Maite Alustiza
Azpeitian ekin zion martxoaren 3an, eta oraindik bide luzea du XIV. Laburbirak: euskarazko film laburren zirkuitua Gipuzkoako hamabi herritara helduko da. Zirkuituan parte hartzeko, guztira 22 lan jaso zituen Euskaltzaleen Topaguneak, eta horietatik zortzi aukeratu zituen herriz herri erakusteko. Saio bakoitzean, beraz, zortzi lanak eskainiko dituzte.
GaurHondarribia. 20:00etan, kultur etxean.Martxoaren 21eanLazkao. 21:15ean, Areria kultur-gunean.Martxoaren 22anArrasate. 19:00etan, Kulturaten.Soraluze. 21:00etan, Herri Antzokian.Zumaia. 22:00etan, Aita Mari zineman.Martxoaren 26anUsurbil. 19:00eta...
![[Museora] Lili jauregia. Zein da lilitarren sekretua?](https://gipuzkoa.hitza.eus/wp-content/uploads/LILI_JAUREGIA-BISITA_ANTZEZTUA.jpg "LILI_JAUREGIA-BISITA_ANTZEZTUA")
Eider Goenaga Lizaso
Lili jauregian bizi diren azken lilitarrak dira Andre Madalen —Magdalena Amilibia du izena— eta haren senarra —Sebastian de Lili—. 1678. urtea da, eta bi urte barru lilitarrak kalera jaitsiko dira bizitzera. Karrera militarrean eta klase mailaketan gora egiteko asmoz, senarrak kanpoan egiten du denbora luzea, eta Andre Madalenek bakarrik gobernatzen du jauregia. Traizio barkaezina egin diote, ordea, eta jauregiko langile guztiak kaleratu ditu. Zerbitzua osatuko duten langile berriak behar ditu, eta konfiantzazko zerbitzari bat bidaliko du horien bila. Zerbitzari horrek txanpon bana emango die zerbitzura sartuko den langile posible bakoitzari, Andre Madaleni erakutsi eta hark konfiantzazko langile gisa identifika ditzan.
R. C.
Moda diseinatzailea da Olatz Arrospide (Leaburu, 1989). Herrian bizi izan da beti, eta oraindik ere han bizi da, nahiz eta segituan Ibarrara jaitsiko den.Leaburutik Ibarrara. Donostian egiten dut lan, eta trena edo autobusa hartzeko erosoagoa da...
![[Herriz herri] Leaburu. Herria eta auzoa, parean](https://gipuzkoa.hitza.eus/wp-content/uploads/LEABURU.jpg "LEABURU")
Rebeka Calvo
Leaburu-Txaraman 360 bat biztanle dira. Bitan banatuta dago herria, izenean ageri den bezala: Leaburu da herria, eta Txarama, berriz, auzoa. Baina Luisa Uzkudun Etxenagusia alkateak esan duenez, "bi herri txiki" dira.
Ane Olaizola
Goraka doan kirola da irristaketa. Gero eta gehiago dira patinak hartu eta kalera ateratzen direnak, eta azken urteetan ohikoa bilakatu da hainbat herri lasterketatan irristaketa modalitatea txertatzea: San Silvestre lasterketetan, Lilatoian, Behobia-Donostia lasterketan, Azkoitia-Azpeitia maratoi erdian... Irristaketa lasterketak ere antolatu izan dira han-hemenka. Kirola egiteko joera berriaren beste erakusgarri bat da, gainera, irristaketa taldeak sortu direla zenbait herritan, eta horietako adibide bat da Zarautzen osatu berri dutena.
Danel Agirre
Saxofoia baino instrumentu gorrotagarriagorik ez dago, baina behingoagatik ahaztu egin zitzaidan. Jasotzera pasa nahi zuenarentzat sofa bat geneukan, guri lagun batek handixeagoa oparitu berri digulako. Iragarkia sarean ipini, eta biharamunean hogei urteren bueltan behar zuen bikotea azaldu zitzaigun. Neska alemaniarra eta mutil italiarra ziren. Ilehoria, garaia, alaia, zoragarria zen Sophia, bozeramaile lanak bere gain hartu zituena. Beltzarana, gihartsua, oso guapoa eta despistatu pose perfektukoa haren mutil-laguna. Sotoan musika entzuteko txokoa prestatzen ari zirela kontatu zigun Phiak (horrela deitzea gustatzen zaio). Despistatuak saxofoia jotzen du. Phiak txokolate bero batekin pasa nahi omen ditu ilunabarrak, maitalearen emanaldiez sofako mantapean gozatuz. Saxofoia baino instrumentu gorrotagarriagorik ez dago, baina bikote lerdenaren eszenak imajinatzearekin eszitatu egin nintzen ni.
Olaia Iraola.
Hegaldi elkarteak Martutenen espetxeratuta dauden emakumeen alde lan egiten du, 1992. urteaz geroztik. Taldeak emakume presoei eta haien familiei laguntzen die, bai eta espetxean ez dauden eta arazo sozialak dituzten pertsonei ere. Emakume...
E. Goenaga Lizaso
Ia 30 urte pasatuko dira Beasain eta Bergara lotuko dituen errepidea hasi zutenetik bukatu arte. 1992an, Antzizarko lotunea (Beasain) inauguratu zuten, eta handik sei urtera ireki zituzten Ormaiztegirainoko lau kilometroak. Errepidea Zumarraga sarrerara iritsi zen 2005ean, eta, 2012an, Legazpirako bidegurutzera. Azkeneko errepide zatia, Deskargako gainera iristen dena, 2015eko martxoan ireki zuten.
Zirkulazio handiko errepidea da Beasain eta Bergara artekoa. Beñardo Kortabarria Antzuolako alkateak dioenez, egunean 12.000 ibilgailu igarotzen dira Antzuolatik, gehienak ibilgailu astunak. "Guk inoiz ez dugu zalantzan jarri errepide honen beharra. Asko arinduko du hemendik igarotzen den ibilgailu kopurua, eta, irisgarritasunaren aldetik, bi aldeetara abiadura handiko errepideak izango ditugu, eta asko irabaziko dugu. Baita bide zaharretik joaten direnek ere, zirkulazioa asko arinduko baita".
Bide zaharretik joatea jende askoren aukera izan daitekeela uste du Kortabarriak. Izan ere, bere kezketako bat bidesariaren ingurukoa da, errepidea amaitzen denean GI-632 errepideak bidesaria izango baitu. Ez zaio bidezkoa iruditzen antzuolarrek errepide hori ordaindu beharra. "Bai Zumarraga edo Goierri aldera eta bai Bergara-Arrasate aldera lanerako mugitu behar duenak bidesaria ordaintzea ez dut zilegi ikusten. Hemen egin diguten txikizioarekin... Gustatuko litzaidake horren inguruko akordio bat lortuko bagenu".
Urte asko daramatzate Antzuolan errepidea amaitzeko gogoz, eta tartean izan diren gorabeherekin kezkatuta. "Guk bagenekien lur hauek oso ezegonkorrak direla; beraz, orain desio dugun bakarra da behingoz lanak amaitzea, esandako epeak betetzea eta, noski, lur mugimenduei dagokienez, segurtasunez egitea".
Lanek irauten duten 25 hilabeteak igaro bitartean eragozpenak izango direla uste du Kortabarriak. "Ez dakit ondo noraino, biltzekoak gara foru aldundiarekin eta eraikuntza enpresarekin horri buruz hitz egiteko. Baina eragina izango du, noski; kamioien joan-etorria handituko da, baserri batzuen ondotik igarotzen da errepidea eta pista horietan ere igarriko dute...". Eraikuntza lanen berri zehatzagoa jasotzeko zain dago alkatea: "Une bakoitzean zer egingo duten jakin, jendeari behar bezala abisatu eta guk zein neurri hartu behar ditugun garaiz jakiteko".
Kortabarriak Antzuola inguruak urte gutxian izan duen eraldaketa azpimarratu du. "Ingurua txikituta daukagu. Batetik, errepidea egiteko lanak, eta mendi magal berean AHTaren obrak". Inguru horretan txikizio handia egin dutela dio, eta, gainera, tentsio handiko linearen ibilbidea ere bertatik pasatuko dela nabarmendu du. "Sekulakoa da gure mendietan egingo den kaltea".
Herritarrak, zain
Agurtzane Toledo Debatik joaten da egunero Antzuolara, lanera, eta errepidea egitea ona iruditzen zaio. "Izan ere, zirkulazioa izugarria da; zenbat kamioi eta auto ibiltzen diren... Nik pentsatzen dut asko arinduko duela errepide berriak, eta denboran ere irabaziko dugula". Nieves Saralegi, ordea, ez dago ados errepiderako sarrera-irteerekin. "Bat Deskargan eta bestea Bergaran; guretzat ez daude gertu-gertu, behintzat. Gainera, hainbeste lur eta inguru txikitu ondoren, bada ez dakit...". Saralegik ez du egunero erabiltzen errepidea, eta esan du ibiltzen denak seguru eskertuko duela. "Baina gero bidesaria jartzen badute... Ez dakit nik, ez zait oso ondo iruditzen. Deskargan ateratzeko bidesaria ordaindu? Jende asko zaharretik ibiliko dela iruditzen zait". Lanak bukatzeko gogoa du Saralegik, baina zalantzak ditu. "Hor lur asko dago mugitzeko, eta arazoak izan dira dagoeneko; ea zer gertatzen den".
Inguruetan egindako txikizioarekin du kezka Florencia Fernandezek ere, baina zirkulazioa arintzeari begira errepidea ona izango dela uste du. "Hori bai, amai dezatela lehenbailehen, eta ez gaitzatela engaina: errepide honek amaituta behar zuen aspaldi".
Aurrekoen iritzi berekoa da Juanjo Legorburu ere. "Ona bai, ona izango da". Besteek bezala, "baina" bat erantsi dio esaldiari. "Antzuolarrok Deskargaraino edo Bergararaino joan beharko dugu errepidea hartzeko; beraz, hor ikusten diot problematxo bat". Abantaila handiena, bestalde, errepide zaharreko zirkulazioaren arintzea izango dela dio Legorburuk. "Oraintxe nator ni Bergaratik, eta kamioi handi baten atzetik etorri behar izan dut, poliki-poliki. Hor bai, hor irabaziko dugu". Obra hasi zenetik, ordea, urte asko pasatu direla dio, eta "gogoa, obra behingoz amaitzeko gogoa" duela.
Eider Goenaga Lizaso
Apurka-apurka joan dira eraikitzen GI-632 errepidea; 1990eko hamarkadaren hasieran Beasain-Durango autobidea deitu zutena, eta pixkanaka geldituz, atzeratuz eta, tarteka, indarra hartuz joan dena. Errepidearen zati handiena egina dago, eta gaur egun asko murriztu da Beasaindik Bergarara joateko behar den denbora. Oraindik, baina, errepidearen zati korapilatsuenetako bat, Deskargatik Bergara artekoa, egiteke dago. Joan den asteartean Gipuzkoako Foru Aldundiak iragarri zuen azken zati horren obrari ekiten diola, eta 2019an ipini zuen obrak amaitzeko data.
