Azken hilabetean gauza bakarra dugu hizpide herrian. Igogailu solasaldiak alaiago bilakatu dira, eta oporretan edonora doan eibartarrak Eibar futbol taldeko elastikoa sartuko du maletan. Kolpetik, mapetan Eibar kokatzen duen puntua handiago bilakatu da. Are gehiago, herritarren aldartean ere nabaritu dela esango nuke, kalean hamar zentimetroko txokolate gozo kapa bota izan balute bezala. Iritzi subjektiboa da, baina egia da kirol arrakastek, eta foballekoek bereziki, badutela nolabaiteko efektu lotarazle bat, miseriak estalarazten dituena.

Eibar Lehen Mailara igo izanak herriari mesede edo kalte egingo dion eztabaidatzea txikiteoak girotzen ari da, eta nik garbi dut mesede egingo diola. Halako kalkuluak egiten dituzten enpresak badaude, eta normalean puztu egiten dituzte. "Bisitari bakoitzak ez dakit zenbat euro gastatuko ditu...", beti puztuak. Halere, eraginaren aritmetika erraza da: hiria gero eta txikiagoa, inpaktua are nabarmenagoa.

Eibarrek 27.000 biztanle ditu —Bigarren Mailan taldea zuen hiririk txikiena zen, eta zer esanik ez Lehen Mailan—, eta futbol taldeak, oraingoz, 3.500 abonatu. Taldeko zuzendaritzak nahita itxi zuen iturria. Ipurua estadioak 5.200 ikuslerentzako eserlekuak ditu, eta 6.000raino handitzeko lanetan ari da, LFPk hala behartzen duelako —6.500 izan daitezke—. Azpiegitura desmuntagarria beharko luke; ez dut uste harmaila berriak eraikitzen hasteko garaia denik, diruak beste zerbaiterako izan behar baitu. Are gehiago kontuan hartuta taldea Lehen Mailako ateak jotzen hasi zen arte ez zela bete estadioa. Ipurua txikia da; ez dago handitzeko premiarik, eta hor du xarma, eta bere erakarmen ahalmena. Lehen Mailako futbola bertan ikustea gutizia bat izan behar da, bonboi bat jatea, eta horrek jendea erakarriko du.

6.000 edo 6.500 eserlekuetara iritsiz gero, eta oraingoz abonatu berriak gehitzea ezinezkoa denez, 3.000 eserleku huts horiek kudeatzea da gakoa. Herrian argi dugu zati handienak Eibarren gelditu behar duela, baina herriarentzako negozio iturria kanpoko jendea da. Auzia ez da erraza: sarrera horiek herritarren esku utzi, objektiboki azken urteetan hain fidelak izan ez diren arren —2.911 ikusle batez beste azken sasoi honetan, eta 1.259 aurrekoan, 2. B Mailan—, edo balizko bisitariei eskaini, garesti, herriko negozioen hobe beharrez?

Lehen Mailako futbola eromena da, eta Eibarren badakigu kanpotik 500 lagun etortzea aski dela herria aztoratzeko. Kopuru horiek handitu egingo dira; ez beti, baina Realak, Athleticek, Real Madrilek eta Bartzelonak jende asko mugitzen dute. Olatu hori ustiatzen jakin behar da, eta hasiak dira nola zukutu aztertzen. Beste kontu bat izango da inpaktu mediatikoa, eta horrek ez, horrek ez nau hainbeste konbentzitzen, Eibarrek, berez, amu turistikorako ahalmen gutxi baitu ostalaritza onetik harago. Baina tira, nork jakin, agian, foballari esker, Euskal Herria ezagutzera etortzen diren erretiratuentzako antolaturiko txangoen kanpaleku nagusia baino gehiago izango da.

Eibar eta Reala, futbolean. Ampo Ordizia, errugbian. Baina horiek bakarrik ez. Areto futboleko maila gorenean ere talde bat izango du Gipuzkoak datorren sasoian, Estanda Ordizia taldeak Espainiako ligako lehen mailara igotzea lortu baitu estreinakoz. Mugarria jarri dute ordiziarrek futbol modalitate horretan, baita emakumezkoen kirolean ere.

Estanda Ordiziak hainbat urte daramatza lehiaketako lehen postuetan jokatzen. Espainiako ligako bigarren mailan sei urte egin dituzte, igoerako play off-ean hiru aldiz jokatu dute, eta aukera baliatu zuten duela bi aste, goraino iristeko. Bilbo FS talde bizkaitarra eta Gurpea-Orbina nafarra ere ordiziarrekin batera ariko dira maila gorenean.

Bartzelonako Rubi taldearen aurka jokatu zuten azken kanporaketa: etxeko Majori kiroldegian 3 eta 1 irabazi ostean joan ziren Kataluniara, baina partida bukatzeko lau minutu falta zirela, 5-0 galtzen ari ziren ordiziarrak. Hiru minutuan beste horrenbeste gol sartu zituzten, ordea, eta egundoko garaipena lortu.

"Lan handia dauka honek atzetik", aitortu du taldeko entrenatzaile Iñaki Herasek. Lana futbol aretoan, baina baita bulegoetan ere: "Lehenik eta behin, dirua bilatu beharra dago. Diru asko behar da, baina eskerrak laguntzak dauzkagun: Gipuzkoako Aldunditik, Beasaingo Estanda enpresatik...". Baina, diruaren gainetik, kirolarien sakrifizioa dago: "Neskek ez dute ezer kobratzen, konpromiso guztiarekin ari dira. Askotan, dirua galdu ere egiten dute, bidaietan edo entrenatzera etortzeko"

Areto futboleko nesken taldea 1988an sortu zuten. Emilio Ortiz izan zen bultzatzaile nagusia, eta oraindik ere bada, bigarren entrenatzaile lanetan baitabil. 2007-2008ko denboraldian hasi zen garapen ikusgarria: Gipuzkoako Txapelketa, Gipuzkoako Kopa eta Euskadiko Txapelketa irabazi zituzten. Euskadikoa irabazteak lehen mailara igotzeko kanporaketa jokatzeko aukera eman zien, Torre-Pachecon (Murtzia, Espainia). "Lineako autobusean joan ginen, dirurik ez genuen eta. Gure helburua ez zen igotzea, esperientziarekin gozatzea baizik. Euskadiko Txapelketa irabaztea jada ez genuen espero; egun-pasa joan ginen", azaldu du Ortizek. Aurtengo kanporaketa ezberdina izan da. Urte asko daramatzate jokalariek, eta kirol lorpen handi baten parte izateko irrikan zeuden. Hain zuzen, giltzarrietako bat jokalarien multzoa dela dio Herasek. Maite Gonzalez kapitainak, adibidez, hamasei urte daramatza taldean jokatzen, 14 urte zituenetik.

Oraindik "ametsetan" jarraitzen du Gonzalezek: "Urte asko daramatzagu bigarren mailan borrokan, eta igoera betiko ametsa da. Badakigu lortu dugula, baina partidak hasten diren arte, amestsetan arituko gara". Hamabi jokalari inguruk osatzen dute Estanda Ordizia, baina horietatik Gonzalez da ordiziar bakarra gaur egun. Gipuzkoa osoko jokalariak biltzen ditu taldeak: Lazkaoko bi jokalari, Beasaingo bat, Tolosako bi, Orendaingo bat, Donostiako bost eta Gasteizko bat. Entrenatzaile, berriz, Heras eta Ortiz; ezinbestekoak direnak, jokalariek sare sozial batean adierazi dutenez: "Haiek ez baleude ezingo genukeen aurrera egin. Kanpoko jendeak, agian, ez du ikusiko egiten duten lana, duten ilusioa eta gogoa. Guretzat, ordea, bi horiek dira zuzendaritza, talde teknikoa eta gainontzeko guztia. Eurak bakarrik. Aparteko bi pertsona dira, eta den-denaz arduratzen dira".

Igoera lortuta, Heras eta Ortiz hasiak dira dagoeneko datorren denboraldia antolatzen. "Jauzi handia da, eta aurrekontua ia hirukoiztu egingo zaigu. Askoz bidaia gehiago izango ditugu, eta urrunagora egin beharrekoak. Hamar bat partida gehiago jokatu beharko ditugu", azaldu du Herasek. Oinarrizko multzoak segituko duen arren, bizpahiru jokalari gehiago ekarri nahi dituzte taldera, indartzeko. Diruari dagokionez, 65.000 eta 75.000 euro artean bildu beharko dutela kalkulatu dute. Taldekideek sosik jaso gabe segituko dute, baina lehen mailan izanda, futbola diru iturri duten zenbait jokalariri aurre egin beharko diete.

Laguntza gehiago gizonei

Orain, enpresei eta erakundeei proiektua aurkezteko lanean dabiltza bi entrenatzaileak, babes ekonomikoa bermatze aldera. Heras kexu da mutilen kirolak laguntza gehiago jasotzen duelako: "Nesken kirolean, atzera egiten du jende askok. Badago matxismo pixka bat. Egia esan, gu ezin gara kexatu, laguntza jaso dugulako, baina mutilen kiroletan dirua lortzea errazagoa da".

Gonzalezek ere zailtasun hori ikusten du:"Betiko kontua da. Gainera, areto futbola bera jarraitzaile urriko kirola da. Hala ere, badirudi jendea konturatzen hasi dela non egon garen eta zer lortu dugun. Harrituta daude asko, noraino igo garen ikusita". Irailetik aurrera ere, kiroldegian sumatu nahi dute babesa: "Ea jendea animatzen diren partidak ikustera".

Kapitainaren hitzetan, lana ere ugarituko zaie jokalari eta entrenatzaileei: "Entrenamendu gehiago egin beharko ditugu, eta gogorragoak izango dira". Ilusioari dagokionez, ordea, lehen mailako onenen gainetik ibiliko dira, eta talde izaerari ere eusteko asmoa dute. "Garrantzitsuena azken urteotako multzoa mantendu izana da. Talde horrekin lehen mailara igotzea, nire ibilbide profesionalaren bukaeran eta ni gainera Ordiziakoa izanda, izugarria da".

Olatz Ibarguren, Ane Izagirre Intxausti, Ane Garmendia, Itsaso Galarraga, Maddi Izagirre, Irati Landa, Maite Gonzalez, Sarah Ugarte, Ainara Balerdi, Ane Izagirre Arruabarrena, Itziar Lopez eta Irati Esteban. Horiek dira, Heras eta Ortiz entrenatzaileekin batera, Ordizian, areto futbolean eta emakumezkoen kirolean historia egin dutenak. Eta balentria erdietsita, datorren sasoian ere gailurrean idatziko dute Estanda Ordizia taldekoek Gipuzkoako kirolaren historiarako hurrengo orrialdea.

Kultura irratian eta irratia kulturan. Binomio horren inguruan aritu dira hainbat kazetari Donostian, Casares irratiak antolatutako jardunaldi batzuetan. Kultura irratian: aurrera begira erronkak gaia jorratu dute aste honetan Arantxa Iturbek (Euskadi Irratia), Gorka Bereziartuak (Argia), Gaizka Amondarainek (Hala Bedi irratia) eta Iñigo Astizek (BERRIA). Etorkizunaz ez ezik, gaur egun kulturak hedabideetan duen presentziaz, kultur edukiez, irrati txikiez eta abarrez ere aritu dira hizketan.

1. Presentzia

Albistegietan ageri bai, baina gehienetan, atzeko aldean: "Kultura da albistegia bukatzeko polita egiten duen berria. Apaingarria da, laxoa, normalean arrosa eta ederra", azaldu du Iturbek. Kultur albisteen aurretik aipatzen diren berri askotatik, ordea, kultura hitza ez dago salbu: entzun ohi da futbolaren kultura, gastronomiaren kultura... "Kultura eranstea prestigioa eranstea bezalakoa da".

Gai bakoitzari eskaintzen zaion denborari dagokionez, berriz, Iturbek dio "laburrera" jotzen dutela, arduradunen irizpidez betiere: "Ordu erdiko elkarrizketa pentsaezina da; aspergarria iruditzen zaie".

Astizen ustetan, oro har kulturak ez du "pisu handirik" hedabideetan, baina zenbat agertzen den baino gehiago kezkatzen du nola agertzen den. Irizpide ekonomikoen arabera banatzen dira kartak: "Balio ekonomikoaren arabera aitortzen zaie balio kulturala". Bat etorri dira Astizekin gainerako parte hartzaileak ere, Bereziartua tartean; haren ustetan, "salmenta aurreikuspenek eta merkatuko joerek baldintzatuta" egon ohi da. Hala ere, uste du badagoela funtzionatzen duen bestelako kulturgintza bat, "merkatuko zurrunbilotik aparte, publiko masiborik gabe".

2. Edukia

Irrati arduradunen menpeko erabakiei jarraitzen diete esatari edo irratigileek. Iturbek dioenez, "agintariek dute ardura kontatzekoa, baina ez hitzez, zenbatzekoa baizik, entzule kopurua". Uste du irrati programazioa eratzerakoan "zenbat" dela neurgailuetako bat, baina berak bestelako galdera bat proposatu du entzuleari egiteko: "'Hunkitzen zaitu? Ukitzen zaitu?' Aukerak eskaintzea da irrati arduradunen ardura, eta aukera egitea entzulearena". Kulturaz aritzean, berriz, kazetariek berek ezagutzen duten artistaren baten azkenekoa kontatzen dute — "batzuetan azken-azkena, heriotza"—, edo kultur ekitaldi baten iragarkia. "Nork famatua behar du; zerk ez du horrenbeste axola; noiz, bai".

Astizen arabera, "erabaki batek bilakatzen du soinuaz betetako errealitate bat isiltasun", eta, gehienetan, "zerbait ikusgarri" erakusteko baliatzen da kultura: artistaren baten heriotza, artelan baten truke ordaindutako milioi kopurua... "Ez bada ikusgarria, ez da. Anplifikatzen ez dena, gaur egun, ez da existitzen". Dena den, "bizi duenak ezinezkoa du isiltasuna", Astizen arabera, eta publikoaren aurreko ekitaldia amaitutakoan gertatzen den hori eskaintzean jarri beharko luke indarra kazetariak.

3. Tamaina

Ez dago irrati txikiak eta handiagoak multzo berean sartzerik: irrati komertzialak daude, baita publikoak eta herri ekimenetik sortutakoak ere. Azken horiek ondo ezagutzen ditu Amondarainek, urteetako esperientzia baitu alor horretan. Uste du txikienen funtzioa "besteen osagarri" izatea dela, eta, horretaz gain, identifikatzea beren benetako indargunea zein den. "Irrati txikien ezaugarri nagusia hurbiltasuna da, baina kalitateari ere erreparatu behar zaio".

Iturberen iritziz, "txikia handiagoa da askatasunean", eta, aldi berean, beharko du handiagoa izan irudimenean. Amondarainen ustetan, berriz, "irrati kultural" batez hitz egitea baino interesgarriagoa litzateke "irratia kulturgile bihurtzea, tokian tokiko kultur eragile".

4. Komunitatea

Guztiek interesgarritzat jo dute irrati txikiek komunitate bat izatea inguruan. Bereziartuak uste du, gainera, "foku nagusitik kanpo" dauden sortzaileei zerbitzu bat eskaintzea litzatekeela funtzioetako bat; "eztabaida leku oso ona ere izan daiteke". Ildo horretatik, Amondarainek gaineratu du tokian tokiko irratietan jendeak irratia bere sentitu behar duela, eta, hori lortzeko, kulturgintzan dabilen jendea irratiaren parte bihurtzea aproposa litzatekeela. "Zerbitzua emateaz gain, identifikatzea zer kulturgile ditugun inguruan, haiekin eseri, eta ateak zabalik dituztela argi eta garbi utzi. Bultzatu behar dugu jendea parte hartzera: irratsaioak egin, kolaborazioak...".

Bereziartuaren ustez, sarea ondo egituratuz gero"erreferentzial" izatea lor daiteke, txikiak izan arren. "Arazo bat izan daiteke momentuko tendentzietan tematzea, modaren bidez jarraitzen baitugu askotan kulturgintza".

5. Etorkizuna

Iturbek ez daki irratiak zer etorkizun duen; ez daki baduen ere: "Baneki, ez nintzateke irratilari izango". Uste du behin maiteminduta nekez uzten zaiola maitatzeari: "Belarri bidez jasotzen dugunak askoz barruragoko bidea egiten du, begitik jasotzen dugunak baino". Begi onez ikusiko luke irratia zerbait eraikitzaile bihurtu balitz, "sermoi" izateari utzita. "Posible da. Betiko formulei ihes eginda, nahi erara lantzeko aukerak ematen ditu irratiak".

"Eskemak apurtzeko garaia da", Amondarainen ustez. "Ematen du besteek egindakoa kopiatu besterik ez dugula egin behar. Inertziak albo batera utzi beharko genituzke. Etorkizunera begira eskura ditugun tresna teknologikoak nola aprobetxatu aztertu beharko genuke, irrati txikiek elkar nola lagundu dezakegun ikusi".

Euskal Herri osoko hainbat irrati txiki harremanetan dira dagoeneko, eta, elkarlanerako pausoak ematen ari badira ere, aurrera begira aukera egingarri gisa ikusten du irratsaioak partekatzea; hau da, irrati batean egiten irratsaioa beste batean eman ahal izatea. "Irrati txikien sare aberatsa osa genezake".

Bereziartuak, berriz, pentsatzen du "oso ondo norantz jo ez dakien medio bat" dela irratia, orain arteko konbentzio sendoak zalantzan dituela. Aro digitalak ekarri duen "gaininformazioa" aipatu du, baita hedabideetan gertatzen ari den euskarrien nahasketa ere.

Osabarengandik datorkio ile-apaintzaile lanbidea Mari Karmen Sagastumeri (Amasa, Villabona, 1960). Umetan oso gogoko ez bazuen ere, gaztetan hasi zen ile-apaintzaile lanetan: "15 urte nituela hasi nintzen lanbidea ikasten. Eskola amaitutakoan, osabak ...

Aintzane Encinas Realeko kapitainak (Donostia, 1988) ez dio askorik begiratzen taldearekin 300. norgehiagoka jokatu izanari. Taldea buru-belarri ari da lanean Espainiako Kopara sailkatzeko. Azken bost partidak irabazi ditu Realak, eta Encinasek esperantza du laster lorpen handiagoren bat ospatzeko. "Lor daitekeela uste dut. Ligan talde on asko daude, baina gu horietako bat gara".

Duela bi aste Realaren elastikoarekin 300. partida jokatu zenuen, Sevillan. Lehia berezia izan al zen?

Bai, partida berezia izan zen. Niretzat gauza ederra da Realarekin 300 partida jokatu ahal izatea. Gainera, garaipen batekin ospatu ahal izan nuen [0-4 irabazi zuten]; horrek are bereziagoa bihurtu zuen eguna, bai niretzat eta bai taldekideentzat. Oso pozik nago zenbaki horietara iristeaz. Hala ere, ez diot eman nahi daukana baino garrantzi handiagoa.

Taldea sortu zenetik zabiltza Realean. 300 partida, guztira. Horietatik, zein hiru dituzu bereziki gogoan?

Gogoan dut Realarekin jokatutako lehenengo norgehiagoka. Tolosako txapelketa batean izan zen, taldea oraindik guztiz osatu gabe zegoela. Ligako lehenengoa, berriz, Amara Berri taldearen aurka jokatu genuen. Hala ere, guztien gainetik partida bat dut gogoan: lehen mailara igo ginenekoa. Kanariar uharteetan lortu genuen amestutako igoera.

16 urte besterik ez zenuen Realak talderako aukeratu zintuenean. Nola gogoratzen duzu egun hura?

Realak lehenik entrenamendu batzuk antolatu zituen Zubietan. Jokalari askok parte hartu genuen bertan. Zoratzen nengoen entrenamendu horietara joateko aukera izatearekin bakarrik. Amets bat zen Realak nesken talde bat izatea, eta talde horretarako niri deitzea... Bada, pentsa! Ederki gogoratzen dut egun hura. Tolosako txapelketa hura jokatu berri genuen. Haren ondoren esan ziguten taldean geldituko ginen ala ez. Reality bat zirudien. Denak elkarrekin geunden, eta areto batera joan ginen entrenatzaileekin hitz egitera. Ni garai hartan lotsati samarra nintzen. Aretora sartu, eseri, eta ez nintzen gai entrenatzaileei begiratzeko. Gogoratzen dut Iñigo Domingez entrenatzaileak nola esan zidan: "Zuk inoiz ez duzu barre egiten? Hasi barre egiten, Realean jokatuko duzu eta". Esaldi horrekin hasi zen historia.

Hamar urtean asko aldatu al da Reala?

Bai, duela hamar urteko egoera desberdina zen. Hasierakoarekin konparatuta, erakundearen aldetik dugun babesa handiagoa da. Baldintzak beste batzuk ziren orduan, taldekideak ere bai. Duela hamar urteko Realaren maila handia zen, baina ez urteekin hartu duen adinakoa. Pausoz pauso aurrera egin du taldeak. Gero eta jende gehiago etortzen da gu ikustera, komunikabideek ere jaramon gehiago egiten digute eta klubaren babesa erabatekoa da.

Jokalari on askoren aurka aritu izan zara. Zein nabarmenduko zenuke?

Jokalari on asko daude, baina bat aipatzekotan Vicky Losada aipatuko nuke. AEBetako liga profesionaleko talde batera joan berri da, eta onena opa diot. Jokalari handia da. Bestalde, Veronica Boquetek ere maila bikaina du. Gaur egun, Suedian jokatzen du.

Reala, Athletic, Bartzelona, Atletico Madril, Sevilla... Gero eta klub gehiago ari dira emakumezkoen taldeak sortzen. Horrek zein onura ekartzen dizkio emakumezkoen futbolari?

Beti da ona azpiegitura handia duten klubek emakumezko taldeak sortzea. Klub horiek dituzten azpiegiturek babes handia ematen digute hobetzen jarraitzeko.

Pentsatzen dut hamar urtean aldatuko zela aldagelan duzun rola, ezta? Lehen, 16 urte zenituen. Orain, taldeko kapitaina zara, 25 urterekin.

Egia esan, bai. Lehen, jende helduagoarekin egotea egokitzen zitzaidan. Horrek lagundu dit orain naizena izaten. Askotan esan izan dut futbolarekin egin naizela emakume. Hasieran ume bat nintzen, zaharragoekin jokatzen zuena. Orain, zaharrena ez, baina zaharrenetako bat naiz. Nabaritzen da aldea.

Realak jokalari gazte asko ditu: Nahikari Garcia, Leire Baños... Haiei begiratuta, duela hamar urteko Aintzane Encinas ikusten al duzu?

Bada, askotan bai. Niri orain ohikoa iruditzen zaidan edozer gauzak ilusio izugarria egiten die haiei. Guk dagoeneko bizi dugu garai hori. Niri ilusioa egiten dit ikusteak nola gozatzen duten denbora gehiago daramagunok askotan baliorik ematen ez diegun xehetasun txikiekin. Talde gaztea dugu, eta uste dut apurka gorantz egingo dugula. Hobetzeko tarte handia dugu, eta gogoa eta ilusioa zerbait polita egiteko.

Zerbait polita non? Espainiako Kopan, esate baterako?

Liga amaitzeko zortzi partida falta zaizkigu oraindik. Norgehiagoka horietan ahalik eta ondoen egin nahi ditugu lanak. Egia da bigarren buelta oso ona egiten ari garela eta Kopara sailkatzeko helburua gero eta gertuago dugula, baina ligan ere ahalik eta posturik onenean geratu nahi dugu. Kopara sailkatu, eta sailkatzen bagara, lan ona egin. Baina lehenengo helburua da sailkatzea, gero gerokoak.

Athleticekin gero eta lehia estuagoak jokatzen dituzue, Bartzelona liderraren etxean berdintzea lortu zenuten... Amets egiten al duzu laster tituluren bat altxatzearekin?

Realarekin zerbait handia lortzearekin amesten dut. Uste dut klubak merezi duela, baita taldetik pasatako guztiek ere. Lor daitekeela pentsatzen dut. Ez dugu gainontzeko taldeek baino maila txikiagoa. Ligan talde on asko daude, baina gu horietako bat gara. Lehenik, guk sinetsi behar dugu. Horrela hobeto joango da dena.

Aurten da urtea orduan? Kopa Realak irabaziko du?

Kar, kar, kar. Ez naiz ausartzen esatera "aurten bai" edo "irabaziko dugu". Baina esan dezaket ahal dugun guztia egingo dugula urrutira iristeko. Gero, ikusiko dugu noraino iristen garen.