![[Herriz herri] Mendaro. Gaztea, eta gaztetua](https://gipuzkoa.hitza.eus/wp-content/uploads/MENDARO.jpg "2017-04-25, Mendaro. Herria.25-04-2017, Mendaro. Pueblo.")
Unai Zubeldia
Lasaia da herria, umeak hazteko aproposa; ingurune ederrean dago, mendiz inguratuta, eta pasealeku zoragarriak dauzka oinez ibiltzeko". Hortxe Sonia Garcia alkateak (Mendaro, 1974) Mendarori buruz egin duen aurkezpena. Gipuzkoaren ipar-mendebaldean dago herria, Debabarrena eskualdean; 24 kilometro koadro dauzka, eta 2.000 biztanle inguru. Inguruan, Mutriku, Deba, Elgoibar, Azkoitia eta Markina-Xemein ditu.
Unai Zubeldia
Eskubideak eta mugak. Hortxe betiko bi hari-muturrak. Soka fin horri tiraka hasi, eta oreka bilatu nahian lanean ari dira Gipuzkoako Foru Aldundia eta Mendizale Federazioa. "Arriskuan daude espezie batzuk, araudi bat ere badaukagu, eta hori gauzatzea da kontua". Ibai Aizpuru Gipuzkoako Foru Aldundiko baso fauna teknikariaren hitzetan, "elkarlana" izan dute oinarri aldundiak eta Gipuzkoako Mendizale Federazioak. "Ulertzen dugu eskalatzaileek euren jarduera egiteko eskubidea daukatela, baina naturaren eta mehatxatutako espezieen alde lan egiten dugu guk". Horregatik arautu dituzte eskalatzeko guneak. "Baina inondik inora ez da eskalatzaileen aurkako neurri bat", zehaztu du Mendizale Federazioak berak. "Ez da debekua, oinarri zientifikoak aintzat hartuta egindako erregulazioa baizik".
Eider Goenaga Lizaso
Iritsi da 2016ko errenta aitorpena egiteko unea, eta, horrekin bat, hainbat taldek eragozpen fiskala egiteko kanpaina abiatu dute. Gipuzkoan, Setem Hego Haizea taldeak kudeatzen du kanpaina, eta Donostiako Jose Arana kalean du herritarrei aitorpenean eragozpen fiskala egiten laguntzeko bulegoa.
Erik Gartzia Egaña
O iartzungo Carrefour saltokiko langileak borrokan ari dira euren lan baldintzak hobetzeko. Protesta modurik muturrekoenera jotzea erabaki dute bertako langile gehienek: grebara. Hiru greba egunera deitu zuten, eta jadanik bi egin dituzte. Lehena, joan den larunbatean egin zuten; bigarrena, asteartean; eta hirugarrena, eta oraingoz azkena,gaur zortzi egingo dute. Aurreko bi egunetan erabat itxita egon da Lintzirin industrialdeko denda.
Olaia Iraola
1766ko Gariaren Matxinada bertatik bertara ezagutzeko ibilaldi gidatua egingo dute bihar Azkoitian eta Azpeitian, 10:00etatik 12:00etara. Azpeitiko Kultur Mahaiak, Azpeitiko Udalak eta Maxixatzen euskara elkarteak antolatu dute ibilaldia, eta Olatz Aranguren Juaristik (Azpeitia, 1978) gidatuko du. Azkoitiko Egurbideko ola baserritik abiatuko dira, eta Azpeitiko 1766ko Matxinada kalean amaituko dute; tartean, matxinadan zeresana izan zuten txokoetako gertakariak ezagutuko dituzte bisitariek. 30 lagunek parte hartuko dute, eta, Arangurenek berak azaldu duenez, hiru bat astetan amaitu zen izena emateko epea, "uste baino azkarrago".
Unai Zubeldia
Ospakizunetik urrun dago Intxorta. Orain 80 urte, 1936ko gerran, faxisten erasoaldiei eusten ari zen frontea. Zazpi hilabeteko borroka luzearen ondoren, apirilaren 24an erori zen gudari errepublikano eta nazionalistek osatutako Intxortako frontea —Italiako gerra hegazkinek 100 kiloko 42 bonba, 50 kiloko beste 96 eta 20 kiloko 16 jaurti zituzten Elgeta gainera—. Baina, erasoak eraso, herio betean, erresistentziaren ikur bihurtu zen fronte hori, frankistek behin eta berriz atzera egin behar izan zutelako etengabeko eraso ahaleginean. Minetik asko dauka oroimenak, hilketen, bortxaketen, lapurreten... lekuko izan zelako herria. Baina indarretik eta harrotasunetik ere badauka zati handi bat Intxortako erresistentziak.
![[Herriz herri] Lizartza. Txikitasunak handi egin ditu](https://gipuzkoa.hitza.eus/wp-content/uploads/LIZARTZA.jpg "LIZARTZA")
Rebeka Calvo
Leaburu, Gaztelu, Orexa, Araitz —Nafarroan— eta Altzo ditu mugakide Lizartzak. Herritarrek oso kutunak dituzte Goltzurko zelaia, Narbaitzu edo Otsabio, eta garai batean oso ohikoa zen Goltzurko zelaian futbol partidak jokatzea. Gaur egun, ordea, ohiturak aldatuz joan dira, eta norako "exotikoagoen" bila joaten dira bertakoak. Lehen inguruko parajeak gehiago estimatzen zituztela uste dute herritar askok, bertako pasadizoak eta txokoak ondo ezagutzen dituztenek. Garai bateko landa giroa pixkanaka galtzen ari dela gaineratu dute horiek, jendea "beste era batera" bizi dela argituta.
Eider Goenaga Lizaso
Renfe konpainiaren aldiriko trenek 30 geltokitan egiten dute geldialdia Gipuzkoan. Horietako askotan, Eguzki talde ekologistak salatu duenez, "egoera oso eskasa" da. Salaketa ez da berria. 2008an egin zuen gai horri buruzko txostena Eguzkik. Ia hamar urte geroago, txostena berritu dute, eta, Jesus Mari Beldarrain Eguzkiko kideak dioenez, "hobekuntza gutxi batzuk kenduta, egoera apenas aldatu den". "Renfeko geltokiek joan den mendekoak dirudite, edo orain dela bi mendekoak", esan du.
Loinaz Agirre
Segurako Udalak hirigintza parte hartzailearen aldeko apustua egin du erdiguneko lau eremurekin osatutako espazio publiko berria sortzeko —Errebotea, plaza, arboladia eta pilotaleku zaharra—. 2014az geroztik ari dira herritarrekin espazio publiko berriaren inguruan hausnartzen, erabakitzen eta sortzen. Segurarrek 2014an erabaki zuten, herri galdeketaren bidez, Erreboteko plazan zegoen eraikina botatzea; bi urte geroago eraitsi zuten. 2016an, adin tarte desberdineko herritarren beharrak eta ideiak aztertu eta jaso zituzten. Orain, 2017an, erdigunerako jasotako ideiak eta ekarpenak paper zuriaren gainean idazteko garaia da.
![[Herriz herri] Lezo. Txikia, eta izaera handikoa](https://gipuzkoa.hitza.eus/wp-content/uploads/HERRIAK-LEZO.jpg "HERRIAK-LEZO")
Urko Etxebeste
Oiartzualdea eskualdeko herririk txikiena da Lezo, 6.000 biztanle ingururekin. Gipuzkoako beste eskualde batzuetan dezenteko herria izango litzateke, baina, Oiartzualdeak 1960tik 1980ra izan zuen industria garapenaren ondorioz, biztanle kopuruan Lezok izan zuen hazkunde txikiena, nahiz eta bi hamarkada horietan ere nabarmen hazi. 8,6 kilometro koadro ditu, herrigunea, auzoak eta landa eremua kontuan hartuta. Pasaia, Errenteria, Oiartzun, Irun eta Hondarribia herriak ditu mugan, eta Gipuzkoako hiriburutik zazpi kilometro eskasera dago. Ondo-ondoan du itsasoa, baina Pasaiako portuak bertako badiarako bidea ixten dio; itsasoari bizkarrez dago.
