Mai 30, 20142014-05-300 0

Ingalaterratik Gipuzkoako hondakin kudeaketari begira

Zero Waste England edo Ingalaterra Zero Zaborreko kideek Gipuzkoa ezagutu nahi zuten, eta, batez ere, Orendain. Horretarako, Gipuzkoa Zero Zabor taldeko kideekin jarri ziren harremanetan, bidaia baten inguruan hitz egiteko. Iragan ostiralean gauzatu z...

Mai 30, 20142014-05-300 0

“Pilotak aldaketa bat behar du; duela ehun urte bezala segitzen du”

Duela 36 urte, 19 zituela hasi zen erremonterako xisterak egiten Juan Pello Ugarte (Oronoz, Nafarroa, 1957). Hernaniko Galarreta frontoian jaso zuen prestakuntza, Ziganda anaien eskutik. Bi anaiak nafarrak ziren, pilotari izandakoak, eta tailer bat zeukaten erremontean aritzen zirenei zerbitzua eskaintzeko: xisterak egin eta konpondu. Ofizioa ikasi bezain laster hasi zen maitatzen.

Ez dira erremontearentzat garai onak, ordea, eta Galarreta pilotalekuko tailerrean lanik gabe geratu zen Ugarte: "Frontoian gero eta jende gutxiago ibiltzen da, eta guk ere lan gutxiago izaten dugu". Langabezian geratu, eta negozioa bere kasa hastea erabaki zuen: Xanperen Txokoa zabaldu zuen Errenterian, duela zenbait hilabete. Xisterak egiteaz gain, markoak eta arropa ere saltzen ditu.

Hasieratik ondo moldatu zen lanbidearekin, lana egiteaz gainera partiden giroa eta saltsa gertu-gertutik ikusteko aukera zeukalako. Gogoan du partidak astearteetan eta ostegunetik igandera izaten zirela. "Tailerra bertan genuenez, arratsaldeetan partidak ikusten genituen", gaineratu du.

Uste du garai batetik hona kirol horretan gauzak asko aldatu direla, jokatzeko zestak barne: "Lehengoak egurrezkoak eta zumitzezkoak ziren; orain, berriz, uztaia zuntzezkoa da, eta barrukoa, berriz, polipropilenozkoa. Eskularrua da mantentzen dena: larruzkoa da gaur egun ere". Materiala aldatu arren lana egiteko modua bera dela zehaztu du.

Materiala aldatzearen arrazoia erresistentzia dela argitu du Ugartek: "Orain, pilotariek beldurrik gabe jokatzen dute. Uztaia orain ere puskatzen da, baina ez lehen bezainbeste. Lehen, zumitzarekin zuloa egiten zutenak ere izaten ziren". Jakinarazi du xistera batek gaur egun bizpahiru hilabete irauten duela, hogei partida inguru.

Artisau lana izanda, gainera, xistera bakoitza bakarra izaten da, eta pilotarien beharretara moldatuta egoten da. Pilotarientzat lan egiten dute, hain zuzen, baina, Ugarteren arabera, zestak ez dira horienak, enpresenak baizik: "Enpresak kobratzen dio pilotariari zestarengatik, eta, behin erabilita, konpondu egiten ditugu. Konpondutakoan erremonteko eskoletara joaten dira, gazteentzat. Handik berriro puskatuta itzultzen dituztenean, zesta berriak egiten ditugu". Horretarako, ahal dutena berrerabiltzen dute: uztaia, eskularrua...

Ofizioan, Ugarterekin batera, beste pertsona bat baino ez da aritzen, eta biak dira erremontista guztientzat xisterak egiten dituztenak.

Erretiroa hartu arte lan egin nahiko luke, baina esan du erremontea oso egoera txarrean dagoela. Galarretan eta Iruñe aldean bakarrik jokatzen dutela gaineratu du. "Pilotak, kirol gisa, aldaketa bat behar du, oro har: esku pilotak, erremonteak nahiz zesta-puntak. Duela ehun urte bezala segitzen du zesta-puntak, baina jendea eta ohiturak aldatu egin dira denbora honetan guztian, eta horrela ezin dugu jarraitu. Finaletan jende asko izaten da, baina bestela? Jende gaztearengana hurbildu beharra dago".

Mai 30, 20142014-05-300 0

“Trantsizio ordenatu bat behar dugu”

Ingeniaria, aholkularia, eta deitzen dioten leku guztietara joaten den horietakoa da Rafa Etxeberria (Laudio, Araba, 1967). Villabonako Subijana etxean egungo bizimoduaren iraunkortasunaren inguruan hitz egin du.Zein izan da zure hitzaldiaren oinarria...

Mai 30, 20142015-09-24Albisteak, Kirola0 0

Kultur uhinen zurrunbiloan

Kultura irratian eta irratia kulturan. Binomio horren inguruan aritu dira hainbat kazetari Donostian, Casares irratiak antolatutako jardunaldi batzuetan. Kultura irratian: aurrera begira erronkak gaia jorratu dute aste honetan Arantxa Iturbek (Euskadi Irratia), Gorka Bereziartuak (Argia), Gaizka Amondarainek (Hala Bedi irratia) eta Iñigo Astizek (BERRIA). Etorkizunaz ez ezik, gaur egun kulturak hedabideetan duen presentziaz, kultur edukiez, irrati txikiez eta abarrez ere aritu dira hizketan.

1. Presentzia

Albistegietan ageri bai, baina gehienetan, atzeko aldean: "Kultura da albistegia bukatzeko polita egiten duen berria. Apaingarria da, laxoa, normalean arrosa eta ederra", azaldu du Iturbek. Kultur albisteen aurretik aipatzen diren berri askotatik, ordea, kultura hitza ez dago salbu: entzun ohi da futbolaren kultura, gastronomiaren kultura... "Kultura eranstea prestigioa eranstea bezalakoa da".

Gai bakoitzari eskaintzen zaion denborari dagokionez, berriz, Iturbek dio "laburrera" jotzen dutela, arduradunen irizpidez betiere: "Ordu erdiko elkarrizketa pentsaezina da; aspergarria iruditzen zaie".

Astizen ustetan, oro har kulturak ez du "pisu handirik" hedabideetan, baina zenbat agertzen den baino gehiago kezkatzen du nola agertzen den. Irizpide ekonomikoen arabera banatzen dira kartak: "Balio ekonomikoaren arabera aitortzen zaie balio kulturala". Bat etorri dira Astizekin gainerako parte hartzaileak ere, Bereziartua tartean; haren ustetan, "salmenta aurreikuspenek eta merkatuko joerek baldintzatuta" egon ohi da. Hala ere, uste du badagoela funtzionatzen duen bestelako kulturgintza bat, "merkatuko zurrunbilotik aparte, publiko masiborik gabe".

2. Edukia

Irrati arduradunen menpeko erabakiei jarraitzen diete esatari edo irratigileek. Iturbek dioenez, "agintariek dute ardura kontatzekoa, baina ez hitzez, zenbatzekoa baizik, entzule kopurua". Uste du irrati programazioa eratzerakoan "zenbat" dela neurgailuetako bat, baina berak bestelako galdera bat proposatu du entzuleari egiteko: "'Hunkitzen zaitu? Ukitzen zaitu?' Aukerak eskaintzea da irrati arduradunen ardura, eta aukera egitea entzulearena". Kulturaz aritzean, berriz, kazetariek berek ezagutzen duten artistaren baten azkenekoa kontatzen dute — "batzuetan azken-azkena, heriotza"—, edo kultur ekitaldi baten iragarkia. "Nork famatua behar du; zerk ez du horrenbeste axola; noiz, bai".

Astizen arabera, "erabaki batek bilakatzen du soinuaz betetako errealitate bat isiltasun", eta, gehienetan, "zerbait ikusgarri" erakusteko baliatzen da kultura: artistaren baten heriotza, artelan baten truke ordaindutako milioi kopurua... "Ez bada ikusgarria, ez da. Anplifikatzen ez dena, gaur egun, ez da existitzen". Dena den, "bizi duenak ezinezkoa du isiltasuna", Astizen arabera, eta publikoaren aurreko ekitaldia amaitutakoan gertatzen den hori eskaintzean jarri beharko luke indarra kazetariak.

3. Tamaina

Ez dago irrati txikiak eta handiagoak multzo berean sartzerik: irrati komertzialak daude, baita publikoak eta herri ekimenetik sortutakoak ere. Azken horiek ondo ezagutzen ditu Amondarainek, urteetako esperientzia baitu alor horretan. Uste du txikienen funtzioa "besteen osagarri" izatea dela, eta, horretaz gain, identifikatzea beren benetako indargunea zein den. "Irrati txikien ezaugarri nagusia hurbiltasuna da, baina kalitateari ere erreparatu behar zaio".

Iturberen iritziz, "txikia handiagoa da askatasunean", eta, aldi berean, beharko du handiagoa izan irudimenean. Amondarainen ustetan, berriz, "irrati kultural" batez hitz egitea baino interesgarriagoa litzateke "irratia kulturgile bihurtzea, tokian tokiko kultur eragile".

4. Komunitatea

Guztiek interesgarritzat jo dute irrati txikiek komunitate bat izatea inguruan. Bereziartuak uste du, gainera, "foku nagusitik kanpo" dauden sortzaileei zerbitzu bat eskaintzea litzatekeela funtzioetako bat; "eztabaida leku oso ona ere izan daiteke". Ildo horretatik, Amondarainek gaineratu du tokian tokiko irratietan jendeak irratia bere sentitu behar duela, eta, hori lortzeko, kulturgintzan dabilen jendea irratiaren parte bihurtzea aproposa litzatekeela. "Zerbitzua emateaz gain, identifikatzea zer kulturgile ditugun inguruan, haiekin eseri, eta ateak zabalik dituztela argi eta garbi utzi. Bultzatu behar dugu jendea parte hartzera: irratsaioak egin, kolaborazioak...".

Bereziartuaren ustez, sarea ondo egituratuz gero"erreferentzial" izatea lor daiteke, txikiak izan arren. "Arazo bat izan daiteke momentuko tendentzietan tematzea, modaren bidez jarraitzen baitugu askotan kulturgintza".

5. Etorkizuna

Iturbek ez daki irratiak zer etorkizun duen; ez daki baduen ere: "Baneki, ez nintzateke irratilari izango". Uste du behin maiteminduta nekez uzten zaiola maitatzeari: "Belarri bidez jasotzen dugunak askoz barruragoko bidea egiten du, begitik jasotzen dugunak baino". Begi onez ikusiko luke irratia zerbait eraikitzaile bihurtu balitz, "sermoi" izateari utzita. "Posible da. Betiko formulei ihes eginda, nahi erara lantzeko aukerak ematen ditu irratiak".

"Eskemak apurtzeko garaia da", Amondarainen ustez. "Ematen du besteek egindakoa kopiatu besterik ez dugula egin behar. Inertziak albo batera utzi beharko genituzke. Etorkizunera begira eskura ditugun tresna teknologikoak nola aprobetxatu aztertu beharko genuke, irrati txikiek elkar nola lagundu dezakegun ikusi".

Euskal Herri osoko hainbat irrati txiki harremanetan dira dagoeneko, eta, elkarlanerako pausoak ematen ari badira ere, aurrera begira aukera egingarri gisa ikusten du irratsaioak partekatzea; hau da, irrati batean egiten irratsaioa beste batean eman ahal izatea. "Irrati txikien sare aberatsa osa genezake".

Bereziartuak, berriz, pentsatzen du "oso ondo norantz jo ez dakien medio bat" dela irratia, orain arteko konbentzio sendoak zalantzan dituela. Aro digitalak ekarri duen "gaininformazioa" aipatu du, baita hedabideetan gertatzen ari den euskarrien nahasketa ere.

Mai 30, 20142014-05-300 0

Esku zuriak ahoak isiltzeko

Coca-Cola marka ezagunaren azken iragarkia ez dugu berriz ere telebistako pantailan ikusiko. Gotzon Sanchez aktore euskaldunak parte hartzen du bertan, eta sekula esperoko ez genuen iskanbila ekarri du. Iragarkia estreinatu eta handik gutxira atera di...

Mai 30, 20142014-05-300 0

Casares irratia, kultur mugimenduen erakusleiho

Hogeita hiru urte daramatza Casares irratiak dialean. Donostiako Altza auzoa du sorleku; Casares-Tomasene kultur etxea egoitza. Orain, webgune eta programazio berria dakarte 107,4 sintoniara, "kalitateari eta euskarari garrantzia berezia" emateko.Berr...

Mai 30, 20142014-05-300 0

“Iragarpenak bezain garrantzitsuak dira erabakiak”

"Igarle ikastarorik" ez dago, oraingoz, meteorologoentzat. "Informatzen zaituztenean, dakitena esaten dizute". Modeloak erabiliz, etengabe begiratzen diote itsasoari: "Garrantzitsuena, ordea, ez da gertatuko dena aurreikustea, horrek zer eragin izango duen baizik". Horrela dio Pedro Anitua Eusko Jaurlaritzako Larrialdietako zuzendariak. Aste honetan Donostian izan da, arrisku eta larrialdien kudeaketari buruzko jardunaldietan parte hartzen.

Euskalmet zerbitzutik, denboraleak kosta inguruan izango duen eragina aztertzen dihardute; horrek nola eragingo dien kosta inguruko herritarrei, baita kostaldeko azpiegiturei ere. "Helburua da biktimak egotea saihestea, eta, horrez gain, kalteak gutxitzea. Ezin da esan kalteak saihestea denik helburua, ezinezkoa delako kalterik ez egotea ".

Helburu hori lortzeko, "iragarpenak bezain garrantzitsuak dira hartzen diren erabakiak". Anituak argitu du eurek hartzen dituzten erabakiak "teknikoak" baino ez direla, ez dagoela inolako faktore politikorik horien atzean: "Inork ez digu esaten: 'Ez jarri kolore gorria, agian jendea beldurtu egingo da eta; hobe da laranja jartzea'". Abisua eman ondoren, Segurtasun Sailari dagokio erabakitzea plan bat martxan jartzea komeni den ala ez.

Informatzea da haien lehen pausoa; herritarrena, berriz, hurrengoa: autobabesa. "Administrazioak ezin du jakin jende guztiak zer ekintza egin behar dituen, baina jendea informa dezakegu, bakoitzak beharrezko neurriak har ditzan". Adibidetzat jarri du gaztelu puzgarriak alokatzea: ezinezkoa da jakitea nork alokatu duen halako plataformaren bat, baina esan diezaiekete haize ufada bortitzak egongo direla eta arazoak izan ditzaketela. Horrez gain, larrialdi zerbitzuek egoera etengabe aztertzea ere garrantzitsua da, baita arrisku gehieneko inguruetara baliabideak bidaltzea ere, kalteak gutxitzeko.

Epe luzeko iragarpenik ez

Epe motzera jokatzeak fidagarritasuna ematen dio iragarpenari. Anituak dioenez, 24 ordura begira egindako aurreikuspena "oso fidagarria" izaten da; 48 ordura egindakoa, "fidagarria"; 72 ordura begirakoa, berriz, "erdipurdikoa". "Jendeak galdetzen digunean udan zer eguraldi egingo duen, asmatzeko probabilitatea huts egitekoaren bera da guretzat". Gaineratu du halakoak egiteak bestelako arazoak sor ditzakeela; eguraldi txarra egingo duela esan eta jendea herritik mugitzen ez bada, ostalariek pentsa dezakete kalte handia eragin diela iragarpenak. Alarma gorria, esaterako, ez dute inoiz 72 ordu baino lehen iragartzen.

Izan euriagatik, haizeagatik edo olatuengatik, koloreen dantza egon ohi da ohar eta hedabideetan. Batzuetan, fenomenoa bera izanda ere, inguruko faktoreek abisuaren maila alda dezakete. "Gerta daiteke gaur euriagatik abisua horia izatea, eta bihar, euri kopuru berarekin, laranja. Hori izan daiteke lurra beteta dagoelako eta kalkulatzen delako eragina handiagoa izango dela".

Hala ere, meteorologia jorratzen duten agentzien artean ere aldeak egon daitezke, kasuak kasu. Aemet agentziarekin dituzte ezberdintasunak azaldu ditu: "Hark soilik meteorologia mailak hartzen ditu aintzat, eta Euskalmet saiatzen da eragina aztertzen. Beraz, meteorologoek balio berak emanda ere, kolore ezberdinak atera ditzakegu, gu eragina gehitzen ari garelako".

Azken hilabeteetako denboraleetan, olatuen ikusgarritasunak erakarri du herritar askoren arreta. "Badirudi olatuak direla garrantzitsuena, baina ez da hala". Anituaren baieztapena babestu du Jose Antonio Arandak, Euskalmeteko ordezkariak. Haren hitzetan, beste hainbat aldagai hartu behar dira kontuan eragina neurtzeko: olatuen norabidea, denbora tartea, hondoko itsasoa, marearen altuera…

"Gero eta gehiago jakin, konturatzen zara orduan eta gutxiago dakizula, eta informazioa eduki behar dela jakin ahal izateko". Horrek duen garrantzia azaltzeko, itsasoan izan ohi dituzten buia baten irudia ekarri du pantailara: kablea moztuta ageri da buia, hondartza batean. "Neurtzen ez duenak ez daki. Oso garrantzitsua da jakiteko eta egoki erabaki eta jarduteko datuak edukitzea".

Mai 30, 20142014-05-300 0

Bueltan da Mundumira

MusikaArrasateUrtebeteko etenaren ondoren, Mundumira munduko kulturen jaia asteburuan itzuliko da, bete-betean itzuli ere. Arrasaten egingo dute aurten, eta giro onaz, musikaz, gastronomiaz, azokez eta kirolaz beteko da herria hiru egunez. Zentzumena...