Rebeka Ruiz
Bihar ekingo diote 2020. urteko Fenomena jaialdiari, Hondarribian. Musikazaleen eta adituen presentziak udalerriko txoko eta bazterrak beteko ditu asteburu osoan. Aurten, gainera, bi egunez egingo dute jaialdia, debalde, eta izurrira egokit...
R. Ruiz
Bosgarren urteurrena beteko duaurten Fenomena musika jaial-diak. Antolaketa lantaldean arituda hasieratik Ernesto Villar (Hon-darribia, 1969), eta, aurtengoa ez-berdina izango dela argi duenarren, parte hartzera animatuditu herritarrak.
Miren Garate
Ahobiziak eta belarriprestak izan ziren protagonista 2018ko Euskaraldian. Bi figura horiek ezagunak ziren aurretik ere Lasarte-Orian, 2016an herrian egindako 40 egun euskaraz egitasmoan erabili baitziren lehen aldiz. Euskaraldia 16 urtetik gorakoentzat zegoen diseinatuta berez, baina Lasarte-Orian lehentasuntzat hartu zuten nerabeekin lanketa bat egitea, eta egitasmoa haiei ere egokitu zieten, ikerketa-ekintza formatuan. Ateratako emaitzak Nerabeak Euskaraldian liburuan jaso dituzte —Eusko Jaurlaritzak, Gipuzkoako Diputazioak, Lasarte-Oriako Udalak, Oriarte institutuak, Ebetek eta Ttakun kultur elkarteak hartu dute parte—. Azken horretako langilea da Jon Pello Artetxe, eta, erabilera areagotzeko, beharrezko ikusten du eskolaz kanpoko jardueretan ere euskarak presentzia izatea.
Ahobizi eta Belarriprest figuren diseinua nerabeen hizkuntza-ohituretan eragiteko eraginkorra al den ikusi nahi zenuten. Kuantitatiboki, lortu al zuen Euskaraldiak nerabeek euskara gehiago erabiltzea?
Bai, ikusi zen erabilerak dezente egin zuela gora. Ez da komeni datu horiekin gehiegi txoratzea, neurketa egiteko gazteek beraiek erantzundako galdetegiak erabili zirelako eta egin duzuna baino pixka bat gehiago egin duzula esateko joera egon daitekeelako, baina paperean emaitzak oso onak izan ziren. Euskaraldia amaitu eta pare bat hilabetera, beste erronda bat egin zen, eta, hasierako aparra jaitsita zegoen arren, Euskaraldiak eragindako hobekuntzak jarraitu egiten zuela ikusi zen.
Eta kualitatiboki nola bizi izan zuten gazte horiek Euskaraldia?
DBHko lehen eta bigarren mailakoek eta batxilergokoek batzorde bana sortu zuten, eta horiek institutu mailan nahiz herri mailan aktibazio lan interesgarria egin zuten. Batzorde horietan parte hartzea borondatezkoa zen, eskolaz kanpoko zerbait: ahalduntzea eskatzen zien partaideei. Aktibazio horrek gerora ere jarraitu zuen, esate baterako, handik hilabete batzuetara egindako Korrikan.
12-18 urte artekoekin egin duzue lan. Horietatik ia guztiek dakite euskaraz Lasarte-Orian. Hala ere, nerabeen artean Belarriprest figura indartzen ahalegindu zineten. Zergatik?
Belarriprest figura indartu nahi izan genuen Ahobizi figurak izan zezakeen karga arintze aldera. Alabaina, Belarriprest aktiboak bilatu genituen, hau da, erabilerarako ere prestutasuna izango zutenak, aldi berean Ahobizi izate horrek edukiko zuen derrigortasunaren karga gutxitu nahian edo.
Egindako ikerketaren emaitzetako bat izan da nerabeei gehiago kostatzen zaiela talde handietan euskaraz hitz egitea bizpahiru lagunen artean baino. Zergatik izan daiteke hori?
Lasarten igotzen ari dira ezagutza ehunekoak, eta nerabeen artean ia-ia unibertsalizatu ere egin da euskararen ezagutza. Alabaina, gehiengo handi batek gaztelania du oraindik ere lehen hizkuntza, eta, nahiz eta horietako askok euskaraz ere egiten duten, badago gaztelaniara jotzeko berezko joera bat, batez ere eremu informaletan. Orduan, euskaraz aritzeko joera handiagoa duen jende horrek ere askotan lagunarte erdaldunxeagoetan egin ditu kuadrilla naturalak, eta hor binakako edo hirunakako euskarazko elkarrizketak errazagoak dira taldean egindako euskarazko elkarrizketak baino.
Hobetu beharreko zer identifikatu duzue?
Garbi dago eskola ez dela nahikoa. Kirola Euskaraz eta horrelako programa batzuk sortu ziren orain sei-zortzi urte, erabat deskafeinatuta daudenak, baina eskolaz kanpoko jardueretan —futbolean, saskibaloian, dantzan, antzerkian...— behar-beharrezkoa da euskararen presentzia, gazte horiek heldu erreferente euskaldunak ere izan ditzaten. Bestela, eskolako irakasleak edo eremu oso formalei lotutako erreferentziak bakarrik izaten dituzte gazte horiek.
Komunikazio digitalak ere pisu handia du nerabeen artean. Arlo horretan egiten duten euskararen erabilera ikertu al duzue?
Orduan ez, baina aurten badago zerbait egiteko asmoa. Programa zabala da Nerabeak Euskaraldian, eta zati bat Oriarte institutuan egiten da. DBHtik batxilergora arteko programa bat dago, Elemeleka izenekoa, eta aurten, DBHko hirugarren eta laugarren mailetan hiruzpalau saio egingo dituzte, komunikazio digital hori erdigunera ekartzeko eta ikusteko gazteek zer eduki kontsumitzen dituzten, euskarak zer presentzia duen horietan eta abar...
Bestelakoan, zer egiteko asmoa duzue aurtengo Euskaraldiari begira?
Zikloka, programazio ezberdinak ditugu pentsatuta, eta DBH1etik batxilergora arteko ikasle guztiengana iritsiko gara. Saio horietatik abiatuta, ea euskara batzordeak sortzen ditugun, eta batzorde horietatik zenbateko aktibazio maila lortzen dugun. Euskaraldiaren heldulekuaren bidez, gazteak motibatzea nahi dugu.
Juan Luis Zabala
Esadan —bota nion bat-batean, ezustean harrapatuz—, hi burges ala langile sentitzen haiz?
Realaren prentsaurrekoetan, aurrena euskarazko komunikabideek izaten dute galderak egiteko aukera, eta haiek amaitutakoan uzten diete txanda gaztelaniazkoei. Euskal hiztunen kasuan, euskaraz galdetzen bazaie, euskaraz erantzuten dute jokalariek, eta gaztelaniaz galdetuz gero, gaztelaniaz. Futbol klubak, ordea, aurrerapauso bat eman nahi du, eta aldiro-aldiro euskara hutsezko prentsaurrekoak antolatzeko asmoa du —irailaren 22an jakinarazi zuen jendaurrean, ohar baten bidez—.
Miren Garate Begi asko egoten dira eliteko kirolariei begira, batik bat kirol jakin batzuetan. Aurreko mendearen bukaeran presentzia hori baliatu nahi izan zuen Xabier Mikel Errekondo (Usurbil, 1964) eskubaloi jokalariak euskararen aldeko zenbait neurri bultzatzeko. 1987an fitxatu zintuen Bidasoak, eta hasieratik erabaki zenuen euskaraz bakarrik ematea elkarrizketak. Nolatan? Elitera iritsi nintzen garai hartan, 22 urte nituen. Unibertsitatean ari nintzen ikasten,...
Beñat Alberdi
Zaila da etiketa bakarrarekin definitzea Maite Aristegi (Bergara, 1962). Baserrian jaio, hazi eta bizi da, eta, zerbait aukeratzekotan, baserritarra dela dio. Utzi ere ez du inoiz utzi, beste lanbide batzuetan aritu izan bada ere. Hamaika zelaitan landatu ditu haziak bergararrak: politikan, sindikalismoan, euskara sustatzen...
Laida Goiburu
Obretan ari dira Itsasoko argindar zentralean. Gueñes-Itsaso goi tentsioko linearen harira, 400.000 volteko bi poste eraikiko ditu zentralean Red Electrica de Españak, 70-80 metro ingurukoak. 72.427 metro izango ditu lineak, eta, batez ere, 24 udalerriri eragingo die. Itsasoko Udalak "kezka" agertu du zentraleko potentzia handitzearen inguruan.
Ikerne Zarate
Humanitate digitalak bertatik bertara ezagutzeko aukera izango da hilaren 10ean UEU Udako Euskal Unibertsitateak eta Errenteriako Udalak elkarlanean antolatu duten Errenteria 700 urte: herria eta teknologia jardunaldiaren bidez. Teknologia sortzen, erabiltzen eta eraldatzen doan heinean, izakia bera ere eraldatzen ote doan aztertzea dute egiteko nagusietako bat humanitate digitalek, beste askoren artean. Jardunaldien itzaletik ariko da Xabier Landabidea ikerlari, irakasle eta UEUko kidea; hura izan da Errenteriak hartuko duen jardunaldiaren sustatzaileetako bat. "Errenteriak bere historia luzean zehar bizi izan dituen eraldaketa teknologiko eta sozial handien gaineko hausnarketa zabalduko dugu, nondik gatozen, nor garen eta bereziki etorkizunean izan nahi dugunaren inguruan elkarrekin hausnartzeko", azaldu du Landabideak.
<
Karmele Uribesalgo
Donostiako Herreraauzoan martxanjarri duten proiek-tu komunitarioada Sucalde. Auzo-tarren jateko beharra asetzen la-gundu nahi du proiektuak. Kon-tsumo kolektibizatuaren bitartez,herritarrentzako jakiak prestatu eta kostuak parte hartzaileen ar-tean ordaintzen dituzte. Uztailean lau asteko probaldi bat egin ostean, bigarren txanpari hasiera emango diote urriaren 12an; hamar astez laurogei partaideri jaten ematea da asmoa.
