Eider Goenaga Lizaso

Tolosako Titirijai jaialdiarekin bateratsu piztu zen txotxongiloen museo bat sortzeko ametsa. Luze izan zuen buruan amets hori Idoya Otegi (Tolosa, 1960) Topic museoko zuzendariak, eta "erditze luzeaz" hitz egiten du museoaren sorrerari buruz galdetuta. Izan ere, 1982an sortu zen Titirijai, "arrakasta handiarekin", baina Topic ez zen inauguratu 2009 arte. Kostatu egin zen proiektua gauzatzea, baina erakunde publikoen babesarekin —Espainiako Kultura eta Sustapen ministerioak, Eusko Jaurlaritza, Gipuzkoako Foru Aldundia eta Tolosako Udala— txotxongiloen munduan erreferente den museoa ireki zuten.

Eider Goenaga Lizaso

Leintz Gatzagan dago Gatzaren Museoa. Eta herriaren izena eta izana bera zein inguruko paisaia gatzaren ekoizpenari zor zaizkiola azaldu du museoko arduradun Aitor Larrañagak (Azkoitia, 1977). Izan ere, inguruan dagoen iturburu batetik datorren ura gatz-ura izanik, erromatarren garaitik baliatu dute gatza ekoizteko. 1974an ekoitzi zen gatza azken aldiz, ekoizpen industrial moduan. "Kantitate handietan ekoizten zuten gatza XX. mendean, baina gatza dagoeneko elikagaiak mantentzeko behar ez izateak, batetik, eta itsasoko gatzagen ekoizpenarekin ezin lehiatzeak, bestetik, itxiera ekarri zuen".

Eider Goenaga Lizaso

Legazpi. Burdin Harana. Bederatzi museok lurralde museo bakarra osatzen dute. Guztiak daude burdinaren jarduerari lotuta. Eta horien guztien bihotza: Mirandaolako Parkean dagoen 500 urteko burdinola. Martxoan hasi eta urria amaitu arte, igandero jartzen dute martxan burdinola, bisitariek bertatik bertara ikus dezaten nola lantzen zen burdina garai batean. Hurrengo astetik aurrera, azaroan 12an hasita, burdinolan gora eta behera dabilen Burdintxo olagizon txikiari beste pertsonaia batek hartuko dio txanda: Olentzero ikazkinak.

Eider Goenaga Lizaso

Hogei sagardotegi baino gehiago daude Astigarragan. Non toki hobea sagardoari etxe bat egiteko? Sagardun Partzuergoak —Astigarragako Udalak, herriko zazpi kultur taldek eta sagardogileek 2003an sortua— ireki zuen museoa, 2006an, eta haren helburua, Leire Alkorta (Lasarte, 1982) museoko komunikazio arduradunak azaldu duenez, sagardotegietara joaten den jendeari "sagardoaren, sagardotegien eta txotx errituaren atzean dagoen guztia azaltzea da, eta sagardoaren sustapen soziokultural eta turistikoa egitea".

Eider Goenaga Lizaso

Eureka!", oihukatu zuen Isaac Newtonek, sagarra buru gainera erori zitzaionean. Grabitazio Unibertsalaren Legearen aita izan zen Newton, matematikaria, fisikaria, kimikaria, asmatzailea...; fisikaren eta zientziaren munduan, oro har, iraultza ekarri zuena. Baina, askorentzat, mamu beltz bat dira zientziak, eta mamu hori desagerraraztea eta modu ulergarri eta erakargarrian herritarrei zientzia hurbiltzea da Donostiako Eureka museoaren helburua.

Eider Goenaga Lizaso

Eibarko Armeria Eskolak 1914an irekitako museoaren ondorengoa da egungo Armagintza Museoa. "Ordukoak, baina, ez zuen gaur egungo museoen antzik, ez eta funtziorik ere. Batez ere, eskolako ikasleei zuzenduta zegoen, armagintza teknika ezberdinak bertatik bertara ikus, ikas eta iker zitzaten", azaldu du Marina Barrena udal teknikari eta museoko arduradunak. 2000. urtean pasatu zen Armeria Eskolako bilduma udalaren eskuetara, eta 2007an inauguratu zuten egungo museoa, Portalea kultur etxean, garai batean AYA eskopeta fabrika izandakoaren egoitzan.

Eider Goenaga Lizaso

Ekaingo kobazuloa (Deba) 1969an aurkitu zuten Azpeitiko Antxieta espeleologia taldeko kideek. Labar artearen adibide esanguratsuena da Euskal Herrian; ondo babestu beharreko ondarea, beraz. Ekain aurkitu zuten garaian, ordea, labar artea zuten kobazulo asko publikoari irekitzeko joera nabarmena zen. "Milaka urtetan kobazuloa itxita eta hezetasun eta tenperatura zehatz batzuetan egoteak ahalbidetzen du hormetako margoak ondo mantentzea.

Eider Goenaga Lizaso

Abuztuan heldu zen Azpeitiko Burdinbidearen Euskal Museora azkeneko pieza. "Motor elektrikoa duen automotor bat da, 1928an eraikia. 88 ditu, eta duela bi urte arte zerbitzuan izan dute. Lehenik, Bilboko Transportes Urbanos enpresan bidaiariak eramaten zituen, eta azken urteotan Bilboko metroan erabili dute, barne zerbitzuetarako. Euskotrenen tailerretan zaharberritu zuten, eta gurean daukagu orain". Juanjo Olaizola zuzendariak (Donostia, 1965) dioenez, trenaren museoa museo bizia da.

Eider Goenaga Lizaso

XIX. mendeko Euskal Herria ezagutu eta gozatzeko erreferentzi zentroa". Zumalakarregi museoaren webguneak horrela aurkezten du bere burua. Tomas Zumalakarregi jeneral karlista bizi izan zen etxean dago, Ormaiztegin, eta 1989an ireki zuten. "1980ko hamarkadaren erdian, Tomas Zumalakarregiren bilduma pertsonala erosteko aukera izan zuen Gipuzkoako Foru Aldundiak, eta haren etxea izandakoan [lehendik ere aldundiarena zen] museoa irekitzea erabaki zuten", azaldu du Mikel Alberdi (Irun, 1962) museoko dokumentazio zentroaren arduradunak.