguko planari dagozkionak, adibidez—. Aldundiari eta Lan Ikuskaritzari jakinarazia diote, baina ikusita bi erakundeek ez dutela "horri eusteko borondaterik", auzibide penalera jo dute, "aldundiaren balizko prebarikazioa dela eta". Bestetik, faktura faltsuak egin izana salatu dute. "Ikusi dugu zerbitzuan sortzen diren faktura batzuk puztuta daudela, iruzur eginez, eta horiek gidariek edo horien aseguru etxeek ordaintzen dituztela azkenean".

Elkarrizketarako eta negoziatzeko prest daudela berretsi dute langileek, eta diputazioari berriro egin diote deia: "Borondate politikoa besterik ez da behar".

Azkartasuna, atzerapenarekin
2016-07-012016-06-30Albisteak, gipuzkoa, Gizartea

Azkartasuna, atzerapenarekin

Alex Arribe

Hilero 650.000 litro errekin saltzen duen gasolindegi batean handik igarotzen diren bidaiari partikularrei inkesta bat egiten aritu dira. Ibilgailuen erregai tanga betetzen duten bitartean erantzuten diren lauzpabost galdera dira. Adifek eskatutako estudio batean sartuta dago, zertarako eta abiadura azkarreko trenak duen errentagarritasun potentziala aztertzeko.

Hamar mila inkesta egin bide dituzte Madrildik Irunerako errepide bazterretan. Galdeketan ez zaio jaramonik egiten bidaiarien iritziari. Abiadura azkarreko trenari buruz leukaketen aurreiritzi edota konpromisoa ikertu ere ez da egiten. Estudioaren helburu soila errepideetako erabiltzaileen bidaia ohiturak neurtzea da, nondik nora ibiltzen diren, zenbat kilometro egiten dituzten, zergatik edo zertarako joan-datozen, zenbateko sarritasunarekin, bidaiak duen kostua, eta zergatik ez duten garraiobide publikoa aukeratu; hau da, zeri eman dioten lehentasuna.

Vacas Blancas gasolindegia Olaberrian dago, Goierrin, N-1 errepidearen ertzean, baina ezusteko etorkin oso gutxi harrapatzen ditu. Errepidean gasolindegi seinale egokia jartzeko baimena ukatu zieten. Bertara iristeko, Etzegarate-Beasain norabidean, gasolina hornitegia oraindik ikusgai ez dagoenean, Idiazabal, Mutiloa, Zegama eta Zerainera doan irteera hartu behar da. Aldi berean, Errumania, Hungaria eta Ukrainako kamioilari talde finko baten gotorlekua da, kamioientzako parking zabala eta zerbitzu asko eskaintzen zaizkielarik. Izan ere, gasolindegian egunero saltzen diren 25.000 erregai litroen %85, hornitegiko enkargatuaren arabera, kamioilariek erosten dute. Baina horiek inkestatik at daude: galdetegia betetzeko ibilgailu partikularretan datozenei bakarrik eskatzen diete.

Inkestatzaileak guztira 348 inkesta egin ahal izan ditu sei egunen buruan, bezero berak berriro ikusten hasi aurretik. Beste 69 lagunek erantzuteari uko egin diote, "astirik ez" edo bestelako "ez, eskerrik asko" batekin. Erantzun dutenen %81 Goierriko bizilagunak dira. Ez omen da nahita aukeratu hurbileko hainbeste bezero duen tokia. Gipuzkoan barrena N-1aren ertz-ertzean dauden hamaika gasolindegi nagusietan inkesta egiteko baimena ukatu diete ikerlariei, multinazionalen jabeen egoitzetara zuzentzeko gomendioarekin eta "batzuetan baita kanon bat eskatuz ere", ikertzaileetako batek esandakoaren arabera. Olaberrian bakarrik eman diete baimena, eta horrela suertatu da aukera hau, kasualitatez, Goierriko bizilagunek bete dutela galdetegia.

Garraioa hobetzeko aukera

Bidaiarien ia erdiak (255etik 124), astelehenetik ostiralera behintzat, etxetik lanera joan-etorrian ibiltzen dira, eta horietako gehienek, Goierrin barrena, egunero 10, 13 edo 16 kilometro bi bider egiten dituzte. Langile batek esan bezala, nahitaez egin beharreko bidaia denez, kostuari ez diote begiratzen, baina, astero, gasolinan 20-25 euro joaten zaizkie gutxienez, eta baita doblea ere, Goierritik kanpo, bidaiaren helmuga Errenteria, Irun edo, adibidez, Alegria-Dulantzi izan ohi denean. Deigarriena da galdekatuen %88 autoan bakarrik doazela. Izan ere, Gasteizera edo urrunago doazen gazteek eta langile bakan batzuek bakarrik antolatzen dituzte biko edo hiruko taldeak.

Autoa aukeratu izana arrazoitzeko atalean, azkartasunari baino askoz ere gehiago denbora alferrik ez galtzeari ematen zaio lehentasuna. Lan ordutegiak batzuetan malguak direla eta, baserritar batek dioen bezala, "auskaloka ez ibiltzearren", autoa daukatenez gero autoa erabiltzen dute, gaur egungo baldintzetan aukera erosoagorik ez baitago.

Baina, aldi berean, goierritarrek bereziki aho batez diote euren beharrei erantzuten dien garraiobide publikorik ez dagoela edo dagoena ez zaiela "batere eraginkorra"; horien artean daude goizeko seietan sartzen diren erreleboko langileak, autobus geltokietatik urrunegi bizi edo lan egiten dutenak, edota euren bidaia trenez edo autobusez egiteko bi edo hiru konexio behar lituzketenak—Antzuolatik Idiazabalera, 23 kilometro egiteko, adibidez—. Idiazabaldik Debara, 50 kilometro besterik ez dira, baina egunero bidaia hori autoz ordubetean egiten duen irakasleak proba egin zuen behin. Beasainen trena hartuta abiatzea erabaki zuen, eta hiru ordu behar izan zituen Debara ailegatzeko. "Bat eta azkena!", erabaki zuen, autoan joateak gasolinan astean 60 euroko gastua eragin arren.

Berdin gertatzen da Seguratik Arrasatera edo Gasteizera abiatzen diren ikasleekin. Ordutegiek ez dute kointziditzen. Ez dute geltokietan itxaroten egon nahi. Edo 81 urterekin geltokia baserritik kilometro batera daukanaren kasua. Zegamatik Olaberrira joaten da, 10 kilometro, baina badira hogei urte autobusa hartzen ez duela.

Garraio publikoa "desastre hutsa" dela dio etxean lan egiten duen 50 urteko emakume batek. Adibidez, Ordiziatik Legazpira autoa hartu ordez autobusez joateko, ordubete gehiago behar da. Berdin Gasteizerako norabidean. Erabiltzaileek diotenez, konexio oso txarrak daude, urriak, eta, gainera, autoa bezain garestiak dira. Hilabeteko familia bisita baten ondoren Marokoko Nador eskualdean dagoen Oujdatik Ormaiztegira datorren lauko familiarentzat ere, prezioari begiratuz gero, erosoagoa da autoz etortzea trenez baino. Goierritik Donostiarantz aukera gehiago daude, baina langile bat autoz egunero Zegamatik Donostiara joan-etortzen dena goizean 07:30ean abiatzen da lanera, eta autobusa erabili nahiko balu, goizeko seietan geltokian egon behar luke. "Herri txikietan ez dago autoa besterik".

Ekuazioaren aldagaiak

Garraio publikoa ez da garatu Goierrin eskariaren neurriak txikiak direlako, eta, aldi berean, eskaria ez da handitzen eskaintza egokirik ez dagoelako. Aldizkako estudioek herritarren beharrak zeintzuk diren adierazten dute, baina langileek galdetzen dute ez ote diren erabakiak hartzen ari irabazi pribatuak eskuratzeko, herritarren beharrei bizkarra emanez.

Garraio lehentasunen galderaren ildotik, Euskal Y-aren eztabaidan iritzi-interes kontrajarriak nabarmentzen dira gasolindegian. AHTaren aurka daudenek, hautetsontzi baten eskean, Euskal Y-ak ekarriko duen txikizioa aipatzen dute, beste lehentasun batzuk daudela, baserri lurren nahitaezko desjabetzea bidegabeki egiten ari direla, eta, besteak beste, parte hartzerik gabe exekutatutako Euskal Y horrek goierritarren beharrei behintzat ez diela erantzungo.

Ados daudenek, berriz, kalteak izango direla ukatu barik, abiadura azkarra garatzea derrigorrezkotzat hartzen dute. "Ez bada mundu mailan aldaketaren estrategia global bat, atzean ez geratzeko bertatik ihes egitea nahi izango ez badugu, aurrera jarraitu behar da", dio gasolindegira etorritako enpresari batek. Baina CAFeko langile erretiratu bat ere agertu da gero, eta lehentasuna gaur egungo trenbideak egokitzea litzatekeela dio. Gabriel Insausti CAFeko zuzendari teknikoa zenaren iritzia ekarri du, esanez trenbidearen kurbak kendu beharko liratekeela eta orduko 300 kilometroko abiadura duen tren bat fabrikatu.

Azkartasuna atzerapenarekin datorrela; hori ikusten dute denek. "Baserriko katxarroentzat" gasolioa erostera etorri direnetako batek dio estres handia ikusten duela inguruan, jendea ezin bizi dabilela, dena korrika egiten dela, baina, gero, alde guztietara berandu iritsi.

Bi kulturen arteko zubia
2016-07-012016-06-30Albisteak, gipuzkoa, Kultura

Bi kulturen arteko zubia

Olaia Iraola
Donostiako Santa Teresa ikastetxeko Lehen Hezkuntzako 5. eta 6. mailako ikasleak Wroclaw hirian (Polonia) izan dira astebete pasatzen. Donostia 2016ren barnean dagoen Haurbanistaken barruan sortu dute Zu-bridge proiektua, Urdin Badies Lehe...