1931ko apirilaren 16an, Aramako Udala eratzeko batzarra egin zuten. Errepublika sortu berriari ongietorria ematearekin batera, Euskal Herriaren eskubideak aldarrikatzen zituen mozioa onartu zuten. Besteak beste, autodeterminazioa eskatzen zuten Euskal...

Danel Agirre

Islandiarrak laudatuz txioak idaztea da Che Guevararen kamiseta berria. Eta, egia esanda, merezita daukate han goian zu eta ni bezalako progresista zintzoen miresmena. Justizia soziala berrezartzeko metodo ulerterraza eta sinpatikoa darabiltelako, ororen gainetik. Oskarbi badago eta blaitzen ari badira, ez dute etsi-etsian aterkirik zabaltzen, guk bezala. Gora begiratzen dute, badakitelako zeru urdinarekin bustitzen direnean norbait terrazatik burura pixa egiten ari zaielako dela. Herrialde osoa etxeko atarian biltzen dute orduan, erromeria baketsuan, eta pixatiari —ministroek eta bankariek izan ohi dute han ere prostata arazo gehien, antza denez— arren brageta ixteko eskatzen diote.

Gobernantzan bakarrik ez, sormen kontuetan ere badira norbait. Donostia aldea baino biztanle gutxiagorekin —eta Denis Itxasorik gabe—, benetako kultur hiriburua da hura. Begiratu berri dut: Islandiako zortzi bakarlari edo talderen diskoak ditut etxean —eta bilduma osoa bi apaletan kabitzen zait, hain-hain pijoa ere ez naiz—. Donostia aldekoenak, berriz, bi ale bakarrik topatu ditut. Joan den urtean ikusi nituen bi pelikula hunkigarrienak ere (Fúsi eta Rams) uharte ttipikoak ziren. Eta arteaz musikaz edo zinemaz bezainbeste dakit, hutsaren hurrena. Baina Olafur Eliassonen instalazio batzuekin topo egin nuen duela gutxi, eta normalean baino are txikiago sentitu nintzen.

Ezin da horrenbesterako izan Islandiarena, esango didazu. Finnbogasonek ere urrutitik pitxitxia zirudiela, eta behin gerturatutakoan Ilintxan ere aulkia berotuko lukeen fardel galanta zela. Arrazoia eman behar dizut: artikuluaren hasieran apropos esajeratu dut, nire helburua horrenbeste gustatzen zaizkidan dilema horietako bat planteatzea zelako. Oraintxe azalduko dizut guztia.

Egunkari honetan kontrakoa sinetsarazi nahi bada ere, aitortu beharra dago behingoz: zuk eta nik ez dugu hil arte Euskal Herriko pasaporte legalik ezagutuko. Horregatik, zilegi da alternatiba irudimentsuak bilatzea. Imajina dezagun, Iñaki Petxarromanek nobela batera eraman duen 1615eko Islandian jazo zen arrantzaleen sarraskiagatik barkamena eskatzeko, 32 gizon haien oinordeko gipuzkoarroi hango herritartasuna eskaintzen digutela. Edo, aurreko hau aldrebesegia bada, egunen batean Sigrun edo Gunnarrekin ezkontzen zarela. Baliatuko al zenuke parada hori espainiartasunari behingoz uko egiteko? Hau da, tokatu zaiguna baino herrialde txukunxeago bateko paperak zerutik eroriz gero, ausartuko al zinateke nortasun administratibo berri bat hutsetik eraikitzera? Madril pikutara bidaltzera, atzera begiratu gabe?

Niri galdetzen badidazu, oso argi daukat.

M. Alustiza

Gaur hasi da ofizialki Giza Eskubideen XIV. Zinemaldia, baina egunak daramatza martxan. Ez bakarrik jaialdiaren bueltan antolatu dituzten erakusketak zabalik daudelako, baita ikus-entzunezkoen arloan ere. Hilaren 7an hasi zen Donostiako kultur etxeetako zinema zikloa, eta zinemaldia bukatu arte iraungo du. Saio guztiak 19:00etan hasiko dira.

Astelehenean Beñat Fontaneda zinemagile gasteiztarraren Gora Gasteiz: izan kolore (2016) emango dute, Aieteko kultur etxean. 2014ko uda ondoren hirian sortutako herri mugimendua lantzen du dokumentalak; testigantzekin eta artxibo irudiekin osatu dute.

Asteartean, berriz, Miele (Italia-Frantzia, 2013) ikusi ahal izango da, Intxaurrondoko kultur etxean. Valeria Golino zuzendariak Ireneren bizitza kontatu du; 32 urte ditu, eta bakarrik bizi da. Irenek denbora luzea darama gaixo terminalei eta hiltzeko nahia agertzen dutenei laguntzen. Filmazpit programaren barruan sartu dute filma; italieraz eskainiko dute, euskarazko azpidatziekin.

Asteazkenean, Ander Salsamendik zuzendutako Energia trantsizioak, piztu aldaketa! dokumentala (2016) emango dute Okendon. Egungo energia ereduaren aurrean, alternatibak badaudela azalduko du lanak, munduko hainbat eredu baliatuta.

Hilaren 21ean, ostegunarekin, immigrazioaren inguruko film laburren bilduma eskainiko dute Tomasenen: Aïssa (2014), Bahar in Wonderland (2014), Einspruch IV (2012), Rétention (2013) eta Se taire (2013). Jatorrizko hizkuntzan izango dira denak.

Kultur etxeetako zikloko azkena Zeresenay Berhane Mehariren Difret (Etiopia-AEB, 2014) izango da. Aieteko kultur etxean ikusi ahalko da hilaren 22an, ostiralarekin —amhareraz, euskarazko azpidatziekin—. Addis Abeban dago girotuta lana. Meaza Ashenafi abokatuak laguntza behar duten emakume eta haur txiroei laguntzeko sare bat sortuko du, eta Poliziaren eta gobernuaren etengabeko jazarpenari aurre egin beharko dio.

E. Goenaga Lizaso

Errehabilitazioa egiten ari direnen %51 emakumeak dira Aergin. "Erdi eta erdi dira, gutxi gorabehera", dio Yolanda Anguera Aergiko idazkariak. Baina, Aergira iristeko moduan ezberdinak dira emakume eta gizonak. "Alkoholak ezberdin eragiten digu gizonei eta emakumeei, emakumeok ezberdin metabolizatzen dugu alkohola, gure organoei kalte handiagoa egiten die. Baina, emozionalki ere ezberdin eragiten du. Guregana datorren emakumea oso bakarrik sentitzen da, eta bakarrik etortzen da".

Gizarteak emakume alkoholikoari gizonari baino okerrago begiratzen diola nabarmendu du Anguerak, eta askotan errehabilitazioa egiten ari den emakumeak familiaren presioa izaten duela terapia uzteko. "Terapia uzten duten emakumeen bi herenek euren bikotekideen eraginez uzten dute. 'Jada ez duzu edaten, zertarako joan behar duzu?' eta horrelakoak entzuten dituzte. Terapia uzten dute, eta, tamalez, asko edaten hasten dira berriz".

Anguerak, bestalde, zaurgarritasun handiko taldea alkoholikoen senideena dela nabarmendu du. "Senideek ere behar dute errehabilitazioa, behar dute terapia, eta egoera horretan ere emakumeak dira nagusi". Egun senideentzako terapia jasotzen dutenen artean gizon bakarra dagoela nabarmendu du Anguerak.

"Kodependentzia" aipatu du Aergiko idazkariak. Dioenez, profesionalek beraiek ere ahaztu egiten dituzte adiktuen senideek pairatzen dituzten arazoak. "Mediku askok ez dakite arazo hori existitzen denik ere. Baina, adiktu asko senideekin etortzen dira guregana, eta senidea adiktua baino okerrago egoten da".

"Kodependentzia pairatzen duen emakumea menpekotasunaren mundu subjektiboan sartuta dago, eta oso zaila egiten zaio hori onartzea. Kosta egiten zaie eurek ere arazo bat dutela aitortzea. Ohitu dira arazo bat duen pertsona hori zaintzera, euren bizitzaren ardatza bihurtu da, eta ez dakite nola jokatu hura errehabilitatzen hasten denean". Anguerak dioenez, gogorra da alkoholikoaren senideak bizi duena azaltzea. "Ondoan duten pertsona hori behar dute, baina pertsona horrek kontsumitzen jarrai dezan ere bai; maite duten hori gaizki behar dute, horrek ematen diolako zentzua euren bizitzari. Hori onartzea oso latza da". Hiru bider ezkondu eta denetan alkoholiko batekin ezkondu den andre baten kasua izan dutela dio Anguerak.

Alkoholikoak edo adiktuak errehabilitazioa hasten duenean, bere ondokoak ere —dela bikotekidea, direla seme-alabak— errehabilitazioa hasi behar lukeela esan du Aergiko idazkariak. "Terapia modu bateratuan egiten ez bada, talka handia izaten da; alkoholikoak bere bizimodua aldatzen badu, baina bikotekideak ez badu urratsik egiten, oso litekeena da dibortzioan amaitzea".

Ildo horretan, eurengana senideak adiktuarekin batera edo adiktuaren ostean heltzen direla esan du Anguerak. "Baina, agian, onena senidea hastea litzateke. Adiktuaren senideak bere bizitzaren lema hartzea erabakitzen duenean, menpekotasunaren mundu subjektibo hori atzean uzten hasten denean, eta gauzak ondo egiten hasten denean, adiktua bakarrik gelditzen hasten da, lurra jotzen du, eta laguntza eskatzen du".

2008tik Irurako Ikastola dirua ateratzeko formula bila dabil, etengabe. Ikastolako irakasle eta gurasoen kezka iturri amaierarik gabea da kreditua ordaintzea. "Esfortzu handia eskatzen digu. Askotan, zeure burua ikusten duzu gehiago arlo ekonomikoari begira, ikastolari eta proiektu pedagogikoari begira baino. Ez da egoera onena, eta nahiko genuke dena ordaindua izatea, baina ez dago dirua ateratzeko beste modurik", nabarmendu du Larraitz Agirrezabala zuzendariak.

Diru gehien ematen duena Ñañarri Rallysprinta da. 2008an antolatu zuten lehendabizikoz, eta hilaren 16an izango da hurrena, ibilbide aldaketarekin. Urkizurako igoera izango da aurten. Horrez gain, taberna jartzen dute festetan, eta aurten Ene Kantak ikuskizuna ekarriko dute Tolosara, abenduan.

M. Alustiza

2011ko uztailean egin zuen debuta profesionaletan Aitor Mendizabal Mendizabal III.a-k (Antzuola, 1989), Zarauzko Aritzbatalde pilotalekuan. Aspeko pilotariak urte horretan irabazi zuen, hain justu, bigarren mailako lau t'erdiko txapelketa.

Zer gustatzen zaizu gehien Antzuolatik?

Niretzat, toki berezi bat Antigua auzoko ermita ondoko ahateen lekua da, han ordu asko pasatutakoa naiz eta. Oso leku polita da, eta oraindik ere beti bezala mantentzen da.

Nola aldatu da herria zu txikia zinenetik?

Antzuola herria asko handitu da, azken urte hauetan etxe asko eraiki dira eta. Aldi berean, herriko alde zaharra berrituz joan dira, eta herria oso polita gelditu da.

Antzuolan biziko ez bazina, non bizitzea gustatuko litzaizuke?

Betidanik Antzuolan bizi izan naiz, eta ez dut inoiz bizitzeko beste lekuren batean pentsatu.

Badago zerbait herrian faltan sumatzen duzuna?

Kiroldegi baten falta sumatzen dut, igerilekuak, kantxa eta abar dituena. Betidanik sumatu izan dugu igerilekuen falta.

Bisitari batek Antzuola ezagutu nahiko balu, urteko zein garaitan etortzea gomendatuko zenioke?

Herriko jaietara gonbidatuko nuke. Uztaileko hirugarren astebukaeran izaten dira, eta oso giro polita egoten da.

Noiz hasi zinen pilotan zaletzen? Herriko frontoian aritzen zinen txikitan?

Txikitatik gustatu izan zait pilota, eta lehen aipatu dudan ermitan ibiltzen nintzen amona Mariarekin jolasten. 16 urte egin arte, futbolean ere aritzen nintzen. Gero, futbola utzi, eta pilotan segi nuen.

Zer moduzko denboraldia daramazu? Gustura zaude egiten ari zaren lanarekin?

Nahiz eta txapelketetan ez dudan zorte handirik izan, oro har oso gustura nabil. Lesioek ere errespetatu egin naute, eta hori oso garrantzitsua da.

Bihar izango da binakako finala Bilbon: Olaizola II - Urrutikoetxea / Irujo - Rezusta. Ausartuko zinateke pronostikorik egitera?

Bi bikoteak onenak izan dira txapelketa osoan. Nahiz eta oso zail edukiko duten, Juanek [Irujo] eta Beñatek [Rezusta] irabaztea gustatuko litzaidake.