gipuzkoa

2016-04-082016-04-08gipuzkoa

Ekintza solidarioa Saharara laguntza bidali ahal izateko

Dena ez da kirola eta lehia hutsa izango aurtengo Goierriko 7 Orduetan, kirol ikuskizunari hasiera ematearekin bat, SEK Saharatik Euskadira Kirolean gobernuz kanpoko erakundeari laguntzeko bizikleta ekintza solidario bat egingo baita. Mikel Azparren d...

Zazpi orduz egur batean
2016-04-082016-04-08Albisteak, gipuzkoa, Kirola

Zazpi orduz egur batean

Iñaki Gurrutxaga

Erronkazaleak dira Ordiziako Emaneurre taldeko kideak. Erronkazaleak, beren buruari berriketa gutxiko lantegia jartzen diotelako, eta erronkazaleak, Euskal Herriko puntako kirolari asko —120 bat inguru— lehian jarri behar dituztelako hilaren 16an Ordizian, Goierriko 7 Orduak kirol ikuskizunaren bigarren aldiaren harira. Kirol diziplina ugarirekin gozatzeko aukera izango da Beti-Alai pilotalekuan, baita haren ingurumarian ere.

Euskal Herriko Txirrindulari Itzuliaren 54. aldia Ordiziatik abiatu behar zela eta, ekintza sorta bat antolatu zuten udalak eta herriko hainbat eragilek, Udaberrian Martxan goiburupean. Emaneurrek Goierriko 7 Orduak antolatzea erabaki zuen, garai batean Donostiako belodromoan egiten zen Euskadiko Sei Orduak ekitaldia gogoan. "Orain bi urte, udala etorri zen guregana ekintzaren bat antolatzeko eskatuz; aurten, alderantziz izan da. Aurreneko ekitaldiaren balorazio oso ona egin genuen, eta, udala laguntzeko prest azaldu denez, aurrera egitea erabaki dugu", azaldu du Egoitz Iztueta Emaneurreko kideak.

Emaneurre orain dela zazpi urte Ordizian sortu zen Realaren lagunarte bat da, eta, horri lotutako ekintzak antolatzeaz gain, hasiera-hasieratik garbi izan dute kirola eta euskal kultura uztartzeko ekitaldiak antolatzea daudela haien helburuen artean. "Honako hau arrakasta izan duen formatu bat da, eta ea aurrerantzean ere hala izaten duen, baina horrek ez du esan nahi bi urtez behin jarraian antolatuko dugunik. Beharbada konturatuko gara gure helburuak betetzeko beste era bateko proba bat antolatu behar dugula", zehaztu du Gorka Argaiz taldeko kideak.

Eskarmentutik ikasten

Aurtengo kirol ikuskizuna orain bi urtekoa oinarri hartuta antolatu dute. Iztuetak nabarmendu du "aurrekoa hobetzen" saiatu direla. "Orain bi urte, arraunlarien probarako, lauko bi talde ekarri genituen nesketan zein mutiletan, eta aurten, esaterako, lauko lau talde izango dira, Kontxako ohorezko txandan parte hartu zutenak".

Usurbe mendirako desafioa ere prestatu zuten 2014an, baina ez ziren gustura gelditu, eta ahalegin berezia egin dute aurten, Iztuetak aurreratu duenez: "Murumendira izango da aurtengo igoera, eta Goierriko bederatzi herrik parte hartuko dute lauko taldetan [horietako batek gutxienez neska edo mutila izan beharra dauka], ekintza hori eskualdera zabaltzea baitzen gure nahia. Erantzuna bikaina izan da".

Bi marka ontzeko saiakera

Atletismoko eta txirrinduko kanporaketa probak, kros-fit saioak, kickboxing borrokaldiak —Euskal Herria Valentziaren aurka—, Amets Bide dantza taldearen saioa, Zesura Euskal Rap taldearen emanaldia Gemma Urteaga beasaindar bertsolariaren kolaborazioarekin, eskalada, motor ikuskizuna... Asko eta asko dira zazpi orduz etenik gabe Ordizian ikusi ahalko diren lehiak. "Zazpi orduan eserita egotea aspergarria suerta liteke, horregatik jartzen ditugu kirol diziplina ezberdinak eta ordutegi zehatzak, jendeak sartu-irtenean ibiltzeko aukera izan dezan. Kirol ikuskizuna oso dinamikoa da, eta ikusleak gertu ikusi eta sentitzen ditu kirolariak", argitu du Argaizek.

Herri kirolei tarte berezia emango diete aurten. Batetik, Ibarrako sokatira taldearen eta Ordiziako errugbi taldearen arteko desafioa dago, eta, bestetik, herri kiroletan aritzen diren bi emakumezkoren marka ahaleginak. Irati Astondoa zeanuriarrak 45 ontzako sei enbor ebakitzeko erronka du, eta Aitzol Atutxa txapeldunarekin ari da entrenatzen azken asteetan. "Saio ofiziala izango da; dopinaren proba pasa beharko du", esan du Iztuetak. Idoia Etxeberria oriotarra, berriz, 105 kiloko harria esku bakarrarekin jasotzen ahaleginduko da.

Sarrera doan da, eta frontoi atarian otorduak ere emango dituzte. Eguna borobiltzeko, motor ikuskizun bat izango da gauerdia pasatuta, eta, segidan, dantzaldia Laket taldearekin.

Ingurukoari forma emateko bi forma
2016-04-082016-04-07Albisteak, gipuzkoa, Kultura

Ingurukoari forma emateko bi forma

Maite Alustiza

Ematen du guk elkar ezagutu baino lehen bildumek elkar ezagutzen zutela". Pasaia Hiria-Xabier Portugal poesia lehiaketan lehen saria jaso berri du Garazi Ugalde Pikabeak (Lezo, 1988), Morfologiak lanarekin. Euskarazko bigarren bildumarik onena, berriz, Anartz Izagirre Zubimendiren (Azpeitia, 1994) Forma geometrikoak zure baitan izan da. Sariketako gaia librea izan arren, "kasualitatez" formei erreferentzia eginez ondu zuten biek izenburua. Bat datoz: desberdinak izan arren, bi olerki bildumek ondo baino hobeto osatzen dute liburua. Bermingham argitaletxearekin argitaratu dute, eta Gipuzkoako liburutegietan aurki daiteke jada.

Morfologiak ez da gai baten inguruan sortutako bilduma bat, "gehiago da bilduma kronologiko bat". 2014ko udan hasi eta urtebetean idatzitako poemekin osatu du Ugaldek: "Gai aldetik denetik dago, norberaren burua eta besteak kokatzeko saiakera bat dago, objektuen eta espazioen deskribapen bat". Berlinen bizi zela sortu zituen Ugaldek, eta, dioenez, landutako gaiak ez dira kasualitatea: "Agertzen dira emigrazioa, errefuxiatuak... behin-behineko bizitzak, oso sotilki izan arren". Egin eta gero jarri zion izenburua bildumari, galdera bati erantzunez: non dago poema hauek elkartzen dituen zerbait? "Iruditzen zitzaidan kasu askotan behintzat forma presente zegoela; espazioen, izakien eta objektuen azterketa moduko bat".

Izagirreren kasuan, aldiz, olerki guztiek badute lotura bat: forma geometrikoak eta sentimenduak. "Formek bezala sentimenduek ere badituzte beraien erpinak, guk jartzen dizkiegun mugak, angeluak...". Joan den udan idatzi zituen, eta lehenengo olerkiak egin ahala konturatzen joan zen forma geometriko bakoitzari zerbait aurkitzen ziola, bederatzi olerkiko bilduma osatu arte. Eta inspirazioa, nondik? Ikus-Entzunezko Komunikazioko ikasgai bat ikasten ari zela, hor ikusi zituen formak, konposaketak... "Eta hor sortu zitzaidan gogoa formez idazteko". Bestelakoan, eguneroko edozein momentu edo tokitan topa dezake inspirazioa; autobusean, adibidez. Gaiei dagokienez, "inertziaz" sentimenduetara jotzen duela dio, baina badu gogoa beste gai batzuen inguruan idazteko ere: "Badauzkat beste terreno batzuk esploratzeko".

Ugalderentzat, norbere burua munduan kokatzeko modu bat da poesia: "Norberaren azterketa, bestearena... Non nago ni, eta, horretatik abiatuta, nola ikusten dut mundua, zer harreman daukat harekin". Bere inguru hurbileko errealitatetik abiatzen da, beraz. "Nire barruan darabildan zerbaiti forma ematea da".

Liburuan, Irati Goikoetxeak egin die hitzaurrea Ugalderen eta Izagirreren sortei —epaimahaiko kide ere izan da—. Ugalderen olerkietan, Goikoetxeak nabarmendu du egileak bere poemen kanpo egitura zaindu duela, baina batez ere muinari heltzen asmatu duela. Izagirreri, berriz, barrutik hutsik dauden formak sentimenduz bete izana goraipatu dio.

Txikitatik gustuko izan dute biek irakurri eta idaztea. Ugalde herriko lehiaketetara aurkeztu izan da, eta baita hainbat sari eskuratu ere —2014an Pasaia Hiria lehiaketa bera irabazi zuen, Korapiloak lokarrietan lanarekin—. Sariketak aukera bezala ikusten ditu; "aitzakia polita" dira zerbait erakusteko izanez gero, baina ez dira helburua: "Bestela ziur asko gure lanek ez lukete ikusiko argirik, ez da batere erraza, eta ezagutzera emateko aukera bat da, tiraderan gordeta ez geratzeko". Bat dator Izagirre. Ilusioa egiteaz gain, olerkiak liburu batean ikusteak bultzada ere eman dio: "Lehiaketak era batera edo bestera indartu egiten du zure gogoa".

Poesia ala prosa?

Eroso sentitzen dira poesia idazten. Izagirrek hasieran prosa zuen gustukoen, eta 16 bat urterekin hasi zen poesia deskubritzen, irakurtzen... Idazteko orduan ere, "errazagoa" zaio poema bidez ideia bat adieraztea: "Aukera gehiago ematen dit nik nahi dudana azalerazteko. Poesian askoz ere libreagoa da. Pasatu izan zait prosan loturak egiterakoan eta haria jarraitzerakoan kosta izana".

Ugaldek ere idazten du prosa, baina formatu laburra berezia da harentzat: "Ideia bat biltzeko formatu txiki bat da, eta aukera ematen dizu denbora laburrean zerbait sortzeko. Dedikazio askoz handiagokoa da prosa, luzeagoa. Esfortzua da laburragoa, eta emaitza ere azkarragoa. Poesiak ere badu indar berezi bat laburtasun horretan, adierazkortasun handia du". Irakurtzerakoan ere, horra jotzen du: "Agian gaur egungo bizimoduak ere horretara garamatza".

Egunerokoan, hitzekin baino gehiago irudiekin aritzen da Izagirre, Ikus-Entzunezko Komunikazioa karreran. Ugaldek, berriz, Itzulpengintza eta Interpretazio ikasketak eginak ditu, eta itzultzaile ari da egun. Idaztea, beraz, "oso lotuta" dago bere lanarekin: "Itzultzeak ere badu sorkuntzatik. Nahiz eta izan norbaitek idatzitako zerbait, zuk gaur egunera eta hizkuntza batera ekarri behar duzu, jarri behar diozu sorkuntza puska handi bat". Literatura itzultzea, adibidez, asko gustatuko litzaioke, baina lanbide bezala "ez da errazena". Biek ala biek, oraingoz, tarte libreetarako eta idazteko gogoa daukatenerako gordeko dute idaztearena.

2016-04-082016-04-07gipuzkoa, Iritzia

Adin ertaineko txatxala biri gertatutakoa

Leire Narbaiza
Batzuetan gertatzen zaizkigun pasadizo txikiek hausnartzeko parada eskaintzen digute, eta azalarazteko errealitateren bat, hor egon dena beti, baina, beharbada lehenengo begi kolpean ikusten ez genuena. Guri halako zerbait gertatu zitzai...

Abelgorriak, jabe bila larrean
2016-04-082016-04-07gipuzkoa, Gizartea

Abelgorriak, jabe bila larrean

Urko Etxebeste

Gipuzkoako Foru Aldundia eta Hondarribiko Udala elkarlanean ari dira, udalerri horrek Jaizkibel mendian duen eremuan identifikatu gabeko abelgorri talde bat udal baimenik gabe bazkan ari delako. Arazoari irtenbidea emateko asmoz, espedientea zabaldu dute. Auzia zabaltzeko legedia hartu dute eskuan bi erakundeek; hau da, debekatua dago mendian identifikatu eta kontrolatu gabeko aziendarik egotea, Gipuzkoako Mendien 7/2006 Foru Arauaren, Hondarribiko Udalaren ordenantzen —Jaizkibel mendirako artzaintzari buruzkoa— eta Espainiako 1980/1998 Errege Dekretuen arabera. Legedi horietatik kanpo dago abelgorrien talde hori.

Hamabost bat burukoa da Jaizkibelen kontrolik gabe bazkan ari den ganadu taldea, Hondarribiak mendian duen lur eremuan. Udalaren arabera, animalia horiek "basatuta" daude, eta hori "arriskutsua" izan daiteke mendia egoki erabili eta kudeatu ahal izateko. Horien inguruan mendi ibilbideak egiteko ohitura dute herritarrek; hortaz, espedientean agertzen da pertsonen segurtasunerako ere arriskutsuak izan daitezkeela abelgorriak.

Herrialdeko mendietan izaten dira abelgorriak bazkan, baina, aldundiko Abeltzaintza Zerbitzuko Buruzagitzako arduradun Carlos Boixek esan duenez, identifikatu gabekoak "oso gutxi" dira, eta horiek erregularizatzeko lanean ari dira, gainera: "Kasu bakanetakoa da Hondarribikoa". Gipuzkoan bazkan aske aritzen diren abelburuetako gehienak betizuak dira; babestuta daude, abeltzaintzaren ondare dira. Baina Hondarribikoak, betizuetan jatorria izan arren, urteen poderioz egindako behi arraza nahasketen emaitza dira, "behi oldarkorrak", Juan Luis Silanes Kalixa Hondarribiko Udaleko Nekazaritza zinegotziak zehaztu duenez.

Silanesek esan du, osasun ikuspuntutik, abereek ez dutela arriskurik, osasuntsu daudela eta gaixotasunik zabaltzeko arriskurik ez dagoela. Arazoa da, eremu hesitu batean egon arren, batzuetan handik ihes egiten dutela eta "sustoak" eman dizkietela, batik bat, mendizaleei, eremu publikoan baitaude. Ezustekoak bai, baina ez da bestelako ezbeharrik izan.

Iazko maiatzean hasi zituzten abelgorri horien erregularizaziorako ekinbideak, aldundiak egindako txosten baten bidez. Behiek, ordea, 2-3 urte daramate kontrolik gabe, eremu horretan. Bitarte horretan guztian, inork ez ditu erreklamatu, ez dute jaberik, ez dira inorenak. Silanesen ustez, gainera, litekeena da inork ez hartzea bere gain abelgorrien jabetza; batez ere, animalia horiek ondorioak izango dituztelako hainbeste denboran gisa horretan egoteagatik. "Ia ziur ez dela inor ere azalduko horien jabetza erreklamatzera".

Prozedura

Martxoaren 23an argitaratu zen Gipuzkoako Aldizkari Ofizialean abelgorrien gaineko espedientea. Horren arabera, behien jabeek hamabost egun dituzte animaliak Jaizkibelgo inguru horretatik kentzeko. Aurretik jabetza egiaztatu beharko lukete. Hortaz, bi asteko epe hori bukatzear da.

Behin hori amaituta, aldundiaren esku geldituko dira animaliak. Orduan, beste bi eguneko epea zabalduko da, azken aldiz, jabeek bere egin dezaten jabetza. Boixek jakinarazi duenez, epe hori amaituta, animaliekin zer egin erabakiko dute. "Horrelakoetan hil egiten dira". Silanesek esan du behin horiek hilda euren haragia ez dela merkaturatuko: "Elikagaien merkatuan ezin da sartu abelgorri horien haragia, kontrolik gabe izan direlako".

Baina, hori guztia gerta dadin, lehenik eta behin behiak harrapatu behar dira, eta kamioietan sartu, aldundiaren esku uzteko. Hori egiten saiatuko dira, behiak janari erreklamu bidez mendiaren goialdera eramanaz, kamioiak irits daitezkeen eremu bateraino. Eta aldundiko eta udaleko kideek zeregin horretan huts egingo balute, eta gaiari buruz Hondarribiko Udalak egin duen dekretuan jasota dagoenaren arabera beti, abandonatutako animaliak ehiza piezatzat izendatu, eta udalak aldundiari baimena eskatuko lioke uxaldi bidez abelgorri horiek akabatzeko.

2016-04-012016-04-01gipuzkoa

Txernobylgo haurrak. Harreraren norabide bikoitza

Maite Alustiza

Basoa dute ezker-eskuin. Errepide zuzen bat, eta herrixka ugari bidean. Kievetik ehun bat kilometrora dago Txernobyl ingurua, hiriburutik iparralderantz, eta han, Orane herrixka. Etxetxo indibidualak ditu, askok baratze txiki bat dute, eta hondarrezko kaleak. Txernobyl elkartearen bitartez, hainbat familiak ingurua ezagutzeko aukera izan dute, udan harreran hartzen dituzten haurren eta haien familien eskutik. Arantxa Etxeberria donostiarra da horietako bat, eta esperientzia oso on batekin itzuli da etxera: "Dena eman nahi izan digute, dena erakutsi". Asteazkenean egin zuten bueltako bidaia; triste, baina hilabete gutxi barru berriro elkartuko direla pentsatuz.

12 urte ditu Snizhanak, eta 13 haren anaia Sheniak. Aurten ere, Etxeberriaren eta Juanjo Olaizola kidearen etxera etorriko dira udan. Seme-alabarik ez dute, eta "laguntzeko gogoz", duela zazpi urte harrera programan parte hartu zuten: Snizhana hartu zuten lehenik, eta urtebete geroago Shenia. Etxeberriarentzat, lehen aldia izan da anai-arreben bizitokian. "Herri txiki bat da, ez dauka gauza askorik, baina beraientzako, beren herria da politena". Haien etxean egin dute lo, eta 24 orduz egon dira elkarrekin.

Amarekin bizi dira bi anai-arrebak. Aita militarra da, eta Oranetik hamar bat kilometrora dagoen laku batean dago, kostazain lanetan. "Urtebeterako joan zen, eta oraindik ez da bueltatu". Oiloak dituzte etxean, eta baratzean, patata, aza, tomatea.... "Gehienbat patata egiten dute; hori da haien oinarria". Etxetik kanpo ere amak lan egiten du, baina irabazten duena gasa, argia eta ura ordaintzen gastatzen duela dio: "Hilean 1.000 hrivnia irabazten du —33 bat euro—".

Eskola

Txikia izan arren, eskola bat dute Oranen. Etxeberriak dioenez, ordea, maiz geratzen dira haurrak joan gabe: "Batzuetan berogailurik ez dela-eta ez dira joaten, edo aurten txerri gripearekin... Neskaren gelan, adibidez, bost dira, eta mutikoarenean, sei; hiru gaixo jarriz gero, ez dira eskolara joaten". Etxeberriak azaldu duenez, mutil gehientsuenek militar izan nahi dute: "Ez dute ikasi behar eta soldata bat dute".

Gazteek lokal moduko batean pasatzen dute denbora. Ez dira herritik asko ateratzen: "Kievera oso gutxitan joaten dira, hiru urtean behin agian, hona etortzeko pasaportea ateratzera baino ez". Lineako autobusean, pare bat orduko bidaia dute. "Errepideak ere ez dira onak; oso zainduak ere ez daude". Alkohola eta tabakoa eskura dute herrian. "Hona datozenean ahalegintzen gara erakusten hemen nola bizi garen; esaten diegu ez edateko... baina gero, erabakia beraiena da. Han ere bizi egin behar da".

Haurrak "deseatzen" daude Donostiara iristeko. Dena dute gustuko: "Hondartza, igerilekua, janaria... autoan ibiltzea bera ere". Aldaketa handia da, bai umeentzat eta bai harrera familiarentzat. "Guretzako ere sekulako aldaketa da. Bete egiten gaitu. Guk ahal dugun guztia laguntzen diegu, eta esker onekoak dira". Etxeberriak dioenez, gastua ere bada, familiak ordaindu behar baitu dena. Baina, aldi berean, poza handia da: "Ikusten duzu umeak osasun aldetik nola etortzen diren eta nola doazen bueltan, eta aldea sekulakoa da. Gehienbat janariaren kontuarekin; han janaria koipe askorekin prestatzen dute, eta ez dute aukera handirik".

Etxeberriak bere buruari galdetu izan dio ea haurrak hartzeak zerbaitetarako balio ote duen: "Han hamar hilabete pasatzen dituzte, hemen bi...". Hala ere, ziur da esfortzuak merezi duela, eta Oranen egon ondoren, are argiago du: "Zer suertea dugun jaio garen lekuan jaiota".

Elkarteak, hogei urte

Txernobyl elkarteak hogei urte beteko ditu aurten, eta, era berean, apirilaren 26an 30 urte bete dira Txernobylgo hondamenditik. Marian Izagirre elkarteko presidenteak azaldu duenez, Bizkaitik etorri zen elkartea sortzearen ideia: "1995ean, norbanako batek bere borondate onez Ukrainako talde bat ekarri zuen Bizkaira, kutsatutako gunetik ateratzeko. Ume horiek baliabide ekonomiko askokoak ziren. Horren ondoren, emakume talde batek erabaki zuen erakundea sortzea, eta beste modu batera hastea: haurrak ekarri, baina baliabide gutxikoak".

Izagirreren arabera, elkartea asko aldatu da urteotan, "gizartea bera bezala". Dioenez, hasieran elkartearen programa homogeneoa zen urtero, eta "salto bat" egitea erabaki zuten: "Ikusi genuen Ukrainan ume asko zeudela, modu irekiago batean lan egin behar zela, gizarteari begira, geure burua ezagutzera eman eta ahalik eta ume gehien ekarri. Oso salto garrantzitsua izan zen". Iaz, esaterako, Gipuzkoara 117 haur iritsi ziren elkartearen bidez.

Oinarrian gauza bakarra behar dute Txernobyl inguruan bizi diren haurrek: "Kutsatutako gunetik ateratzea". Izagirrerentzat, gainerako guztiak gehigarriak dira. "Hemen bi hilabete pasatzea da haurrarentzat balioko duena, etorkizunean osasuntsu garatzeko". Irailetik ekainera bitarte harrera familien bila aritzen da elkartea. chernobil@asociacionchernobil.info helbidea jarri du Izagirrek informazioa jaso nahi duen guztiaren esku.

2016-04-012016-04-01gipuzkoa

Sahara. Testigantzak. Iristeko desiatzen

E. Goenaga Lizaso
Mariaje eta Onditz ama-alabak dira, eta zazpi urtetan hartu dituzte ume sahararrak etxean. Familia bereko hiru anaia egon dira haiekin udan. "Orain desiatzen gaude uda iritsi eta berriro Yusuf gurekin izateko". Tolosaldeko hainbat fam...

Ume sahararren udako familia
2016-04-012016-04-01Albisteak, Asteko Gaiak, gipuzkoa, Gizartea

Ume sahararren udako familia

Eider Goenaga Lizaso
Lizarrako kanpinean (Nafarroa) ezagututako neskato saharar batek ireki zizkigun guri Saharako ateak, 2003an". Eli Eizagirre (Tolosa, 1984) Oporrak Bakean egitasmoaren Gipuzkoako koordinatzailea da, eta Mariam etxean hartu zutenetik...

Trena mendi puntaraino doa
2016-04-012016-04-01Albisteak, gipuzkoa, Politika

Trena mendi puntaraino doa

Maite Alustiza
Martxan da giza eskubideen trena, baina bagoi gehiago behar ditu. Sare mugimenduak eman dio hasiera bideari, eta, aurrera egiteko, beharrezkoa du ingurukoen bultzada: "Helburua da guztion inurrien lanarekin ahalik eta sektore eta pertson...