Eneritz Maiz Etxarri
Urteak dira Gaztaren Ibilbidea sortuta dagoela Goierrin. Aurten, ordea, egoerak horrela behartuta, lantoki bilakatu dute Nairobitarra elkarteko Josu Iztueta tolosarrak eta Iker Iriarte alegiarrak. Udan haurren eta helduen taldeekin egin dute behin baino gehiagotan ibilaldia, eta, eskaerei erantzunez, urrian beste bi egingo dituzte; bata euskaraz, eta bestea gaztelaniaz.
Kerman Garralda Zubimendi
Urretxuko Udala herriguneko alde zaharra berritzen ari da. Nagusiki, udaletxe aurreko plaza eta garai bateko kale nagusia; Iparragirre plaza eta kalea, hain justu. Urretxuko semerik ezagunenetako bat jaio zela 200 urte betetzen diren honetan, bere izena daramaten lekuak atondu dituzte.
Julen Aperribai
Maiatzean egin ohi dute ohiko jaialdia, baina, pandemia tarteko, bertan behera utzi, eta udazkenak lortu du Zarauzko Literaturia berriz hartzea. Gaur hasi eta igandera arte Zarauzko erdigunea hartuko du letren jaialdiak. Aforoak murriztuta eta segurtasun neurri zorrotzak aplikatu beharrak baldintzatutako aldia izango dute aurtengoa, baina jaialdiak eutsi dio bere ohiko egiturari. Atea: hitza da giltza goiburupean egingo dute, ateak zabaltzeko hitzak duen potentzialitatean indarra jarrita.
Apirila hasieran, konfinamendu betean, jaialdia bertan behera uztea erabaki zuten antolatzaileek. Egitaraua itxita zuten ordurako. Lehen kolpe hura leundu zuen bigarren iragarpenak: udazkenera atzeratuko zuten jaialdia. Moldez aldatuta izan arren, jaialdia egitea bera poztekoa da Imanol Manterola antolakuntza taldeko kidearentzat: "Garbi geneukan egin egin behar genuela. Aurrekontu bat bageneukan, eta, krisi egoera honetan galtzaile handienetarikoak sortzaileak direnez, beraien lana publiko aurrean aurkezteko aukera eman nahi genien". Gerora ezarri behar izan dituzten protokoloetatik harago, hori izan dute jaialdiaren baldintzatzaile nagusia, onartu duenez: egin ala ez erabakitzea. Kultur ekitaldiak berrabiaratu ahala, ordea, argiago ikusi dute egiteko aukera, "udako martxa ikusita, eta kontuan hartuta Zarauzko Modelon eta beste leku batzuetan ari zirela ekitaldiak antolatzen".
Liburu aurkezpenak, literaturaren bueltako emanaldiak eta liburu azoka. Horiek dira Literaturiaren zutabeak, eta aurten ere hala mantenduko dituzte programazioan. Bi espaziok egingo dute bateko eta besteko ekitaldien arteko banaketa. Modelo aretoan plazaratuko dituzte modu batera letraz bustitako emanaldiak: mahai inguruak, kontzertuak, antzezlanak eta bestelakoak. Lege Zaharren enparantzan ezarritako karpak hartuko ditu, berriz, liburu azoka eta liburu aurkezpenak. Ahotseneako kideen laguntza izango dute azken horietarako. "Liburuen aurkezpenekin-eta Durangoko Azokan zaila izango zutela ikusi zuten, eta jaialdian parte hartzea eskaini ziguten", azaldu du Manterolak. Hori du aurtengoak berrikuntza nabarmenetako bat, haren arabera, liburu azoka lekuz aldatzearekin batera. Musika plazan egin dute aurreko aldietan, eta Lege Zaharren enparantzan izango da aurten. Horrek azokari "ikusgarritasuna" emango diola uste du Manterolak.
Udaberrikoak, udazkenean
Bi uztatan banatu ohi da urteko literatur ekoizpena. Lan asko udaberrian aurkezten dituzte, baina udazkenean pilatzen dira gehientsuenak, Durangoko Azokaren aurretik. Joera hori hankaz gora jarri du pandemiak, eta ekoizpen berriei nahiz aurrez aurkezterik izan ez duten beste zenbaiti emango die plaza jaialdiak. "Aurkezpenak udaberrian egiteko aukera ematen zuen Literaturiak. Aurten, ordea, denak tropelean etorri dira", adierazi du Manterolak.
Guztiei jaialdian lekua egiten ahalegindu badira ere, egitarauaren oinarria aspalditik finkatuta zutela dio Manterolak, eta egoera ziurgabeak behartutako erabakiak gorabehera, lortu dutela hilabete hauetan guztietan horri eustea. Pozik eta eskertuta dago, parte hartu behar dutenek uneoro "erantzun ona" eman dietelako.
Eskertzak eta omenaldiak izango dira egitarauan bertan ere. Itzulpengintzari aitortza egingo diote bihar, eta EIZIE Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkartea omenduko dute. "Azkeneko urteetan, hainbat idazle itzulpengintzak euskal literaturari egindako ekarpena nabarmentzen ari dira, eta, guk ere ildo horrekin bat egiten dugunez, omenaldi hau egiteko momentu egokia zela iruditzen zitzaigun", arrazoitu du Manterolak. Ekitaldi horren ostean ere itzulpengintzari begira jarraituko dute, Itzulpengintza: mundura zabaltzeko eta mundua ekartzeko izenburuko mahai inguruan parte hartuko baitute Idoia Santamariak, Beñat Sarasolak eta Isabel Etxeberriak.
Igandean, berriz, Leire Bilbao idazlea omenduko dute, haur literaturari egindako ekarpenagatik, 12:00etan. Horren aurretik, Bilbao bera ipuin kontalari ariko da Modelo aretoan.
Miren Garate
Lehen aldiz, Ikusmira aldatzeko feminismotik zelatan ikastaroa antolatu du UEUk. Irakasleei bideratutako prestakuntza da, eta haren helburua iragana arakatzea, historia ofizialak kontatzen ez dituen emakumeen ekarpenak ezagutzeko. Esparru zabala aztertuko dute, hala nola pertsona arruntak, arlo jakin batzuetan nabarmendu diren emakumeak eta mugimendu feministan aritutako taldeak. Kattalin Artola Vazquez Emagineko kideak (Hernani, 1995) zuzenduko ditu saioak. Aste honetan egin dute lehena, online, eta urriaren 30ean amaituko da ikastaroa.
Juan Luis Zabala
Ez didak sinistuko! —esan zidan, tabernako terrazan garagardo banaren aurrean eseri ginenean—. Ba al dakik zein agurtu dudan oraintxe?
—Aztarrenik ere ez.
—Preso bat! Ziegako leihoan zegoan, barroteen atzean, pelikuletan bezala, eta begira geratu natzaiok, ezin izan diat beste inora begiratu. Eta nola berak ere ni ikusi nauela konturatu naizen, besoa altxatu diat agur moduan, eta berak gauza bera egin dik.
Miren Garate
Batetik, zaborra. "Jendeak bide bazterretan non-nahi uzten ditu poltsak, mantak, aulkiak...". Bestetik, gaizki aparkatutako autoak. "Aurrekoan baserritar batek ordu eta erdi eman zuen jendeari galdezka, auto bat zuelako etxe parean eta ezin zuelako berea atera". Bolumen altuan jarritako musika ere bai. "Bertako bizilagunentzat, faunarentzat eta ganaduarentzat ez da batere atsegina". Baimendu gabeko guneetako sua. "Arriskutsua izateaz gain, errautsak erreketara joaten dira, eta kaltegarriak dira". Eta libre dabiltzan zakurrak. "Gehienak ondo portatzen diren arren, nahikoa da bat gaizki portatzea eta ardiren bat akabatzea".
Gipuzkoako hainbat gunetan bildutako kexak dira horiek, gehien errepikatzen direnetako batzuk. Uda berezi honetan, ohi baino jende gehiago bildu da natur parkeetan eta aisialdirako egokitutako guneetan, hainbeste non arazoak ere sortu baitiren kasu batzuetan. "Errespetua" eskatu dute inguruko bizilagunek.
Urko Etxebeste
Dantzarik egin gabe, entsegurik edo txapelketarik gabe, euren bizitza asko aldatuko litzatekeela diote Katerin Artola Telleriak (Oiartzun, 2001) eta Iker Belintxon Lizarazuk (Lezo, 2002). Okerrera. Bigarren urtea dute elkarrekin bikotekako euskal dantza txapelketetan parte hartzen. Iazkoa elkar ezagutzeko urtea izan zuten; aurten, lehian izan diren lau txapelketatik hirutan garaile izan dira: Lekeition, Zarautzen eta Donostian.
Kerman Garralda Zubimendi
Gipuzkoako urtegiek ia 40 milioi metro kubiko ur gordetzeko ahalmena dute, eta gaur egun, haien betetze maila %73an dago. Iñigo Elosegi Gipuzkoako Ur Partzuergoko zuzendariak dio ez dutela arazorik: "Nahiko lasai gabiltza. Urtegien egoeraren indizea kasu ia guztietan normala da. Horrek esan nahi du eguneko bolumena batez beste historian izan dugunaren gainetik dagoela". Soilik Barrendiolako (Legazpi), Ibai-ederko (Azpeitia) eta Lareoko (Ataun) urtegiak daude alerta-aurre egoeran. "Ez gara larritu behar. Erabateko normaltasunetik oso gertu gaude".
Aitziber Arzallus
Zertan lagundu dezaket?" galderari "zer dakizu egiten?" galderarekin erantzun ohi diote Marea Urdina elkarteko kideek. Horrela hasi zen haien eta Imanol Alesonen (Azkoitia, 1972) arteko elkarrizketa ere. Kirolari azkoitiarra mendian korrika egiten da abila, eta bere aletxoa modu horretan jartzea erabaki zuen. Horren emaitza da GR 11 Urdina egitasmoa. Pirinioetako zeharkaldirik luzeena da GR 11, Cap de Creusen (Girona, Herrialde Katalanak) hasi eta Higer lurmuturrean (Hondarribia) amaitzen den 850 kilometroko ibilbidea, eta egunotan horixe egiten ari da azkoitiarra, herritarrak arauz kanpoko funtzionaltasunen inguruan sentsibilizatzeko helburuarekin.
Karmele Uribesalgo
Koronabirusaren eraginez, aurten bertan behera gelditu da Behobia-Donostia lasterketa (20,1 kilometro) ezaguna. Azaroaren 8an ziren egitekoak, baina egin ezin diren ekitaldien zerrendara batu da. Lasterkari askorentzako hitzordu garrantzitsua izaten da; azken urteetan aldiko 30.000 parte hartzaile inguru izan ditu. Hala ere, ohiko proba egiterik ez dagoenez, aplikazio baten bidez egingo den Behobia birtual bat ari dira prestatzen. Fortuna Kirol Elkartea arduratzen da antolaketaz, eta kolpe gogorra izan da klubarentzat bertan behera utzi beharra. Izan ere, elkartearen diru sarreren erdia lasterketa horretatik iristen da.
