[Museora] Gatz Museoa. Museotik ekoizpenera
Aza 11, 20162016-11-10Albisteak, gipuzkoa, Kultura, Museora0 0

[Museora] Gatz Museoa. Museotik ekoizpenera

Eider Goenaga Lizaso

Leintz Gatzagan dago Gatzaren Museoa. Eta herriaren izena eta izana bera zein inguruko paisaia gatzaren ekoizpenari zor zaizkiola azaldu du museoko arduradun Aitor Larrañagak (Azkoitia, 1977). Izan ere, inguruan dagoen iturburu batetik datorren ura gatz-ura izanik, erromatarren garaitik baliatu dute gatza ekoizteko. 1974an ekoitzi zen gatza azken aldiz, ekoizpen industrial moduan. "Kantitate handietan ekoizten zuten gatza XX. mendean, baina gatza dagoeneko elikagaiak mantentzeko behar ez izateak, batetik, eta itsasoko gatzagen ekoizpenarekin ezin lehiatzeak, bestetik, itxiera ekarri zuen".

Aza 11, 20162016-11-10gipuzkoa, Iritzia0 0

Garagardoa oso da bidaiari kaskarra

Danel Agirre

Taberna perfektu batekin topo egin nuen lehengoan. Ezorduan eta ezlekuan izan zen, horrelako aurkikuntzekin beti gertatu bezala. Hotelera zeraman muinoa lanbroak estali zuela eta, taxi-gidariak bezperan gomendatutako lasterbidea hartuta nindoan. Harrizko eskailera luze bat igotzeak eragindako arnasestuari buelta eman ezinik nengoenean, argiztatu gabeko kale baten bukaeran izenik gabeko ostatu txiki bat antzeman nuen. Zapatu goizean egiteko apartekorik ez, eta bidetik zertxobait aldenduta bertaratu nintzen, azkenekoa bertan edateko asmoz. Atea zabaltzerako jakin nuen, hori bai, ni handik irten baino lehen bospasei azkeneko eroriko zirela.

Hogei metro karratu eskaseko egongela bat baino ez zen taberna perfektua. Lurra, hormak, sabaia. Guztiak zituen egurrezkoak. Zortzi lagun zeuden barra ttipiaren inguruan eserita, aulki bakarra zegoen niretzat libre. Okupatu nuenerako garagardoz betetako edalontzi txiki bat nuen parean. Nola izena nuen galdetu, eta tokata zaharreko diskoa aldatu zuen emakumezko bezero batek. Tabernariak garagardoa gustuko banuen pitxar oso bat aterako zidala hitzeman zidan. Erabaki baino lehenago beste argixeago bat ere emango zidala probatzera nahi banuen. Auzoko soto batean egiten dituzte garagardook, duela pare bat mende bai gutxienez, fraidez eta monasterioz betetako hiria zen hau aspaldi, eta jakingo duzu zurruterako ez dagoela fraidez eta monasterioz beteta egon zen hiria bezalakorik. Edalontzitik tragoxka eman, eta aurpegia ikusi zidanerako ekin zion tabernariak pitxar handiena betetzeari. Egurrezko bi upel zaharretan zituen garagardoak, eta lokaztuta erortzen ziren. Alimalekoak ziren. Bidaiari kaskarra da hau, esan zidan, zeharo petraltzen da urrutira eramanez gero, mikaztuta edo motelduta iristen da beti helmugara. Ez dizu inork inoiz inondik ("niemand, niemals, nirgendwoher") ekarriko zure auzokoa baino garagardo hoberik. Eta zure auzoan horrelako garagardorik ez badu inork sotoren batean egiten, auzoa gaizki aukeratu duzulako da.

Taberna perfektuan geundenen artean ni nintzen gazteena, eta besteek Boston, ZZ Top eta Lynyrd Skynyrden biniloak ipintzen eman zituzten orduak. Diskoz betetako kartoizko kutxak arakatu, eta berrixeagoak —ez asko— zirenen artetik Talking Headsen bat aukeratu nuen nik. Barraren bueltan eseritakoen hurrengo erronda nire kontuan idazteko eskatu nion tabernariari. Ederki da, erantzun zidan, baina zure orain arteko guztiak ere ordaindu dituzte dagoeneko. Hotelera zein bide hartu behar nuen galdetu nion azkenik. Tokitara etorri zara, lehertu zen algara batean, auzo tranpatia da hau oso turistentzat. Axota hartu, eta argibideak xehe idatzi zizkidan hogei euro egiten ez zituen nire kontuaren atzean. Berokia, eskularruak eta txapela janzten ari nintzela, hirian noiz arte geratuko nintzen jakin nahi izan zuen. Astelehenean naiz itzultzekoa, igandeko saskibaloi derbiagatik nago hirian, zehaztu nion. Bihar arte, beraz, agurtu ninduen, lanbroarekin edo lanbrorik gabe taxi-gidariari gaizki ulertutako lasterbidea berriz hartuko nuenaz ziur. Bihar arte, erantzun nion nik, taberna perfektu bat topatu izanarekin liluraturik, eta auzoa gaizki aukeratu ote dudan zalantza jaio berriarekin.

[Herriz herri] Gaintza. Paraje ederreko gaina
Aza 11, 20162016-11-10Albisteak, Ekonomia, gipuzkoa, Gizartea0 0

[Herriz herri] Gaintza. Paraje ederreko gaina

Loinaz Agirre

. Gipuzkoako bigarren herririk txikiena da. 128 biztanle ditu gaur egun; biztanleriaren %19, 19 urtez azpikoek osatzen dute; %59, 20 eta 64 urte tartekoek; eta %22, 65 urtetik gorakoek. Gipuzkoako zati handi bat ikus daiteke Aralarpeko herri horretatik.

Eguraldi onarekin paradisutik gertu dagoen herria dutela esaten dute askok. Ikuspegi ederreko herria da Gaintza, Gipuzkoako herri txikienetako bat.

Zatiketa eragin dute bideek
Aza 4, 20162016-11-09Albisteak, Asteko Gaiak, gipuzkoa, Gizartea0 0

Zatiketa eragin dute bideek

Olaia Iraola / Eider Goenaga Lizaso Hasi dira Aralarren pista berriak eraikitzen. Joan den astean ekin zioten Intzensaotik Goroskintxura 1,5 kilometro luze izango den pista berria egiteari. 2003tik onartutako pista bat izan arren, urtarrilaren 30ean eman zion Enirio-Aralar mankomunitateak oniritzia proiektu horri, aho batez, eta hamar hilabete geroago gauzatuko da. Bost bat aste beharko dituzte pista egiteko, eta 138.000 euroko...

Errefuxiatuen krisiari begirada kritikoa
Aza 4, 20162016-11-03Albisteak, gipuzkoa, Gizartea0 0

Errefuxiatuen krisiari begirada kritikoa

Ikerne Zarate

Harresirik Gabeko Lurraldeak egitasmoko hamalau kide Italiako Lampedusa uhartean izan ziren abuztuan. Entzun, ikusi eta ikastera joan ziren errefuxiatuen krisian sinbolo bihurtu den uharte horretara; beraiek dioten moduan, ascoltare teknika —entzun esan nahi du— praktikatzera joan ziren. Orain, esperientzia hori konpartitu eta errenteriarrak gaiaren gainean sentsibilizatzea dute helburu. Bide horretan urratsa egin zuten joan den astean. Batzar irekia egin zuten Mikelazulo kultur elkartean. Mediterraneoko uharte horren kontrasteak agerian utzi zituzten: turismo masifikatuaz, Atzerritarrak Barneratzeko Zentroaz, uhartearen militarizazioaz... mintzatu ziren, eta migranteen krisiaren gaiaren sozializazioa eta sentsibilizazioa lantzen jarraitzeko hurrengo pausoak jakinarazi zituzten.

Esperientzia sakona eta interesgarria izan da guztientzat. "Eta, nahiz eta pentsatu aurreiritzirik ez genuela, bagenituela ikusi dugu. Gaiarekiko ideia bat eraikitzen duzunerako, hankaz gora jartzen zaizu". Lampedusa aukeratzeko bi arrazoi izan dituzte: "Errefuxiatuen krisiaren sinbolo bihurtu da, salbamendurako irla, eta baita Europaren lotsaren sinbolo ere". Bestalde, Askavusa Lampedusako elkartearekin harremana egin zuten. Hanka hutsik esan nahi du Askavusak, eta elkarte horrek errefuxiatuen krisiaren gaineko ikuspuntu oso kritikoa duela diote: "Ideologikoki oso gertuko sentitu genituen, haiek gonbidatu gintuzten joatera".

Lampedusan zirela 300 migrante heltzen ikusi zituzten uhartera. "Gauez eta diskrezioz ekarri zituzten itsasontzi batean, eta, hori gertatzen ari zen bitartean, ehun metrora yate batean turistak jai izugarria egiten ari ziren. Oso gogorra izan zen une hori guretzat".

Kontrastea izugarria da bertan, turismo masifikazio handia baitu irlak —6.000 biztanle ditu uharteak, eta udan 30.000—; eta, bestetik, Europara heldu nahi duten errefuxiatu askorentzat atea da. Egitasmoko kideren batek migranteak pateran heltzen ikustea espero zuela aitortu zuen Lampedusara heldu aurretik: "Uste nuen itsasertzean zain izango ginela, hara helduko zirela eta lagundu egin beharko geniela. Inondik inora ez da horrela. Han ohartu ginen guztiz sistematizatuta dagoela migranteen ekarrera. Ez dira etortzen, ekarri egiten dituzte. Sistema oso konplexua da, eta ekonomikoki irabaziak ere ematen ditu".

Argi dute migranteen gainean negozioa dagoela. "Atzerritarrak Barneratzeko Zentroak migrante bakoitzeko dirua jasotzen du: heldu bakoitzeko, 30 euro, eta haur bakoitzeko, 90 euro. Zentroa udalaren eskuetan zegoenean, urtean 3.000 migrante jasotzen zituzten, baina, estatuaren eskuetara igaro eta lehiaketa publikoan Misericordia enpresak hartu zuenean, 30.000 jasotzen hasi ziren. Mafiarekin harremanak dituela ere badiote".

"Arrantzatuak"

Gaur egun, salbamendu itsasontziek Libia eta Aljeriako kostetan jasotzen dituzte migranteak, eta Lampedusaraino eramaten dituzte; "arrantzatuak dira". Portura heltzen direnerako zain dituzte militarrak; autobusetan sartu, eta Atzerritarrak Barneratzeko Zentrora eramaten dituzte: "Hori guztia gauez egiten dute. Zentroan zer gertatzen den ez dakigu, inor ez delako bertan sartu. Lampedusarrek ere ez dakite zer dagoen bertan. Kartzela da".

Bi mundu daudela diote, bat agerikoa eta bestea ezkutukoa, migranteena. Horien arteko selekzioa egiten dutela gero azaldu dute, "ekonomikoak eta politikoak bereizten dituzte". Heldu berri direnei ez dietela informazio pertsonalizaturik eskaintzen salatu dute: "Ziurrenik beren hizkuntzan ere ez diete hitz egingo; beraz, ezin ulertu. Izen eta abizenak, jaioterria eta bertara zergatik iritsi diren zehaztu behar dute. Askotan, bete gabe uzten dute atal hori, eta horrek, zuzenean, migrante ekonomiko gisa sailkatzera eramango ditu. Akats ugari daude prozesu guztian".

Legez, zentroan 72 ordu baino gehiago ezin dituzte eman, baina hilabeteak pasatzen dituzte bertan. "Kartzela publikoa da. Duintasunaren kontrakoa da erabat". Ateratzen dituztenean Siziliara eramaten dituzte, ferryan, ilaran eta polizia artean. Migrante politikoak direnei asiloa emango diete. Paperak lortzeko bi urtez itxaron beharko dute, ordea, eta bitartean ezingo dute ez lanik, ez ikastarorik egin, ezta asiloa lortu duten herrialdea utzi ere: "Bizitza eteten zaie. Askok badakite, gainera, familiak Europako beste herrietan dituztela, eta itxarotea ez die merezi, nahiz eta automatikoki ilegal bihurtzen diren". Migrante ekonomikoen kasuan, astebete ematen diete euren kabuz euren herrira itzultzeko.

Uharteak errefuxiatuen krisiaren aitzakian jasaten duen militarizazioa izugarria izan dela salatu dute egitasmoko kideek: "Halako uharte txikian —20 kilometro koadro da— hamaika radar, azken teknologiako tresneria... Izugarria da bertan dagoena". Asko ikasita eta asko entzunda, aurreiritzi asko bidean utzita eta hunkituta heldu dira Lampedusatik: "Elkarte solidario batean ari den mutil batek egindako marrazkia ikusi genuen. Telefonoz ari zen mutil bat azaltzen zen. Egileak esan zidan etorkin bat zela. Lampedusara heldu bezain pronto etxera deitu zuen, eta 'ama, bizirik nago' esan zuen. Horrek izugarri hunkitu ninduen". Horietako marrazki batzuk Mikelazulon dituzte.

Etorkinen gainean dauden usteak eta aurreiritziak desagerrarazi nahi dituzte, begirada kritikoz so egin, eta migrantearen definizio zehatza ere egin dute: "Bizitzaren alde borrokatzen den pertsona da etorkina. Ez diegu mesederik egiten, guk jasotzen dugu mesedea, munduan milioika pertsona ari direlako erakusten zer den bizitzaren alde borrokatzeko egiteko prest daudena, bidean izugarrizko infernua pasatu behar badute ere".

Harresirik Gabeko Lurraldeak egitasmoaren webgunean (Harresirikgabe.eus) idazten eta irudiak biltzen, ikuspegi kritikoa lantzen jarraituko dute. Baina, harago joan, eta sarea sortzea dute orain helburu: "Ikuspegi kritikoa duen jendea bildu nahi dugu sare horretan, eta Mikelazulok parte bat izan nahi du hor". Horren harira, tokian tokiko errefuxiatuekin lanean ari diren pertsonak ekarri nahi dituzte Errenteriara beren esperientziak parteka ditzaten, ikusten dutena, bizi dutena, entzuten dutena… konta dezaten eta ikuspegi kritiko hori eraikitzen lagun dezaten.

Hitzaldiak, 21etik 27ra

Parte hartzaileak zein izango diren erabat zehaztu gabe badago ere, azaroaren 21etik 27ra hitzaldiak egingo dituzte Mikelazulo kultur elkartearen egoitzan. Askavusako kideak (Lampedusa), Hendaiako Atzerritarrak Barneratzeko Zentroaren inguruan lanean ari diren elkarteetako kideak, Melillako talde solidario bateko kideak, Grezian lanean ari den elkarte bateko ordezkari bat eta Calaisen (Frantzia) ari den beste pertsona bat izan nahi dituzte esperientziak kontatzen.

Hitzaldi horiek Mikelazulok antolatzen duen Herrien Astearekin paraleloki antolatuko dituzte; beraz, hitzaldiez gain, kultur ekitaldiak ere egingo dituzte.

Katean batzen doaz udaberrira
Aza 4, 20162016-11-03Albisteak, gipuzkoa, Politika0 0

Katean batzen doaz udaberrira

Maite Alustiza

Pasaiako badia izango da erabakitzeko eskubidearen aldeko hurrengo geralekua. Igandean, 8,4 kilometroko giza katea osatu asmo dute, Oiartzualdean egingo duten galdeketarako "giroa epelduz joateko". 2017ko martxoaren 19an eman ahal izango dute botoa Errenterian, Pasaian, Lezon eta Oiartzunen; eguna iritsi bitartean, "lehen erronka nagusi" gisa igandeko giza katea jarri du Demoarso mugimenduak.

Zortzi kilometro pasa horiek osatzeko, Errenterian 4.000 lagun biltzeko helburua jarri dute, 2.100 Pasaian, 1.600 Oiartzunen eta 800 Lezon. Orotara, 71.000 lagun bizi dira lau herriotan. 12:00etan eratuko dute katea, eta, ordubete geroago, boto sinbolikoa eta ekitaldia egingo dituzte Errenterian, Gamon zumardian. Iluntzera arte musika eta bestelako jarduerak izango dira.

Goierrin, Debagoienean eta Azpeitian badakite zer den herri galdeketa bat antolatzea eta gauzatzea —ekainaren 5ean egin zituzten—. Oraindik ere lanean jarraitzen dute, ordea. Bihar, adibidez, batzar irekia egingo dute Seguran, Hemendik aurrera zer? izenburuarekin. 10:30ean izango da, kultur etxean.

2017ari begira, Gipuzkoako beste zenbait herritan martxan dira. Euskal Herri osoan ehun herri ingurutan izango dute botoa emateko aukera hurrengo urtean, eta horiek antolatzen laguntzeko prestakuntza saioak eman dizkie Gure Esku Dago-k 150 bat laguni, Eibarren.

DONOSTIA-BETERRI

Hernanin eta Astigarragan azaroaren 12an dute begirada jarria. BagaGiltza dinamika ekainean abiatu zuten, eta 2017ko udaberrian bukatuko dute prozesu hori, galdeketarekin. Azaroaren 12an, hain justu, galdeketaren eguna zein izango den jakinaraziko du antolaketa batzordeak. Data ezagutzera ematearekin batera, sinadura bilketa abiatuko dute; 500 atxikimendu bildu nahi dituzte asteburu horretan. Hori guztia festa giroan egingo dute, Udaberri Festaren barruan. Ave Maria parkean izango da —eguraldi txarrarekin Gay Murreko patio estalira lekualdatuko dute—.

Usurbilgo Gure Esku Dago-k 2017rako iragarria du kontsulta, data zehaztu gabe, eta Lasarte-Orian ere lanean ari dira hurrengo urtera begira, Loratu prozesuan. Sinadura bilketan 1.832 atxikimendu jaso zituzten —1.700 zuten helburua—, batzorde sustatzaile bat eratu dute prozesua gidatzeko, eta lantaldeak osatzen ari dira gaika antolatuko diren zereginetarako: ekonomia, kale presentzia, protokoloa, komunikazioa...

UROLA KOSTA

Datorren udaberrian egingo dituzte galdeketak Azkoitian, Getarian, Orion, Zarautzen, Zestoan eta Zumaian. 54.000 herritar bizi dira herriotan, eta tokiko batzordeak hasiak dira prestaketa lanetan: Ontziratu (Zumaian), Zarahitz (Zarautzen) Urrats (Azkoitian), Baliza (Orion), Brankan (Getarian)...

Azpeitiak, eskualdean galdeketa egiten lehena izanda, lekukoa pasatu die seioi. Hala mintzatu zitzaien Laxaro Azkune Hitzartuko kidea talde antolatzaileei: "Subiranotasun edo herri antolaketa auziak modu baketsuan, demokraziaren arauei jarraituz eta herritarron parte hartzean sakonduz bideratu behar dira, aukera guztiak errespetatuz eta posible eginez, erabakiak herritarron borondatean eta nahieran oinarrituz". Azpeitian egin zuten moduan, berme gisa sinadurak bilduko dituzte sei herrietan, eta gutxieneko bat lortu ondoren deituko dute ofizialki galdeketara.

TOLOSALDEA

Eskualdeko 28 herrietan badute estatus politikoaren inguruko galdeketarako eguna: 2017ko martxoaren 19a, Oiartzualdekoen egun bera. 38 laguneko batzorde sustatzailea aurkeztu berri du Giltzarria dinamikak, eta eskualdean "ilusioa berreskura" dadin lan egingo dute —bideo bat sareratu dute jendea animatzeko—. Herri bakoitzeko ordezkari bana dago taldean, beste hamar lagunekin batera. Galdeketa "baldintza egokietan" egin dadin, sinadura bilketa jarriko dute martxan datozen asteetan, Gure Esku Dago-ren protokoloan zehazten den bezala.

DEBABARRENA

Datorren urtean antolatu nahi dute galdeketa Soraluzen. Duela bi aste aurkeztu zuten antolaketa taldea; hemezortzi lagun inguru bildu dira, "adin eta sentsibilitate ezberdinekoak", baina taldea zabalik dago. Asteazkenero bilera egingo dute Elkargunean, eta 16 urtetik gorakoei parte hartzeko deia egin diete, "soraluzetarren esku" egongo delako Soraluzen ere herritarrei galdetzea. Lanean ari dira beste hainbat herritako batzordeak ere; Deba eta Mendarokoak, besteak beste.