gipuzkoa

“Hamasei kilo antxoa eramaten genituen buru gainean”
2015-12-182015-12-22gipuzkoa, Gizartea, Itsasoari begira

“Hamasei kilo antxoa eramaten genituen buru gainean”

Hamabi urte besterik ez zuen Itziar Etxeberria Bikuñak (Getaria, 1943) arrain saltzen hasi zenean. Amari laguntzen zion antxoa saltzen. "Arrainduna zen amona, baita nire ama ere. Eta ondoren ni. Orain nire iloba dabil arrandegian. Laugarren belaunaldia da". Zarauzko merkatuan dauka arrandegia Etxeberriak, Itziar arrandegia, eta, 72 urterekin, han egoten da egunero-egunero. "Orain ez naiz goizetan arrain bila joaten, ilobak egiten du hori, baina egunero egoten naiz merkatuan".

Tarte batean arrandegia utzi du Etxeberriak Hitza-rekin egoteko. Ile apaindegira joateko ere aprobetxatu du atsedenaldia. Eta ile apaindegiaren kanpoan erantzun die kazetariaren galderei. Etengabe agurtzen du jendeak Etxeberria. "Elkarrizketa egiten ari zaizkit", esan dio bertatik pasatu den gizon bati. "Zuk kasu egiozu, dena egia esango dizu eta", esan dio gizonak kazetariari. "Nolako antxoak ekartzen zituen Itziarrek! Haiek zuten distira eta kolorea!".

Antxoak buru gainean nola ekartzen zituzten oroitu du gizonak. "Bai, bai; halaxe ekartzen genituen. Perrailetan ekartzen genuen antxoa, eta zulotxoetatik tantoak erortzen zitzaizkigun buru gainera, tirrin-tin-tin. Hamasei kilo eramaten genituen buru gainean".

Autoan egiten zuten Getariatik Zarautzerako bidea, eta ama plazan aritzen zen saltzen, eta Etxeberria, berriz, auzoz auzo. "Antxoatan, gu beti antxoatan ibiltzen ginen, eta antxoa ez zegoenean, atuna. Behin denboraldia amaitzen zenean, negu partean, etxean gelditzen ginen, eta kontserba fabrikara joaten ginen".

Etxean dirurik ez, eta, jan nahi bazuten, lan egin beste aukerarik ez zutela nabarmendu du Etxeberriak. "Gure etxean ez geneukan ezer, eta baporeak antxoatara ateratzen zirenean zain-zain egoten ginen, hura baitzen diru pixka bat irabazteko modu bakarra. Hementxe bertan egiten zuten arrantzan, urrutira joan gabe, eta amak esaten zidan 'ai Itziar, sirenak joko balu'. Jainkoak entzunda, sirenak jotzen zuen beti". Antxoa portura iritsi zelako abisua entzunda, berehala jaisten ziren portura; antxoa kargatu eta Zarautzerako bidea hartzen zuten. "Zarauztik Getariara, eta Getariatik Zarautzera, horixe izan da nire bizimodua. Eta horrelaxe jarraitzen dut oraindik ere".

Dozenatan saltzen zuten antxoa. "Dozena pezeta batean". Eta egunkari paperean bilduta eramaten zuen jendeak. "Orain, ez dakit ze plastiko eta paper txuri erabili behar den. Orduan, dena periodikotan biltzen genuen. Ez dut inoiz entzun inor hil denik periodikotan bildutako antxoa jateagatik, baina tira! Orain, jendeak antxoari hezurra eta dena kentzeko eskatzen dizu, ezin dute hezurtxo bat ere ikusi; eta jendeak ez daki arraina garbitzen, eta frijitu ere ez dute egin nahi".

Erosleak, leihotik

"'Antxoa, antxoa!', deiadarka ibiltzen nintzen ni, kalez kale. Leihora atera, 'itxoin, oraintxe jaitsiko naiz', eta hantxe jaisten ziren emakumeak, mantalarekin; dozena bat, bi dozena edo hiru, behar zutena". Eramandako antxoak amaitzen zirenean bukatzen zuten Etxeberriak eta bere amak lan eguna. "Zarautz beti izan da oso herri antxoazalea; herri gutxi izango da Zarautz bezain antxoazalea".

Amak utzi zuenean, ahizparekin ere ibili zen gero arraina saltzen. "Ni hasi nintzenean 60 izango ginen arraindunak, eta orain ni bakarrik gelditzen naiz ordukoetatik". Aurten egin ditu 60 urte plazan arraina saltzen, eta orain dela sei urtetik du arrandegi finkoa merkatuan: "Arrandegi berriak egin zituzten, baina ordu arte postu batean egoten nintzen".

Getariatik ez ezik, Pasaiatik ere ekartzen zuen arraina. "Baina hori geroago izan zen, 30 urte ingururekin". Goizean goiz esnatu, eta auto-stopean joaten zen Pasaiara. "Goizean, 04:30 inguruan irteten ginen etxetik. Nik esaten nion Martxela lagunari 'orain putak etxera, eta gu lanera'. Gasolindegian egiten genuen topo. 'Orain zuek lotara eta gu lanera' esaten genien. Han hartzen genuen kafesnea, haiek eta guk". Pasaian arraina erosi, eta anaia joaten zitzaion bila, Zarautzera eramateko".

Bizimodu gogorra izan duela aitortu du Etxeberriak. "Baina, ez nuke beste bat nahi. Inoiz ez zait dirua gustatu, nahiago dut arraina saltzen ibili, dirua kontatzen aritu baino. Hala ere, orain pixka bat aspertu naiz, eta nagia sartzen zait. Lehen, amorratzen egoten nintzen; orain, ez".

Bigarrenean osatu da zerrenda
2015-12-182015-12-17gipuzkoa, Politika

Bigarrenean osatu da zerrenda

Udal hauteskundeei begira, herri txikietan ez da erraza izaten bertako herritarrekin zerrendak osatzea, ez alderdiak aurkezten direnean, ezta herritarren zerrendak osatzerakoan ere. Baliarrain Gipuzkoako herri txikienetako bat da biztanle kopuruari da...

2015-12-182015-12-17gipuzkoa, Iritzia

Botoa eskatzeko nire editoriala

Gazte handinahia nintzen ni oso. Kazetari on samarraz gain, egunkari bateko zuzendaria ere izango nintzela barneratua nuen. Nirea izan behar zuen ofizioa ikasteko, The New York Times-i begira eman nituen ordu asko. Testu txit luze eta konplexuak iraku...

“Itsaso Hila zeharkatu nuenean, Jordanian erotzat jo ninduten”
2015-12-112015-12-22gipuzkoa, Itsasoari begira

“Itsaso Hila zeharkatu nuenean, Jordanian erotzat jo ninduten”

Laku, ibai, itsasadar, itsaso, kanal, urtegi... Edozeinetan egiten du igerian Carlos Peñak (Tolosa, 1965). Ongintza eta elkartasuna akuilu gisa hartuta, zeharkaldi luzeak egiten ditu igerian, eta 25 urte pasatxo daramatza horretan. "1989an hasi nintzen, anaiarekin". Hasi baino urtebete lehenago ez zukeen pentsatuko 25 urte geroago oraindik horretan jarraituko zuela. "Nire pasioa atletismoa zen, eta oso ondo ibiltzen nintzen. Hogei urterekin, maratoia 2.32ko denboran egin nuen. Baina, lesio bat zela medio, beste zerbait bilatu beharrean egon nintzen". Eta igerian hasi zen. Ordutik ia 55 zeharkaldi eta 5.000 kilometrotik gora egin ditu.

Anaiak eta biek Ebro ibaian behera egin zuten lehen zeharkaldia, Logroñotik Zaragozara. Berrehun kilometro egin zituzten, eta ordutik geldialdirik ez du izan Peñaren ibilbideak. Anaiak utzi egin zuen, baina berak jarraitu egin du. Azken zeharkaldia Alcantarako urtegian egin zuen (Caceres, Espainia), urrian. Laurogei kilometro, alzheimerra duten gaixoen eta haien senideen alde.

Dozenaka zeharkaldi egin ditu Peñak, guztiak bizkarrez igerian; baina horietako gutxi batzuk baino ez ditu itsasoan egin. 1994an izan zen lehena: Gibraltarko itsasartea. Tarifatik (Espainia) Tangerrera (Maroko), 7 ordu eta 8 minutu behar izan zituen 14 kilometro egiteko. Itsasoko azken zeharkaldia 2008an egin zuen, Itsaso Hilean. Tartean, 1998an, Kontxako badian 100 orduko zeharkaldia egin zuen anaiarekin; 2001ean, Magallaes itsasartea egin zuen; 2006an, Mar Chiquita barne itsasoa zeharkatu zuen; eta, 2007an, Hondarribia eta Getxo artean ibili zen igerian.

"Itsasoan igeri egitea oso gogorra da. Itsasoaren gazitasunak eta indarrak izugarri zailtzen dute ibilbidea. Itsaslasterrak, mareek, olatuek, haizeak... eragin handia dute. Hondarribitik Getxorako bidean, adibidez, 5-6 metroko olatuekin egin nuen igerian".

25 urteotan egin duen zeharkaldirik gogorrena ere itsasoan eginikoa dela dio Peñak. "Dudarik gabe, Itsaso Hila zeharkatzea izan da inoiz egin dudan gogorrena. Zeharkaldiaren ondoren ateratako argazkiek dena esaten dute. Erreta neukan bai aurpegia eta bai bularraldea, nahiz eta goitik behera estalita joan nintzen; ez nuen zirrikiturik utzi agerian. Itsaso horren gazitasunak itsu utz zaitzake, eta maskara berezi bat ere diseinatu nuen igeri egiteko. Oso ezerosoa zen, baina ezinbestekoa".

Peña autobus gidaria da ofizioz, eta oporraldietan gauzatzen ditu bere balentriak. Itsaso Hila ere abuztuan zeharkatu zuen. "Ez da garairik onena, beroa egiten duelako, baina... Ura 40 graduan zegoen, eta eguerdi partean kanpoko tenperaturak 50 gradura hurbiltzen ziren. Jasanezina zen, eta ni goitik behera estalita...".

Militarrak armekin

Itsaso Hila Jordania, Zisjordania eta Israel artean dagoenez, baimenak eskuratzeko zailtasunak gehitu zitzaizkion zeharkaldiaren berezko zailtasunari. "Jordanian, enbaxadan, erotzat jo ninduten. Orduantxe, Itsaso Hilean hildako baten heriotza ari ziren tramitatzen". Tentsio handiko zeharkaldia izan zela oroitzen du Peñak. "Bost egun iraun zuen, eta Israelgo militarrek armekin zaintzen zuten itsaso barruko muga. Baina, nola nahi zuten nik muga non zegoen jakitea? Igerian ezin duzu marra bat non dagoen jakin. Ez zuten tiro egingo; hori uste dut behintzat, baina tentsio izugarriarekin egin genuen bidea". Zeharkaldia bukatu bezain laster, Everestera iritsi balitz bezala sentitzen zela esan zuen Peñak, bera izan baitzen Itsaso Hila zeharkatu zuen lehen pertsona.

Ingurumenaren alde eta klima aldaketaren kontra egin zuen Peñak Itsaso Hileko zeharkaldia. Euskal Herrian egindako azken itsas zeharkaldia, berriz, bakearen alde egin zuen, Lokarrirekin. "Beti gai baten bueltan prestatzen ditut nire erronkak. Inoiz ez dut honekin dirurik egin, eta ez da inoiz nire asmoa izan. Kausa baten alde dirua biltzeko egiten dut igerian, elkarte edo talde batekin kontaktuan jarri eta denon artean antolatzen dugu. Segurtasun minimo bat da eskatzen dudan bakarra, eta ateratzen den diru guztia haientzako da". Alzheimerra sufritzen dutenen alde, indarkeria matxistaren aurka, ingurumenaren alde, elikagai bankuentzat dirua biltzeko... "Niretzat, aitortza handiena senideren bat gaixorik duten pertsonak hurbiltzen zaizkidanean egiten didatena da; begiak bustita, hunkituta, eskerrak ematera etortzen direnean".

2015-12-112015-12-11gipuzkoa

Zerbitzu hobe baten esperantzan

Asteburua pasatzera doazen erretiratuak, eta astea pasatzetik datozen ikasleak. Multzo horietan banatzen dira ostiral eguerdian Pio XII.a plazako geltokian dauden gehienak. Ez dira multzotan banatzen, baina, laster inauguratuko den geltoki berriaren inguruan iritzia ematerakoan: "Bi urte daramatzat geltokia erabiltzen, eta kaosa da. Eskainitako zerbitzua eskasa da, eta oso leku gutxi dago. Begi onez ikusten dut aldaketa", esan du Urtzi Bazterra ikasleak.

Antzeko ustea du Pesa etxeko autobus gidariak ere —ez du izenik eman nahi izan—. Bere arabera, asteburua gerturatu ahala "itogarria" bihurtzen da geltokiko giroa, eta geltoki berriak hori konponduko duela uste du. Autobusa uzteko lekurik ez du aurkitzen maiz, erabiltzaileen bila datozen autoak direla eta. Egoera hori Atotxako geltokian aldatzea espero du, leku gehiago egongo baita: "Hemen ez dago lekurik inoren zain geratzeko, eta denek bide erdian uzten dute autoa. Zain dagoena barruan baldin badago gaitz erdi, mugitu daitekeelako, baina batzuetan ordu erdi baino gehiago egon behar izan dut zain. Horrelakoetan, udaltzainei deitzea beste irtenbiderik ez da izaten, denboraz oso justu ibiltzen baikara".

Autobus gidariak derrigortuta daude geldialdiak egitera, atseden hartzeko. Arazo bilakatzen zaie sarritan, non geraturik ez dutelako: "Alde horretatik, Gasteizko geltokia ondo prestatua dago, bakoitzak bere nasa baitu. Espero dut antzeko zerbait egin izana Atotxako geltokian".Gidariak, baina, ez daki zer itxura daukan geltoki berriak."Oraindik ez digute joaten utzi", eta ez du uste puska batean joango direnik ere: "Esan didatenez, hilaren 17an inauguratuko dute, baina beste hilabete eta erdi baino gehiago igaroko da hara joan aurretik, lanak amaitzeke baitaude".

Lanak amaitu aurretik inauguratzeak Donostia 2016 kultur hiriburutzarekin zerikusia duela uste du Virginia Alduntzin erabiltzaileak: "Urte garrantzitsua dator, eta hiriak bisitariak erakarri nahi baditu, beharrezkoak dira horrelako azpiegiturak. Hau txikiegia geratu da, eta Espainiako hirietara oso zerbitzu gutxi daude. Geltoki berriaren irekierak mesede egingo duela uste dut". Egunerokotasunean ere hobekuntza nabarmenak izango diren esperantza du, geltoki berriaren zati bat lurpean eraiki izanak "hemengo anabasa baretzen" lagunduko baitu.

Aldarriak nonahi

Alduntzinekin ados dago Cristina Oses: bisitariak erakartzeko akuilu izan daiteke geltoki berria eta bertako zerbitzuen hobekuntza. Hala ere, ez du egunerokotasunean erabiltzen dutenekin ahaztu nahi: "Nire semeak dezente erabiltzen du geltokia, eta haiei eman behar zaie lehentasuna". Ez hori bakarrik; Pasai Donibanekoa da Oses, eta probintziatik datozen autobusek geltoki berriarekin lotura onak izatea garrantzitsutzat du: "Askotan presaka ibiltzen da jendea autobusez aldatu behar duenean, eta zaindu beharreko alderdia da". Elbarrituen elkarteak agertutako kexuarekin ere kezkatuta dago. Irratian entzun zituen haien kexuak. Haien arabera, 21 nasatik bederatzik soilik dute elbarrientzat irisgarritasuna, eta "derrigor konpondu beharreko gaia" dela uste du, elbarrien eskubideak defendatu aldera.

Xabier Lopezek, bere aldetik, egunerokotasunean duen inpaktua aztertu nahi du iritzia eman baino lehen. Egunero hartzen du Bilborako autobusa, eta ez daki geltoki berrira iristeko nola moldatuko den: "Eguraldi onarekin bizikletan ibiltzen naiz, baina txarra egiten duenean Dbuseko autobusa hartu ohi dut Amara Plazara etortzeko. Suposatzen dut autobusen ibilbideak aldatu beharko dituztela behar berrietara egokitzeko".

Bakoitzak bere aldarriak eginagatik, bostak bat datoz berrikuntzaren beharrarekin. Hala laburbildu du egoera Osesek: "Herrialde azpigaratuetakoa dirudi Pio XII. plazako geltokiak". Eraikinak "Donostiak merezi duen zerbitzua" eskainiko duen esperantzan, erabiltzaileei ere eskaera bat egin die izenik eman ez duen gidariak: "Ganorazko geltokia izatea lortzen badugu behingoz, jokatu dezagun guk ere ganoraz, erosotasunaren izenean inoren lana oztopatzen ibili gabe".

Autobusak ez dira garaiz iritsiko
2015-12-112015-12-11gipuzkoa, Gizartea

Autobusak ez dira garaiz iritsiko

Kostata, baina iristear dira autobusak Atotxako geltoki berrira. Pio XII. plazako geltokia hogei urtez erabili ostean, hil honen amaierarako edo urtarrilerako espero da aldaketa. Datorren ostegunean, hilak 17, ziren zabaltzekoak, baina asmoa atzeratu...

Oraingoz, txapela publikoari
2015-12-112015-12-11Bertso-Erreportaiak, gipuzkoa, Gipuzkoako Bertso Txapelketa, Kultura

Oraingoz, txapela publikoari

Zortzi egun besterik ez dira falta Gipuzkoako bertsolari onenari txapela janzteko. Zortzi egun, duela zortzi hilabete hasi zuten ibilbidea bukatzeko. Prest dute agertokia: Donostiako Ilunbe zezen plaza. Eta prest da txapelagatik lehiatuko duen zortzikotea ere: Jon Maia, Unai Agirre, Alaia Martin, Beñat Gaztelumendi, Agin Laburu, Iñaki Apalategi, Arkaitz Oiartzabal Xamoa eta Oihana Iguaran, hain zuzen. Egun handiaren ostean aterako dituzte txapelketaren inguruko ondorioak eta egingo balioespenak. Baina, finalaren atarian eta irabazle ofizialaren faltan, Gipuzkoako Bertsozale Elkarteak dagoeneko badu bere txapeldun partikularra: publikoa.

"Zerbait nabarmendu beharko banuke, saioetan izan den giroa izango litzateke: harrigarria izan da, luxu bat, publikoari dagokionean", Saroi Jauregi Gipuzkoako Bertsozale Elkarteko lehendakariaren hitzetan. "Eibarren, finalaurreko azken saioan, egundoko giroa egon zen, finaleko saio bat zirudien. Eta zaleek ez ezik, bertsolariek ere gustura zeudela ematen zuten, nahikoa eroso ari zirela kantatzen". Bataren jarrerak bestearena elikatzen baitu, eta alderantziz.

Orain aste batzuk halaxe zioen Aitor Mendiluze bertsolari eta Bertsozale Elkarteko langileak ere: "Ni izan naizen saioetan bertsotarako oso giro aproposa sortu da. Aurreko zenbait txapelketetan baino lasaiago ikusi dut jendea, errespetu aldetik. Bertsoak entzuten ari diren bitartean txorakeria gutxi. Beti izaten da norbait zarata pixka bat handiagoa egiten duena, baina, oro har, entzule ona doa, bertso onak entzuteko eta txalotzeko gogoz, eta plaza beroak".

Plazen beroan, erabat ados Jauregi ere. "Gogoratzen naiz, Zarauzko saioan, aurkezle nintzela, momentu batean isilik egoteko eta guzti eskatu behar izan niola publikoari, Agin [Laburu] kartzelatik etorri eta jertsea kentzen hasi zenean, batzuk txistu joka hasi zitzaizkiolako", dio, barrez. "Horrelako zerbait izan da, baina normala ere bada, ezta? Zarata pixka bat ere egon behar du. Bakarrik, momentu horietan nahiko trantzea izaten dela bertsolarientzat, erabat kontzentratuta datozelako". Baina, gainontzean, jendea errespetuz aritu dela nabarmendu du, komunera joan- etorrietan, ez dela inolako gorabeherarik izan.

Kopuruei dagokionean ere, "bikain" erantzun dute zaleek, Jauregiren irudiko. 500 bat lagun bildu ditu saio bakoitzak. "Beasainen uste dut, aurreneko saioan, kanpoan geratu behar izan zuen jendeak, eta Zestoan ere komeriak izan genituen denak sartzeko. Gainontzekoetan ez da horrelako jende olderik izan, baina gustura egoteko moduan gaude. Jende asko mugitu du txapelketak".

Beste horrenbeste espero du finalerako ere, kopuruari zein jarrerari dagokionean. "Egia da, normalean, zarata arazo gehienak finaletan izaten direla. Azkenean, jende gehiago izaten da, jendea gehiago mugitzen da eta bertso saioetan-eta gutxixeago ibilitako jendea izaten da". Bertsozale asko bilduko diren arren, ez da aparteko arazoen beldur.

Dagoeneko 5.000 sarrera inguru saldu dituzte eta egunotan besteren batzuk saltzea espero dute. "Duela lau urte, 8.000 pasatxo izan zirela uste dut, aurten ez dakit horretaraino ailegatuko garen ala ez, baina egia esan ez gaude kopuruekin itsututa ere", Jauregiren arabera. "Saio on bat ateratzea eta bertsolariak eta bertsozaleak gustura geratzea da guk nahi duguna". Eta horretarako osagaiak badaudela uste du. "Zortzikote polita osatu da finalerako: beteranoak daude, gazteak ere bai, neskak, mutilak... denetarik dago. Ziur naiz guztien artean finaleko saio oso polita egingo dutela".

Ihesean atxikiak akorduan
2015-12-112015-12-10gipuzkoa, Politika

Ihesean atxikiak akorduan

Aitortzak eta justiziak beste urrats bat egingo dute bihar Villabonan. Kontzentrazio esparruetan egon ziren herritarrak omenduko dituzte herrian, memoria jorratzen diharduten bi elkarteren eskutik: Villabonako Aritza Kultur Elkarteak eta Errenteriako La Ilusion elkarteak antolatu dute Akordatzen garelako bizirik daude omenaldia. 12:00etan izango da, Errebote plazan. Zehazki, La Ilusion elkarteak martxan duen proiektuaren barruan kokatzen da ekitaldia: Mauthausenen (Austria) egondako gipuzkoarren etxe atarietan plakak jartzeko ekinbidea gauzatzen ari da. "Historiak ez die inoiz aitortzarik egin pertsona horiei. Kontakizunaz hitz egiten da, baina noiz hasten da kontakizun hori? 1960. urtean? Hori da, esaterako, arlo horretan Jaurlaritzari egin diezaiokegun kritika", dio Esti Amenabarro Iraolak, Aritza Kultur Elkarteko kideak.

Mauthausen, Argeles (Herrialde Katalanak) eta Gurseko (Frantzia) kontzentrazio esparruetan egon ziren billabonatarrak preso. Bederatzi herritar ditu dokumentatuak Aritza elkarteak, eta bihar bi gogoratuko dituzte bereziki: Adolfo Lozano Olazabal II.Errepublikan armadako teniente izana eta Alberto Beafourt Mauthausen kontzentrazio esparruan egondakoa —1940ko udatik Mauthausen-Gusen deitua—.

Biharko ekitaldian egongo direnetako bat da Concepcion Lozano Bengoa, Lozanoren alaba. Ez zuten elkar ezagutu: "Oso gutxi genekien Adolforen kasuari buruz. Arakatzen aritu gara, eta alabarekin egin dugu topo. 90 urte ditu. Honela esan zidan: 'Zuk nire aitaz nik baino gehiago dakizu'. Berarentzat ilusioa sekulakoa da". Aita gerran zela geratu zen haurdun Concepcion ama, senarrari egindako bisita batean.

Irakaslea zen ogibidez Lozano Olabazal, Hernanin, eta ofizio hori utzita, armadan egin zuen bere ibilbide profesionala. 36ko gerraren lehen lerroan borrokan aritu zen. Artilleriako teniente izan zen 1937an, 137. Brigada Mistoan, eta kapitain urtebete geroago. Herrialde Katalanetan jardun zuen nagusiki.

Gerra galdu zuten errepublikano askok bezala, ihesari ekin zion, Frantziarantz. Alemanek lurraldea okupatu zutenean, ordea, ihesean zihoazen errepublikanoak atxilotzen hasi zen Gestapo, nazien polizia. Hark atzeman zuen Lozano ere. Hainbat kontzentrazio esparrutatik igaro zen: Saint Cyprien, Gurs, Treves, Mauthausen-Gusen... Azken horretan hil zen, 1941eko azaroaren 7an. Aritza elkarteak dokumentu bakarra topatu du haren heriotzaren inguruan, Mauthausenetik bertatik jasoa: biriketako pneumoniak jota hil zen, idatzi horren arabera. "Kasu askotan ageri da arrazoi hori, eta artxiboan lan egiten dutenek ere esaten dute, ez dela oso fidagarria".

Lozanoz gain, Alberto Beafourt billabonatarra ere Mauthausenen eduki zuten. Herrikideak ez bezala, hura libre geratu zen, 1945eko maiatzean. Europan III. graduko eremu izendatzen zituzten kontzentrazio esparruetako bat zen Mauthausenekoa, eremu gogorrenetariko bat. "Auschwitz modukoa zen; han gehiago zeuden errusiarrak-eta; Mauthausenen, berriz, Espainiatik ihes egindakoak gehienbat". Alemania nazian sortutako lehen eremu jendetsuetako bat izan zen, eta heriotza tasarik handienetakoa zuen. Guztia legez babestutako esparru batean gertatzen zen: "Biolentzia erabiltzeko egiturak ziren, estatu baten aparatuak, legez onartuta zeudenak".

Informazio gehiagorako, bisitatu webgune hau:

www.amasavillabonaoroitzen.net