Ira 18, 20152015-09-23Albisteak, gipuzkoa0 0

%9,4

bidaiarien igoera hondarribiko aireportuanAbuztuan %9,4 igo da Hondarribiko aireportua erabili duten bidaiarien kopurua. Guztira 17.239 erabiltzaile izan ditu hil horretan. AENAk emandako datuen arabera, urteko lehen zortzi hilabeteetan 169.695 bidaia...

“Printzipioz, ez ditugu errefuxiatuak familien etxeetan egokituko”
Ira 18, 20152015-09-23Elkarrizketa0 0

“Printzipioz, ez ditugu errefuxiatuak familien etxeetan egokituko”

Giza Eskubideen Zuzendaritzara iritsi eta erronka handia du Maribel Bakerok (Urnieta, 1970) epe laburrera. Foru aldundiak Siriako errefuxiatuen krisiari erantzuteko sortu duen lantaldearen ordezkaria da Bakero, Fernando San Martin Kooperazio zuzendariarekin batera. Haiek joaten dira Eusko Jaurlaritzak abian jarritako lantaldearen bileretara. Bakerok Hitza-ri esandakoaren arabera, ziurtasuna du errefuxiatuen beharrei behar bezala erantzuteko gai izango direla.

Errefuxiatuak jasotzeko prestatzen ari da Gipuzkoa. Zeren edo noren zain zaudete orain, jakiteko noiz eta nola hasiko diren iristen? Urritik aurrera espero dira, ez da hala?

Joan den astean Eusko Jaurlaritzak gidatuta batzorde berezi bat sortu zen, errefuxiatuen krisi humanitariori aurre egiteko. Batzorde horretan Gipuzkoako Foru Aldundiak ere parte hartzen du. Bestalde, foru aldundiak berak, bere lana bideratzeko, jarraipen batzorde bat jarri du martxan etxe barruan, Markel Olano diputatu nagusiak zuzenduta. Batzorde horretan, halaber, Administrazio Publikoko, Kulturako eta Politika Sozialetako diputatuak, eta Kooperazioko zein Bizikidetza eta Giza Eskubideetako zuzendaria ere bagaude.

Hiru bilera izan ditugu Gasteizen, eta oraindik ere Europa mailan adostasunik ez dagoenez eta Espainiako Estatuak kupoak erabakitzeko irizpidea zein den ez dakigunez, ez dakigu zenbat errefuxiatu etorriko diren. Lehen bileretan Euskadiko erkidegora 1.000 pertsona inguru etorriko zirela esaten zen, eta horietatik herenak Gipuzkoara. Herenegun beste bilera bat izan genuen Gasteizen, eta, ematen duenez, lehen errefuxiatuak urriaren bukaeran hasiko lirateke iristen EAEra, eta berrehun bat izatea aurreikusten da.

Beraz, etorrera ez da bat-batekoa izango. Pixkanaka iritsiko dira, eta urritik aurrera izango dela aurreikusten da.

Hondarribiko eta Zarauzko aterpetxeetako tokiez gain, beste herri askok eskaini dute tokia: Eibar, Segura, Zestoa, Irun... Zehazki, zenbat pertsona jasotzeko daude prest, eta zein herritan?

Foru aldundiak dagoeneko baditu 80 toki aterpetxeetan, eta, behar izanez gero, bideratu ditzake lehen fasea gauzatzeko. Hala ere, ez da pentsatzen aterpetxeak aukera egokiena direnik errefuxiatuak hartzeko; etxeak edo antzekoak hobesten dira. Baina esandakoa, behar izanez gero, baliabide horiek eskura ditugu, eta horrela jakinarazi diogu Eusko Jaurlaritzari.

Herriek ez ezik, partikularrek ere eskaini dute laguntza. Zenbat dira? Irizpide jakinik ba al dago errefuxiatuak hartu ahal izateko?

Partikularren laguntza elkarteetara bideratzen ari gara, CEAR, ACNUR eta Gurutze Gorrira, hain zuzen ere. Horiek izango dira, printzipioz, errefuxiatuen harrera eta lehen jarraipena egingo dutenak, bai kanpamentuetan, eta baita Euskadira iristen direnean ere, CEARen kasuan adibidez. Bestalde, errefuxiatuak hartzeko eskaintza egin duten partikularrei dagokienez, batez beste ehun pertsona inguruk deitu dute laguntza emateko prest daudela adieraziz; eta, lehen esan bezala, elkarteen bidez ari gara eskaintza horiek jasotzen eta kudeatzen.

Beharrak zeintzuk diren jakin ahala elkarte horiek zein erakunde publikook, ditugun bitartekoekin, errefuxiatuak hartu egingo dira, beren beharrak eta ezaugarriak (haurrak dituzten familiak, banakakoak…) jakin eta gero.

Errefuxiatuak etxean edukitzeak luze jo dezake. Hori familiei argi azaltzea garrantzitsua izango da, ezta? Bestalde, aterpe bat emateaz aparte, zein beste laguntza beharko dute errefuxiatuek? Osasun arloan, hezkuntzan, integrazioan...

Printzipioz, beren beharrak kontuan hartuta, elkarteek edota instituzioek dituzten etxeetan egokituko dira errefuxiatuak, ez familietan. Familiek modu ezberdinetan lagundu dezakete. Hainbat modu daude laguntza emateko; besteak beste, sozializazioan lagunduz, elkarteen bidez laguntza ekonomiko bat eskainiz... Aukera asko dago laguntzeko, baina printzipioz errefuxiatuak ez dira familien etxeetan egongo.

Bestalde, lagundu nahi duten horiei, euren etxean harrera egiteko eskaintza egin dutenei, esate baterako, esango nieke foru aldundiak baduela adingabeak hartzeko beharra, harrera familien beharra dagoela, eta hor lagungarri izan daitezkeela.

Europan bilera egin berri dute, eta ez dute akordiorik lortu beste 120.000 exiliatu banatzeko. Zer balorazio egiten duzue Bruselan gaiaz egiten ari diren kudeaketaz?

Europa oso itxura kaxkarra ematen ari da, eta gu, konpetentziarik ez dugunez, estatuak duenez, Madrildik hartzen diren erabakien menpe geratzen gara.

Halere, lasaitasun mezu bat plazaratu nahiko nuke; euskal instituzio eta elkarteek koordinaturik lan egingo dugula, harrera eta zerbitzuak planifikatzen ari garela, beharrak sortu ahala horiei erantzun egoki bat emateko. Errefuxiatuak gerra batetik ihesi datoz, euskaldun askok duela urte batzuk egin behar izan zuten bezala, eta eskubideak dituzte. Gai izango gara herri moduan krisi honi aurre egiteko, eta gure gizartean sortzen diren beharrei erantzuteko ere bai.

Ira 18, 20152015-09-24gipuzkoa, Iritzia0 0

Katalunia, Euskal Herria

Euskaldun askori Kataluniak inbidia ikaragarria sortu izan digu. Betidanik. Lehen, mirespenez begiratzen genien katalanaren egoerarengatik. Adurra dariola behatzen genuen euren jarduna: kalean, literaturan, oraintsuago telebistan... Gurearekin alderatuz gero, amildegi ikaragarria. Era berean, katalanen modernotasunak ere liluratzen gintuen. Agerikoa zen Espainiari baino, Europari begiratu izan diotela beti, edo guk baino gehiago, behintzat. Kultura sakonagoa dutela begitantzen zaigu, gu baino finagoak, alegia.

Orain, ostera, sortzen diguten txundidura are handiagoa da hartu duten independentzia bidearekin. Hizkuntza eta kulturaz gain, subiranotasun prozesua benetako ispilua da guretako.

Dena den, gure zirkunstantziak ez dira beraienak. Abiapuntu ezberdinetatik irten gara. Historia ez da bera, ezta egoera ere. Biolentzia larregi izan dugu hemen, baita "bertan goxo" asko ere. Kontzertu ekonomikoa bide horretan lagungarri baino, konformaerraz bihurtu gaituelakoan nago. Independenteak de facto batzuen aburuz.

Baina, horretaz gain, uste dut oinarrizko kontu batzuk argitzea falta zaigula euskaldunoi. Edo horiek finkatuz gero, bidea errazago egiteko eta trinkotzeko balioko digula pentsatzen dut. Jakinekoa da ez naizela analista politikoa, herritar kezkatua baino ez. Kontuan hartuko ez didazuelakoan, ekingo diot.

Alde batetik, lehen aitatu dudan moduan, hizkuntza. Katalunian gehiengo handiak du argi hizkuntzarena. Gurean, ordea, abertzale batzuek ere euskara oztopo ikusten dute. Nire aburuz, ezinbesteko kontua. Euskara gabe, nora?

Bestetik, lurraldetasuna. Badakigu Katalunian ere arazo hori badela, baina badirudi gai izan zirela komunitate autonomoko lau probintziekin abiatzeko. Gu prest geundeke horretarako? Niri neuri zalantza handiak sortzen dizkit.

Lurraldetasunarekin lotuta ere badago kontu bat: izena. Nola du izena gure herriak? Baskonia, Euskal Herria, Nafarroako erresuma, Euzkadi, Euskadi? País Vasco, Vascongadas, Pays Basque, Basque Country, Baskeland? Zer da bakoitza?

Gure herri desegin honek sinboloak erabiltzea eta bateratzea ere falta du. Ikurrina dugu, baina baztertua. Nafarroako bandera. Arrano beltza. Lauburua. Gernikako Arbola. "Zazpiak bat" armarria… Non eta zenbat ikusi dituzue azkenaldian horiek denak? Harrituta nauka sinboloen kontu honek. Uste orokorra da zaharmindu usaina dutela. Eta ikurrinaren ordez, futbol banderez bete ditugu bazterrak, gure nortasunaren ikur bakarrak bihurtu direlako. Ai, ama!

Zer esanik ez Aberri Egunaz. Data zehatz bako jai erlijiosoa, irrikaz hartzen diren oportxo batzuen erdian. Denok mundua ezagutzen, gure herriaren festa alboratuta.

Eta himnoa? Himnorik ere ez dugu, barren! "Gora ta gora"? Ez, mesedez! "Nafarroako gorteen ereserkia"? Dotorea eta ederra, baina ezezaguna, letra gabekoa, gainera.

Gutxi balitz, folklorearen gutxiespen orokorra. Hortxe dabiltza katalanak sardanak dantzatzen, casteller-ak egiten nonahi, suzko herensugeak ateratzen, barretinak jantzita… Gurean, berriz, kosmopaleto, cool eta abertzale-guai askoren mespretxu keinuak baino ez du merezi gure folkloreak.

Horregatik, galdera batzuk jaurti nahi ditut: sinbolo barik nola abiatuko gara estatu berria lortzeko lasterketa luze horretan? Zerk batuko gaitu? Nola abestu denek batera ozen? Zelan identifikatuko gara?

Ira 17, 20152015-09-23Albisteak, gipuzkoa0 0

Antzerkiaren bidez, bizikidetza hobetzea helburu

Mai Gorostiaga eta Elena Aranbarri aktoreek euskal gatazkaren inguruan gogoeta egitera eramango dituzte ikusleak, Eta hik zer? obrarekin. —Irudian, Eibarren egindako emanaldia—. Antzerki forumak sei antzezlan labur biltzen ditu, eta egunerokoan ohikoak diren hainbat egoera islatuko dituzte aktoreek. Ikusleek atal bakoitza aldatzeko aukera izango dute, bizikidetza hobetzeko proposamenak eginez; gero, aldaketok antzeztu egiten dituzte. Donostia2016 egitarauaren barruan, asteartean egingo dute euskarazko saioa, 2016 gunean. Aurrez izena eman behar da.

Korapilorik gabeko zapiak
Ira 11, 20152015-09-16Albisteak, Kultura, Sailkatugabeak0 0

Korapilorik gabeko zapiak

Dantza egin nahi zuten. Dantzatu ziren, eta dantzatzen dira. Danborradan atera nahi zuten. Atera ziren, eta ateratzen dira. Pixkanaka eta aparteko gatazkarik gabe eman dute pausoa Donostiako Kresala elkarteak, Tolosako Udaberrik eta Zumarragako Irrintzik: emakumeek ere parte hartzen dute hasieran gizonezkoak bakarrik zebiltzan jaietako ekintzetan. Emandako pauso horrengatik, hain justu, Hondarribia Berdintasun Hiria saria jaso berri dute hirurek Jaizkibel konpainia parekidearen eskutik. Izaskun Larruskain konpainiako kapitaina ziur da eurak ere iritsiko direla horretara: "Beste toki batzuetan urratsak egiten ari dira: Leitzan, Beran... Eta guk ere badakigu lortuko dugula. Ez dugu plastiko beltzen hiria izan nahi, berdintasunaren hiria baizik".

Hondarribiko kultur etxeak hartu du saria emateko ekitaldia, hain justu, alarde egunerako entseguaren aurretik, joan den ostiral iluntzez. Kanpoan bildu dira Jaizkibelgo kideak. "Bederatzietan, hemen", esan diete arduradunek parte hartzaileei. Kultur etxe kanpoko txaloak barrura lekualdatu dira orduan, eta oholtza gainean, Larruskainen eskuetatik saridunen lepoetara igaro dira Jaizkibel konpainiaren zapiak. Korapilorik apenas duten zapiak dira; adostasunez, berdintasunerantz egindako bideen ikur.

Eskerra eta poza daude saridunen hitzetan, eta, begi bustiak publikoaren artean, Garazi Artetxe Udaberriko ordezkariak hitza hartzean: "Jaizkibelek sortutako sari hau Jaizkibelek berak jaso beharko luke. Zuei emango genizueke jaia eta berdintasuna uztartzen duen edozein errekonozimendu. Urtetan eta urtetan begi askorentzat duintasunaren eredu izateagatik, zuen herrikide askorentzat hala izan ez bada ere. Balio dezala egitasmo honen oihartzunak begi horiei guztiei benda kendu, eta Hondarribia benetako berdintasunaren hiri bilakatzeko".

2013an eman zuten pausoa Tolosan. San Joan jaietako bordon dantzan parte hartu zuten orduan neskek lehenengoz. Dantzariek "ia normaltasun osoz" bizi izan dute prozesua: gizonek zein emakumeek dantza egin nahi zuten herriko festetan, eta hala egin zuten. Aparteko arazorik gabeko bidea izan bada ere, aurrera begira "itxaropen bakarra" dute: eurentzat eta beste talde askorentzat prozesu bat izan dena ondorengoentzat prozesu izatera ere ez iristea. "Festetako parte hartzea herritarrena izatea, sexuena izan beharrean".

Kultur etxeko ekitaldia bukatuta, Jaizkibelekoekin batera egin dute saridunek entseguko bidea. Desfile amaieran, ordu erdiko tartean kontatu dietenaz mintzo dira Andoni Oruesagasti, Nekane Martin eta Oihane Vicente Irrintziko gazteak: "Orain aritu gara pixka bat informatzen... Harrigarria da; familiak-eta haserre egoteraino... Lotsagarria".

Udaberriko kide ugari bezala, Irrintziko asko ere txikitatik dabiltza taldean, eta normal-normal hartu dute neskak ezpata dantzan hastea. "Batez ere neskek geneukan gogoa, eta horretan hasi ginen", dio Vicentek. Duela bi urte hasi ziren ezpata dantza ikasten. Tartean, traje aldaketa ere izan dute, eta horregatik atzeratu zaie jendaurrean aritzeko momentua. Aurten iritsi da: Zumarragako santaixabeletan dantzatu dute lehenengoz, uztailaren 2an, eta abuztuaren 15ean berriro.

Erabakia hartu aurretik, "hausnarketa une bat" izan zuten taldean; orokorrean, baina, baiezkoa gailendu zen. Herritarren aldetik ere babesa jaso dute: "Herrian aldekoak eta kontrakoak izan dira, baina egunean bertan jendeak ondo hartu gintuen". Hondarribiko errealitatea gehiago ezagutu eta gero, "zaila" ikusten dute berdintasuna lortzea, baina ingurukoen babesak lagunduko dielakoan dira: "Jaizkibel konpainiarentzat beste eredu batzuk gara, eta hori lortu nahi dute; beraientzat ere babesa da beste talde batzuek lortu izana".

Kresala aitzindari

30 urte baino gehiago dira Kresala elkarteko danborradan emakumeak ateratzen hasi zirenetik. Aitzindariak izan ziren Donostian; ate bat ireki zuten. Gazteak ziren, eta gaztea zen elkartea ere —1972an sortu zuten—. Ondo gogoan ditu hasiera haiek Xabier Arregi elkarteko kideak: "Kresala barruan, euskal kulturaren inguruan zebiltzan gazteak biltzen ziren; hainbat batzorde zituzten: mendikoa, dantza taldea... Kultura aldetik ere, hitzaldiak zeuden, ikastaroak... Horietan guztietan, neska-mutilak elkarrekin ibiltzen ziren".

Bestelakoa zen egoera jaiak iristen zirenean: kuadrillako neskak alde batera geratzen ziren. Batzuetan, latekin atera izan ziren Parte Zaharrean txistulariekin-eta, danborra jotzen. "Hortik pauso bat aurrera ematea izan zen. Emakumeek esan ziguten: 'Guk San Sebastian egunean zuekin atera nahi dugu'. Guretzat ez zen izan arazoa, naturala izan zen".

Elkarte barruan izan ziren baiezkoak eta ezezkoak, baita Donostia inguruan ere. Batzar bat egin zuten beste danborrada guztiekin; han izan ziren Donostiako alkate Jesus Mari Alkain eta Ramon Labaien Kultura zinegotzia ere. "Batzuek esan zuten: 'hauek ateratzen badira, gu ez gara aterako'". Hala ere, Kresalakoen borondatea argia zela ikusi zuten, eta, gainera, elkartekoek helduleku bat topatu zuten haien asmoa aurrera eramateko: Javier Maria Sada historialariaren informazioa. Hark esan zienez, danborradaren sortzean badago emakumezkoaren figura bat: urketaria —ur bila joaten zen emakumea—. "Pertsonaia hori izan gabe ere berdin aterako lirateke emakumeak, baina ideia hori ondo babesteko egokia izan zen urketari pertsonaia". Lehenengo urtean, 25 emakume atera ziren Kresalarekin.

Danborradan parte hartzea gizonezkoen "pribilegio bat" zen: "Haien beldurra pribilegio hori galtzea zen, eta, noski, jadanik ez dute. Orain, denoi irekita dagoenetik, denon eskubidea bihurtu da; horrexegatik, jaiak irabazi du". Berdintasunerako urratsa ez zen egun batetik bestera egin, ordea. Hurrengo hiru urteetan ez zen emakumezkorik atera gainerako danborradetan. Politikarien aldetik ere, "kostata" lortu zuten babesa: "Duela hamar urte-edo hasi ziren ikusten normaltasunera ere hortik joan behar zela".

Arregik ikusten du antzekotasunik Kresalaren eta Jaizkibelen artean: "Gu ere hasieran tanta bat ginen hondarrean. Uste genuen gutxi ginela, baina pixkanaka aldatu dugu". Aurrerapausoak nabari ditu Hondarribian, eta gazteengan du esperantza. "Pareta bat jarri dute, ez bakarrik plastikozkoa. Eta pixkanaka desegin behar da".

Erakundeen babesa

Udaberrik, Irrintzik eta Kresalak lortu dute. Horretarako, ezinbestekoa izan da haien inguruko erakundeen babesa, Jaizkibelgo kapitain Izaskun Larruskainen arabera: "Atzetik lan bat dagoenean, herriko instituzioek lan egiten dutenean eta alde guztien borondatea dagoenean, posible da. Hemen ez da ematen aurrera egiteko behar den laguntza hori; orduan, oso zaila daukagu".

Udalean ikusten du arazo nagusia: "Haiek izan dira herriko ondarea pasatu dutenak eta utzi dutenak batzuen eskuetan, pribatizaturik". Dena den, herriak konponbidea nahi duela nabari du: "Gehiengoak onartzen gaitu, baina beldurra ere badago, presioa dago. Bereziki gazteek zaila dute; oso ausartak izan behar dute. Gazte pila bat batu zaigu, eta horrek sekulako indarra ematen digu guri. Elkarbizitzarako denen artean eman behar ditugu pausoak, udaletik hasi eta denen artean".