Ainhoa Larrabe Arnaiz Lau hilabete Zegaman (Gipuzkoa) eta lau Plentzian. Horrela bizi zen ikasturtean zehar Mikel Etxezarreta 12 urte bete zituen arte. Artaldeak eramaten zuen Uribe Kostara. Negu hotzetik ihesi, Urbiako larreetatik itsasaldera egiten zuen urtero familiak, ardiak giro epelagoan gordetzeko. 30 urte baino gehiago joan dira ordutik, eta orain ere artzain bada ere, atzean...
Paretei bizia ematea da asmoa, bizikidetzaren mesedetan jarri, kale artearen gaineko eztabaidarako euskarri bihurtu. Xede horrekin, Donostia 2016k artisten esku utzi ditu bost horma. Judas Arrieta da hautatutako bost horma horietako batean esku hartze...
Hiru urte pasatu zituen Socorro Romanok (Donostia, 1956), beste hainbat lagunekin, Donostiako Untzi Museoko proiektua egiten. Bertako zuzendaria da orain. "Denetik egitea tokatzen zait, zuzendari izan arren: bitrinak mugitu, aldundikoekin kontuak koo...
Asteburuan atseden hartuko du Gipuzkoako Bertsolari Txapelketak. Dagoeneko osatuta dago final-laurdenetan ariko diren bertsolarien zerrenda, eta hilaren 24an hasiko dute hurrengo fasea, Urretxu-Zumarragan. Guztira, bost saio jokatuko dituzte fase horretan; azaroaren 8an izango da azkena.
Final-zortzirenen ondoren, 23 bertsolarik lortu dute final-laurdenetara sailkatzea, horietako seik saioa irabazita: Jon Maiak, Arkaitz Oiartzabal Xamoa-k, Beñat Lizasok, Manu Goioganak, Felix Zubiak eta Jokin Urangak —hura da, gainera, fase guztian puntuazio altuena lortu duena, 457,5 punturekin—. Puntuazioaren arabera pasatu direnen artean, berriz, Ane Labaka izan da onena: bigarrena izan zen bere saioan, Beasainen, eta hirugarrena da sailkapen orokorrean (444 puntu). Azken sailkatuak, Mikel Artolak, 415 punturekin egin du aurrera.
Faseko 23 sailkatuei beste zazpi bertsolari batuko zaizkie final-laurdenetan. Horiek zuzenean sartuko dira datorren fasean, 2011ko Gipuzkoako txapelketan lortu zuten postuari esker: Agin Laburu, Jexux Mari Irazu, Beñat Gaztelumendi, Jon Martin, Alaia Martin, Iñaki Apalategi eta Unai Agirre.
Saio bakoitzeko irabazlea zuzenean igaroko da finalaurrekoetara, eta puntu gehien biltzen duten hamahiru bertsolariekin osatuko da lehia.
Finalaurrekoak
Final-laurdenak azaroaren 8an bukatuko dira, eta azaroaren 22an hasiko dira finalaurrekoak. Hiru saio izango dira: Zarautzen, lehena; Tolosan, azaroaren 29an; eta Eibarren, abenduaren 6an. Aurreko fasetik sailkatzen diren hemezortzi bertsolariak ariko dira: sei bertsolariz osatutako hiru talde egingo dituzte, eta saio bakarrera lehiatuko dira.
Aurreko faseetan bezala, finalaurreko bakoitzeko irabazlea zuzenean pasatuko da finalera, eta puntu gehien batzen duten bost bertsolariekin osatuko da finaleko zortzikotea.
Abenduaren 20an izango da finala, Donostian, Illunben, 17:00etan. Aitor Sarriegi egungo txapelduna ez da lehiara aurkeztu; beraz, buruz aldatuko da txapela.
Hamabi urte dira Gipuzkoako Kirol Egokituen Federazioa kirola egiteko aukera bermatzen ari dela. Alicia Figueroa federazioko teknikariak dioenez, prozesuaren hasieran konturatu ziren urritasunak dituzten haurrek kirola egiteko paradarik ez dutela, eta...
Martxoan Ingeniaritza ikasketak bukatzeko proiektua egiten hasiko da Leipzigen (Alemania), baina bitartean Berlinen bizi da Mikel Larrañaga (Azkoitia, 1992). Duela hiru hilabetetik alemana ikasten ari da Berlingo hizkuntza eskolan, Leipzigeko unibertsitatean egin beharreko ikasketak jarraitu ahal izateko, eta bitartean lanean ere ari da. "Minilan horietako batean", azaldu du.
Lana, Berlinen, soberan dagoela dio. Atzerritar ugari bizi da han —"batik bat espainiarrak eta italiarrak, euskaldunak gutxiago"— eta lana egin nahi duenak aurkitzen du. "Baina lan prekarioa izaten da, kualifikatu gabea; batzuetan minilanak dira, baina baita kontratu gabeko lanak ere, gero eta gehiago; adibidez, jatetxe batean platerak garbitzen".
Larrañagak erabilera anitzeko estadio batean lan egiten du. Ho-ckeyan eta saskibaloian jokatzen da bertan, eta jaialdiak ere egiten dituzte. Baterako edo besterako prestatzen dute estadioa Larrañagak lan egiten duen enpresakoek. "Lana fisikoa da, oso fisikoa".
Gehienezko ordu kopuru bat egin daiteke minilan batean, baina soldata ere horren araberakoa izaten da: gehienez, 450 euro hilean. "Niri ondo egokitzen zait; hilean bost-sei egun lan egiten ditut, 12 orduko lanaldian, hori bai, eta gero libre nago ikasteko. Baina horrekin ezin zara bizi, jendeak bi eta hiru minilan egiten ditu, bizimodua ateratzeko. Gainera, Berlinen alokairuak garestiak dira". Partekatutako pisu batean bizi da Larrañaga.
Gabonetan da Euskal Herrira itzultzekoa. Izan ere, Pello Gibelaldek esandakoaren kontra, Europan egonagatik ere asteburuetan etxera itzultzea ezinezko jotzen du Larrañagak. "Nola joango zara, ba, asteburuetan? Pentsa, hegaldi batek 200-250 euro balio du, eta 450 euroko soldatarekin... Eta minilan hauetan, gainera, asteburuak libre izatea ere ez da ohikoena".
Alemanian etxean dagoenik ere ez du sentitzen. "Hemen atzerritarra zara; ematen dituzte laguntzak, baina atzerritarra zara, eta gehienetan lan ez-kualifikatua da atzerritarrentzat. Lan beragatik ere gutxiago kobratzen duzu atzerritarra bazara". Bestetik, Euskal Herriko edo Espainiako enpresa batekin Alemaniara joandako langileen egoera are okerragoa dela dio; "Alemanian zaude, bai, baina hango soldatarekin, auskalo ze baldintzatan".
Larrañaga "denboradi baterako" joan da Alemaniara, nahiz eta ez dakien proiektua aurkeztu ondoren zer egingo duen. "Hau ez da paradisua, baina gutxienez praktikak ordaindu egiten dituzte. Izan ere, Euskal Herrian praktikatan hartzen zaituzte eta ia-ia eskerrak eman behar dizkiozu enpresari kobratu gabe lanean hartu zaituelako; askotan, gainera, zure prestakuntzarako baliorik ez duten praktikak dira, eta enpresarentzat doako lana egiten duzu. Halere, ez dakit zer egingo dudan; oraingoz, alemana ikasi, lan egin eta martxotik aurrera Leipzigera, ikasten jarraitzera".
Aiztondo bailara osatzen duten sei herriak txandakatzen doaz urtero, eta, aurtengoan, Villabonak hartuko du Aiztondora Eguna. Bihar izango da, eta egitarauari begiratu bat ematearekin, nabaria da herri kirolak izango direla protagonista. Izan ere, "eu...
Gorka Agirre (Alegia, 1978) Suedian dago orain. Joan den larunbatean joan zen hara, Beasaingo CAF enpresak bidalita. "Astebeterako etorri naiz, baina ikusiko dugu, gauza hauek maiz luzatu egiten baitira. Tokira iristen zarenean ikusten duzu daukazun l...
2013ko apiriletik, Arabiar Emirerri Batuetan ari da lanean Ugaitz Larreta (Villabona, 1981). Abu Dhabi eta Dubai artean kokatuta dagoen enpresa batean ari da, aeronautikako industrian. "Mundu mailan ezagunenetarikoak diren hegazkin fabrikatzaileen hor...
Donosti Buseko gidarien lan poltsa osatzeko akordioa erdietsi dute UGTk eta Donostiako Udalak. Iaz hasi zen lehiaketa publikoa, eta EAEko Auzitegi Nagusiak baliogabetu egin zuen; auzia desblokeatu egin dute EAJ eta PSE-EEren udal gobernuak eta UGTk, baina Dbusen euskalduntzeari eta hizkuntza eskubideak bermatzeari begira, atzera egitea dakar.
Izan ere, 2014ko otsailean, EAJ, EH Bildu eta Kurpil sindikatuaren botoekin, gidari berriek euskara derrigorrezko izatea erabaki zuten; baina aurrerantzean, akordio berriarekin, soilik gidari berrien %60 izango dira euskara gaitasuna egiaztatua dutenak. Batez besteko hori handitzen joango da hurrengo deialdietan, baina gehienez %70era helduko da, muga hori jasotzen baitu akordioak.
2014ko otsailean erabaki zuen Dbuseko administrazio kontseiluak lan poltsa osatzeko baldintzak aldatzea. Euskara derrigorrezko bihurtu zen gidari berrientzat, eta euskarazko azterketa gainditzen ez zuena ez zen lan poltsan sartuko.Ordu arte, azterketaren %5 balio zuen euskarak.
Auzitegietan
2014ko martxoan hasi ziren probak egiten, eta 45 lagunek gainditu zituzten lehen azterketak. Euskara proba egitekotan ziren EAEko Auzitegi Nagusiak deialdia baliogabetu zuenean. UGTren helegite bati erantzunez etorri zen epai hura, eta aurtengo otsailean beste ebazpen batek berretsi egin zuen lan poltsarako deialdia baliogabetzeko erabakia.
Lehen ebazpenak, Donostiako Lan Arloko 2. Auzitegiarenak, deialdiaren oinarrietan "funtsezko aldaketa" egin zela zioen, eta auzitan jartzen zuen euskararen derrigortasuna, esanez gidarientzat euskara ez zela ezinbestekoa.
Donostiako Udalak eta Kurpil, LAB eta ELA sindikatuek epai horri jarritako helegitearen ondoren iritsi zen bigarren epaia. EAEko Auzitegi Nagusiko Lan Arloko Salaren epaiak berretsi egin zuen deialdi publikoaren baliogabetzea, baina Garbiñe Biurrun epaileak idatzitako epaiak soilik araudiaren "funtsezko aldaketaren" argudioari eutsi zion. Euskara ezinbesteko baldintza izatearen egokitasunari buruzko ebazpena lan arloko auzitegiari ez zegokiola jasotzen zuen Biurrunen epaiak.
Gatazka desblokeatu
Dbusek 350 gidari inguru ditu, eta batik bat haien ordezkapenetarako behar dituzte gidari berriak. EAEko Auzitegiaren epaiaz geroztik, aurreko deialdia etenda gelditu zen, eta Lanbidetik hartu dituzte gidari berriak. Orain, prozesua hasieratik abiatuko dute berriro, eta Lanbidetik hartutako gidariek zein 2014ko deialdiaren lehen probak gainditu zituzten 45 hautagaiek gainerakoekin batera egin beharko dituzte probak.
Pilar Arana Mugikortasun zinegotziak (EAJ) eta Miren Azkarate Euskara zinegotziak (EAJ) parte hartu dute UGTrekin izaniko negoziazioetan, eta Aranarekin hitz egin du Hitza-k gaiari buruz. "Guk printzipioz euskara derrigorrezko izatea babestu genuen, baina auzitegiek bertan behera utzi zuten baldintza hori ezartzen zuen deialdia, eta gatazka desblokeatu beharra zegoen". Aranaren hitzetan, Dbusentzat arazo larria zen deialdia etenda egotea —ordezkapenak egiteko arazoak, ordu estra kopuru handia eta 2016ari begira jarri beharreko linea berrietarako gidari falta—, eta "ezinbestekoa" zen kontrataziorako bidea irekitzea.
"Hautatu dugun bidea, beraz, langileen ordezkaritza handiena duen sindikatuarekin negoziatzea izan da". Aranak ez du uste "atzerapausoa" denik. "Izan ere, auzitegiek euskararen derrigortasuna baliorik gabe utzita, hutsean geunden, ez zen batere aurrerapausorik eman; eta, ondorioz, akordio honek aurrerapausoa dakar, gidari berrien %60k hizkuntza eskakizuna izango dutelako, nahiz eta hasiera batean EAJk hori baino gehiago nahi zuen". Hala, lehentasuna akordioari eta arazoa desblokeatzeari eman diotela dio Aranak.
EH Bilduren ordezkaria da Asier Jaka zinegotzia Dbusen administrazio kontseiluan, eta, haren iritziz, "atzerapausoa handia da". "Gidari berrien %40k ez dute hizkuntza eskakizuna izango, eta horrek urte mordo baterako hipotekatzen du Dbusen euskalduntzea eta erabiltzaileen hizkuntza eskubideak bermatzea". Jakaren arabera, administrazio kontseiluak gaiari buruz egindako bileran argi gelditu zen akordio berria hankamotz gelditzen dela. "Bileran administrazio kontseiluko idazkari nagusiak berak nabarmendu zuen erabaki honekin Dbusek ez duela betetzen hizkuntza eskubideei eta euskararen normalizazioari dagokion egungo araudia; osoko bilkurak aho batez onartua duen 5. Euskara Plana ere ez du betetzen".
EAJren jokabidearekin oso kritiko agertu da Jaka. "Izan ere, aurreko legealdian EAJ eta EH Bildu ados geunden ezarri beharreko irizpideei dagokienez, eta orain negoziazioa erdi ezkutuan eraman dute. EH Bilduk Diario Vasco-n irakurrita izan zuen akordioaren berri, eta ez zait iruditzen hori denik sozietate publiko batek izan behar duen funtzionamendua". Larria irizten dio EAJren jokabideari, eta "are larriagoa jokoan herritarren hizkuntza eskubideak daudelako".
Dbuseko LAB sindikatuak ere arbuiatu du hizkuntz eskakizunen inguruko akordioa. "LABen iritziz, Donostiako hiri autobus bat hartzen duen pertsona orok euskaraz artatua izateko eskubidea bermatua izan behar du, eta, ondorioz, ezin gara pozik egon EAJren eta UGTren arteko akordio honekin", azaldu du LABek prentsa oharrean. "Euskaraz ez dakien gidari gazte bat kontratatzeak bidaiarien hizkuntza eskubideak urratuko ditu hurrengo urteetan".
