Asteko Gaiak

Zahar etxeak, birusaren bazka

Zahar etxeak, birusaren bazka

Miren Garate

Telefonoz "zer moduz?" galdetu orduko lehertu da. Arnasa hartu du, eta "gaizki, baina hitz egin nahi dut" erantzun du. "Jendeak jakin egin behar du zer ari den gertatzen". Zahar etxe bateko langilea da (ez du izenik eman nahi). Koronabirusak gaixotuta, etxeko logelan dago bakartuta. Kontatu du birusak ez diola oso gogor erasan, buruko mina eta sukar pixka bat dituen arren, eta "gaizki" hori psikologikoa dela batik bat. "Deprimituta nago; pertsona koitadu horiek [egoitzako erabiltzaileak] nola dauden pentsatzen hasten naiz, eta ezin diot negar egiteari utzi". Emakumeak bular bistan, ez dagoelako batarik; serumak zeloekin itsatsita, eskegitzeko burdinak falta direlako; baliabide aldetik, ia ezer gabe gelditzen; eta jangela nagusia, "Ifema moduko zerbait" bihurtuta. Horiek dira eman dituen adibideetako batzuk. "Gauza oso larriak ari dira gertatzen. Guk pertsonak ikusten ditugu, baina goikoek, dirua bakarrik".

Agurrik gabeko agurrak

Agurrik gabeko agurrak

Miren Garate

Koronabirusagatik hildako gizonezko heldu baten ehorzketa: barrura sartzea debekatuta, eta senideak kanpoan, esanez baietz, bazekitela han ere isuna jasotzeko arriskua zutela, baina aitonarengandik ahalik eta gertuen egon nahi zutela. Juan Anaya Donostiako hilerriko kapilauak izan ditu alarguna bakarrik joan den agur ekitaldiak ere; baita alabaren azken agurrera joaterik izan ez duten gurasoenak ere. "Blokeatuta-edo" ikusi ditu zenbait familia; izan ere, jende gehiagok ere nahi zuen haiekin egon, eta ez dakite hori nola bideratu.

Konfinatuta egoten entrenatuta

Konfinatuta egoten entrenatuta

Miren Garate
Herritar gehienen bizitzak goitik behera aldatu ditu COVID-19 gaitzari aurre egiteko alarma egoerak, eta egoera berrira egokitzea tokatzen da orain. Errutinak mantentzea eta egunaren gutxi gorabeherako plangintza bat egitea gomendatzen dute aurrez ere isolatu samar bizitzen ohituta daudenek.

Urrutiko intxaurrak hamalau…

Urrutiko intxaurrak hamalau…

Aitziber Arzallus
Etorkizun oparoago baten ametsak bultzatuta Europarako bidean abiatu diren milaka afrikarretako bat da Abdoulaye Saar (Fimela, Senegal, 1995). Guztiek ez dute Saarren «zorterik» izaten, ordea. Afrikan hiru hilabeteko bidaia «gogor eta neketsua» eta Gibraltarko itsasartea zeharkatzeko hamabi saio egin eta gero, penintsulara sartzea lortu zuen gazte senegaldarrak 2018ko uztailaren 28an.

Erabaki onean dago gakoa

Erabaki onean dago gakoa

Mendian ibiltzeko usadioa aspaldikoa da Euskal Herrian. Urte osoan, bertako eta inguruko gailurrak milaka mendizaleren topagune izaten dira. Gaur-gaurkoz, ordea, COVID-19 birusagatik Hego Euskal Herrian indarrean sartu den alarma egoera dela eta, mendiek zein basoek bestelako irudi bat dute, eta ondorengo asteetan ere egoerak berdintsu jarraituko du. Izan ere, Espainiako Gobernuak hainbat neurri hartu ditu koronabirusari aurre egiteko; horien artean, kaleko aisialdi ekintzak debekatzea, baita mendiko jarduerak ere. Alarma egoera indarrean dela mendiko istripu bat gertatzen bada, zaurituak erreskatea ordaindu beharko du, eta ez da batere merkea.

Etorkizunerako botika

Etorkizunerako botika

Gaixotasun batek goitik behera alda dezake pertsona baten bizitza; planak, harremanak eta egunerokotasuna. Egun batetik bestera bizimodua birpentsatzera eramaten ditu asko, eta, batzuetan, haurrak izaten dira egoera horretatik pasatu behar dutenak. Gaixorik dauden ume zein gazteek ikasketekin jarraitzeko eta etorkizunari aurre egiteko zailtasunak izaten dituzte sarri, ikastetxera joan ezin direnean bereziki. Horri aurre egin eta hezkuntza prozesuarekin jarraitzeko laguntza izaten dute ikasleek Lasarte-Orian dagoen Ospitaleko, Etxez Etxeko eta Arreta Terapeutiko Hezigarrirako Gipuzkoako Lurralde Zentroari esker. Gaixotasun fisikoak zein psikiatrikoak dituzten ikasleei hezkuntza arreta ematen diete han. Zentroaren izenak dioen bezala, zerbitzua ospitalean zein etxez etxe jasotzen dute, eta gaixotasun mental larriak dituzten ikasleek ere badute aukera eskolaz aparteko klaseak jasotzeko.

Harakin berriak prestatzen

Harakin berriak prestatzen

Nahi eta ezin. Harakintza sektoreko enpresek langileak behar dituzte, baina ez dago haietan jarduteko prestakuntza duen langaberik. Hala dio Patxi Aldasoro (Beasain, 1962) Urkaiko Baserria Km0 enpresako kudeatzaileak. "Argiketari edo arotz izan nahi dutenek badute nora jo ofizioa ikastera, baina, gaur egun, hemen inguruan ez dago harakintza sektorean jardungo duten langileak prestatzeko eskola profesionalik". Eta Aldasororen ustetan, ikasi beharreko lanbide bat da harakinena. "Garai batean, agian, harakin bati laguntzen jardungo ziren haragia nola edo hala ebakitzen zekitenak, baina gaur egun oso bestelakoa da egoera". Lana askoz modu profesionalagoan egitera behartuta daudela dio Aldasorok. "Osasun baldintza zorrotzak bete behar izaten ditugu, eta ezinbestekoa zaigu langile prestatuak izatea".

Elkartzeko toki eta herrien bizigarri

Elkartzeko toki eta herrien bizigarri

Herriaren zentroa edo nukleoa izaten dira maiz ostatuak. Udalerri txiki askotan ez da besterik izaten; gainontzean ez dago tabernarik edo dendarik, eta bilgune bilakatzen dira ostatuak, herri txikien bizigarri. Udalarenak izan ohi dira lokalak, eta errentan hartzen dituzte ostalariek. Herriaren erdigunean egoten dira normalean, eta ohikoa da udaletxearen eraikinean bertan egotea ostatua. Gainera, kasu batzuetan, negozioa kudeatzeko ardura duen familiak eraikinean bertan bizitzeko aukera izaten du. Aspalditik datorren zerbitzu bat da, eta duela urte batzuk, ostalaritzako ohiko zerbitzuak eskaintzeaz gain, udalaren posta eta bandoak ere banatzen zituzten lokal horietako langileek. Gaur egun, taberna eta jatetxe dira Gipuzkoako ostatu gehienak, baina badaude bezeroei lo egiteko lekua eskaintzen dietenak ere.

Drogak aztergai, enpatiaz

Drogak aztergai, enpatiaz

Kanpoan, karpa bat, mahai batekin. Haren gainean, substantziei buruzko material informatiboa eta arriskuak murrizteko materiala: filtroak, turulo-ak, seruma, lubrifikatzaileak, preserbatiboak eta abar. Alkoholimetro batzuk ere bai, autoan etorri den jendeak jakin dezan zer arriskurekin gidatuko duen. Furgonetaren barruan, berriz, substantziak analizatzeko aukera. Alde batetik, kalamua, haxixa eta bestelako eratorrien gunea; eta, bestetik, kimikoena, hau da, anfetamina, MDMA, kokaina eta bestelakoena. Itxura horixe izaten du Ai Laket Arrisku Murrizketarako Droga Erabiltzaileen Euskal Elkarteak jarri ohi duen informazioa emateko eta testak egiteko guneak.

Euskaltegikoa osatzeko, mintzapraktika baserrian

Euskaltegikoa osatzeko, mintzapraktika baserrian

Miren Garate

1980rako urte pare bat falta zela, uztaileko arratsalde gorri batean" iritsi zen Kutsidazu bidea, Ixabel liburuko protagonista Aranguren baserrira, maleta handi bat eskuan zuela, bere burua "Josechu el vasco" bihurtu nahian. "Zibilizazioaren azken portura" iristeko, lanrroberrean zetorren auzoko bati eskatu zion "Marino Lejarretaren amesgaiztoetan azaltzen zen aldapa" hura igotzeko laguntza. Joxean Sagastizabal idazleak eleberri hartan irudikatutako errepidearen antza izan dezake Ataungo Aldarreta baserrira arteko bideak ere. Herritik abiatuta, ia bi kilometro eta erdi egin behar dira maldan gora hara iristeko. Otsaila izateko epel egiten duen astelehen arratsalde batean, elkarrekin datoz autoan Maialen Fuertes eta Paula Albeniz. Iluntzen hasita dago dagoeneko. Maleta txiki bana atera dute autoko maletategitik, eta irribarretsu agurtu dute Maite Lardizabal, ate ondoan zain dagoen baserriko nagusia. Han pasatuko dute astea bi ikasleek. Duela 25 urte pasatxo argitaratutako liburuan bezala, euskara maila hobetzea dute helburu.