Albisteak

[Museora] Zumalakarregi. Bidaia XIX. mendera
2016-09-162016-10-21Albisteak, gipuzkoa, Kultura, Museora

[Museora] Zumalakarregi. Bidaia XIX. mendera

Eider Goenaga Lizaso

XIX. mendeko Euskal Herria ezagutu eta gozatzeko erreferentzi zentroa". Zumalakarregi museoaren webguneak horrela aurkezten du bere burua. Tomas Zumalakarregi jeneral karlista bizi izan zen etxean dago, Ormaiztegin, eta 1989an ireki zuten. "1980ko hamarkadaren erdian, Tomas Zumalakarregiren bilduma pertsonala erosteko aukera izan zuen Gipuzkoako Foru Aldundiak, eta haren etxea izandakoan [lehendik ere aldundiarena zen] museoa irekitzea erabaki zuten", azaldu du Mikel Alberdi (Irun, 1962) museoko dokumentazio zentroaren arduradunak.

[Museora] Oiasso. Irungo Erroma txikia
2016-09-092016-10-21gipuzkoa, Kultura, Museora

[Museora] Oiasso. Irungo Erroma txikia

Eider Goenaga Lizaso

Europan, Afrikan eta Asian hedatu zen erromatar inperioa. Euskal Herrian ere bai. "Euskal Herriko kostaldean, erromatar garaiko arkeologiarik ez zegoen, eta historiografian ere beti zabaldu izan da erromatarrak ez zirela hemendik igaro. Argi genuen Iruñean baietz, Pompeyopolis deitu zioten; Iruña-Veleian ere bai, Araban; baina hemen hutsune handi bat zegoen. Noski, arkeologian gauzak ez dira agertzen bilatzen dituzun arte", azaldu du Maria Jose Noainek, Irungo Oiasso museoko jardueren arduradunak.

Irailarekin barealdia heldu da
2016-09-092016-09-08Albisteak, Asteko Gaiak, gipuzkoa, Gizartea

Irailarekin barealdia heldu da

Eider Goenaga Lizaso

Uda luze joan zaie Gipuzkoa eta Lapurdi banatzen dituen Biriatuko ordainlekutik egunero pasatu behar izaten duten auto zein kamioi gidariei. Etxetik irtetean ezin jakin helmugara noiz iritsiko. Egun batean bai, hurrengoan ere bai, auto ilarak izan dira bertan. Motzagoak batzuetan eta oso luzeak zenbaitzuetan. Abuztuaren 18an hautsi zen udako marka, hemezortzi kilometroko ilarekin.

Irailarekin batera, oporren amaierarekin batera, A-8 autobideko zirkulazioa asko arindu da, eta ilarak ia desagertu dira. Gipuzkoako Foru Aldundia, ordea, beldur da edozein unetan berriro ere ilarak izan daitezkeelako, batez ere zirkulazio handiko egunetan. "Frantziako Gobernuak larrialdi egoera mantentzen duen bitartean, zenbait egunetan auto ilarak gerta daitezke. Ikusiko dugu udazkenean Frantziak neurri bereziekin jarraitzen duen, hori baita ilaren arrazoia", esan dio Hitza-ri Aintzane Oiarbide Bide Azpiegituretako diputatuak.

Esteban Murumendiaraz Hiru sindikatuko idazkari teknikoak ere beldur bera du. "Guk ez dugu aldaketa handirik espero udazkenerako. Turismoen joan-etorria jaitsi den neurrian, zertxobait arinduko da, baina kontrolak jartzen badituzte, arazoak jarraitu egingo du". Garraiolarien sindikatuko ordezkariak nabarmendu du, gainera, auto ilarak udan "ikusgarriagoak" izan diren arren eta jende gehiagori eragin dioten arren, arazoa lehenagotik datorrela, eta garraiolariek hilabeteak daramatzatela Biriatuko ordainlekuan ilaran "orduak galtzen".

Ordainlekuan muga

Azaroaren 14an, Parisko Bataclan aretoan zein hiriburuko hainbat kaletan izandako atentatuen biharamunean ezarri zuen François Hollande presidenteak larrialdi egoera. Mugak itxiko zituela iragarri zuen, eta ordutik polizien presentzia ia etengabea izan da Biriatuko ordainlekuan, Baionarako bidean. Ekain amaiera bitartean, ordainlekuak dituen hamar kabinetatik bi bakarrik irekitzen zituzten: bat turismoentzat eta bestea kamioientzat.

Garraiolariek hilabeteak zeramatzaten ilarak pairatzen, ekainaren 20an afera lehertu zenean. Frantzian Eurokopa jokatzen ari zirela eta, Jendarmeriak ia erabat itxi zuen kamioientzako ordainlekua, eta egun horretan hogei kilometroko kamioi ilarak sortu ziren. Gipuzkoako Foru Aldundiak egoera "eutsiezina" zela adierazi zuen, eta bai Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Sailak eta bai Bide Azpiegituretako diputatuak Frantziako agintariekin eta autobideko arduradunekin bilerak eskatu zituztela jakinarazi zuten. Kontaktuek izan zuten emaitzarik; ekain amaieran hasi baitziren Biriatuko ordainlekuan kabina gehiago irekitzen (bi turismoentzat eta hiru kamioientzat). Baina aldi berean hasi zen udako oporraldia, eta ibilgailuen joan-etorria handitzearekin, ezin ilarak murriztu.

"Frantziako agintariak jakitun dira hartu dituzten neurriek zer eragin duten alde honetan. Elkarlanerako borondatea badago. Horren adierazgarri da itzulera operaziorako bederatzi kabina zabalik izan zituztela, baina beti muga efektuarekin; hau da, ibilgailu guztiak, segundo batzuetan bada ere, geldiaraziz eta, ondorioz, auto ilarak sortuz", azaldu du Oiarbidek.

Murumendiarazek argitu du kamioi gehienek, T Bidea sistema dutenez, ordainlekuetan ez dutela gelditu behar izaten. "Baina Biriatun sistema hori desaktibatu egin dute, eta kamioia erabat gelditu behar izaten da. Gainera, hainbatetan, itxi ere egin dute kamioien bidea, inori pasatzen utzi gabe, edo oso tantaka pasatzen utziz". Garraiolariei ordainlekuan sortutako ilarek sekulako galera eragiten dietela nabarmendu du Hiruko ordezkariak. "Egunero joan-etorrian ibiltzen den garraiolariak batez beste 2-3 ordu gal ditzake ilaretan. Gainera, turismo bateko gidariak, bi ordu ilaran egon ondoren, nahi adina jarrai dezake aurrera, gogoa baldin badu. Guri, berriz, takografoak mugatu egiten digu denbora, eta ilaran gauden denbora hori galdutako denbora da. Nazioartekoa egiten duten garraiolariei mugako gorabeherek asteburua etxean igarotzea baldintza diezaiekete".

Hiruk ordainlekuko kabina guztiak irekitzeko eskaera egina du aspalditik, baina zail ikusten du Murumendiarazek hori baino gehiago egitea. "Oso nekeza da horren kontra ezer esatea. 'La sécurité, la sécurité' esaten dute, eta zer esango duzu zuk horren aurrean? Benetako arriskua dagoela esaten badute... Ez zait iruditzen Biriatun egiten dutenak Frantziak duen arazoa konpontzeko balioko duenik, baina guk ezin dugu horren kontra egin".

Kontrola egiteko moduarekin ere ez dago konforme Hiru sindikatua. "Ez dute egiten kontrol batean egin ohi dena; alegia, ez dute kamioi bat edo ibilgailu bat baztertu, eta hura miatzen duten bitartean gainerakoei pasatzen utzi. Ez, kamioiak ordainlekuan geldiarazi, ordainlekua ia erabat itxi, eta kito, miaketak apenas egiten dituzten. Oso noizean behin irekitzen dute kamioiren baten ate bat, eta gainetik begiratzen dute; baina, bitartean, sekulako ilara sortzen dute".

Hiru sindikatuko kidearen ustez, Biriatun egiten dutenak beste azalpen bat ere badu. "Segurtasuna aipatzen dute, baina badakigu Jonqueran ez dituztela horrelako mozketak egiten; eta ezta Frantziara Italiatik zein beste herrialdeetatik sartzeko bideetan ere. Gure susmoa da, autobidean hirugarren bidea irekitzeko obrak egiten ari direnez, ordainlekua erabiltzen dutela zirkulazioa arintzeko. Ez dute nahi kolapsatzerik, eta ordainlekuak itxiz lortzen dute zirkulazio lasaiago eta orekatuagoa, kamioiak tantaka pasatzen utzita". Muruamendiarazen ustez, A-63 autobideko lanek iraun bitartean jarraituko du arazoak.

Oiarbidek Gipuzkoako Foru Aldundia gaiaren gainean dagoela eta Frantziako agintariekin kontaktuan daudela azaldu du. "Beti gaude harremanetan, eta guztiok gara bestearen errealitatearen jakitun. Gure helburua atentatuen aurreko egoera berreskuratzea litzateke, mugarik gabeko egoera, baina hori Frantziako Gobernuaren esku dago".

“Denon artean egingo dugu”
2016-09-092016-09-08Albisteak, gipuzkoa, Politika

“Denon artean egingo dugu”

Maite Alustiza

Diada munduari azaltzen erreportajea zekarren asteleheneko El Punt Avui egunkariak. Vilaweb atariak ingelesezko bertsioan tartea egin dio Aste Katalanari, eta #catalanWeek traolak zabaldu du egitasmoa sare sozialetan. ANC Biltzar Nazional Katalanak mundu osora hedatu nahi du independentziari buruzko eztabaida, eta indar berezia jarri du irailaren 11ren bueltan. "Aste Katalana sortu da mundu mailan, ikusten delako prozesua internazionalizatu egin behar dela. Eta kasu egiten ari zaizkio: Kataluniako prentsan kanpoko ekintzen berri ematen ari da, ANCtik bertatik ere zabaltzen ari gara...". Begotxu Olaizola Euskal Herriko ANCko ordezkaria da. Atzerriko beste batzorde ugarik bezala, Euskal Herrikoak ere bat egin du Aste Katalanarekin, eta ekitaldi sorta prestatu dute. Bihar, Donostian, bertsolariek eta glosadoreek saioa eskainiko dute eguerdian, eta ekitaldi bukaeran mezua irakurriko du ANCk.

Errealitate ezberdinak izan arren, sinergiak sortzea garrantzitsua da Olaizolarentzat: "Ezin dugu pentsatu han egiten dena hemen kopiatu behar denik, ez, baina sinergiak egon behar dira. Bakoitzak bere bide orria egin behar du, baina Euskal Herria eta Katalunia, biok gara estaturik gabeko herriak, biok daukagu nahi bat estatua edukitzeko, eta estatu hori sortu nahi dugu herritarren borondatean oinarrituta. Momentu honetan hori da modu bakarra gure kultura, gure herria, herri justu eta dezente bat sortzeko".

"Talde txikia" da Euskal Herriko ANC. Duela ia hiru urtetik ari dira lanean, eta "presentzia handiagoa" eduki nahiko luke. 8-10 laguneko "nukleo gogorra" biltzen dira, eskubide osoko 60 bat bazkide, eta unean-unean laguntzaile gehiago. "Saiatzen gara urtean zehar hitzaldi pare bat antolatzen, eta Sant Jordi eguna eta Diada eguna ere egiten ditugu".

Katalunia barruan, lurraldeko biltzarrak ditu ANCk, eta atzerrikoak handik kanpo. Olaizolak azaldu duenez, Euskal Herrikoa izan zen Espainiako Estatuan sortu zen atzerriko lehenengo biltzarra. "Atzetik sortu ziren Madrilen eta Galizian, eta Kanarietan antolatu nahian dabiltza". Mundu osoan badira 60 inguru, baina "aktibo" 30 bat daude. "Ingalaterran oso aktiboak dira, baita Irlandan ere; eta Txilen, Argentinan, Mexikon, Frantzian, Suitzan, Herbehereetan, Italian, Polonian...". Australiakoa atzerrian dauden entitate katalanen elkartean sartuta dago —hura da atzerriko ANCko biltzarren bozeramailea—, eta AEBetan ere asko daude —17 hiritan bat egin dute Aste Katalaneko ekitaldiekin—.

Diada Katalunian

Igandeko Diadak bost kokaleku izango ditu Katalunian: Bartzelona, Salt, Berga, Lleida eta Tarragona. 200.000 lagun pasatxok eman dute izena, iaz baino 60.000 gutxiagok —joan den ostiralean 203.808 atxikimendu zituen—. Olaizola kezkatuta azaldu da jende gutxiagok eman duelako izena, baina sare sozialetan-eta mugitzen ari dira, eta itxaropentsu da aurreko egunetako bat egiteekin: "Badago joera azken momentuan izena emateko. Espero dugu azken egunetan mugitzea, eta beste urteetan bezain erraldoia izatea". Dioenez, deszentralizaziora jota "apustu handia" egin du ANCk, zerbait ezberdina egiteko: "Kataluniako hainbat lekutan egiteko aukera planteatu zen pentsatuz errazagoa zela jendea mobilizatzeko; erraztasunak eman nahi ziren Bartzelonaraino mugitu beharrean gertuago joateko aukera izateko. Polita izango da".

Horrela egitea erabaki aurretik, apiril edo maiatz inguruan, bestelako aukera bat izan zuten mahai gainean: Bruselan "zerbait erraldoia" egitea. "Pentsatu zen orain egongo ginela ia-ia Errepublikaren atarian, eta hori zen asmoa. Baina atentatua egon zen, eta gero Katalunian egondako tirabirekin, ikusi zen berriro egin behar zela indarra Katalunian, bat egin egin eta jendea han bildu".

Gure Esku Dago-rekin

Besteak beste, Gure Esku Dago-rekin elkarlanean ari da Euskal Herriko ANC —atzo, adibidez, erabakitzeko eskubideari buruzko hitzaldia antolatu zuten Bilbon—. "Ikusten dugu antzekoa dela, eta nahiko aktiboa. Gu gusturago sentitzen gara Gure Esku Dago-rekin zerbait planteatzen, alderdi politiko batekin baino. Gizarte zibileko mugimendu bat gara, eta hemen ere jendea denetik dago: ideologia ezberdinekoak, batzuk afiliatuak, besteak ez... ANC denean beste guztia utzi behar dugu, eta ANC gara; ez gara ez Junts Pel Si, ez CUP, ez beste ezer... Gure Esku Dago-ren filosofia ere ildo horretatik doa".

Euskal Herriko prozesua "poliki baina aurrera" doala ikusten du: "Kontsulta batzuk egin dira, eta badatoz gehiago. Ikusten da Euskal Herrian ere jendea hasi dela hitz egiten zein herri mota nahi dugun; garrantzitsua da guk erabakitzea hori". Hala ere, uste du "askoz gehiago" hitz egin beharko litzatekeela: "Ez gu bezala pentsatzen dutenekin bakarrik, baizik eta beste guztiekin. Hau denon artean egingo dugu, denok kontatzen dugu, baita oso ezberdin pentsatzen dutenek ere. Harekin hitz egin beharko dut, eta adostu zer egingo dugun".

Aurrean "bide luze bat" aurreikusten du, "gizartean dauden zauriak sendatzeko eta ondo josteko". Dena den, mugimendua gorpuzten doala nabari du: "Gero eta jende gehiagorengana iristen da mezu hori, etorkizuna guk erabaki behar dugula eta eskubidea dugula horretarako. Oso pentsaera ezberdineko jendea batzen ari da, gero eta gehiago ikusten dut taldeetan heterogeneotasun bat, eta hori da bilatu behar dena. Geratzen bagara gu bezala edo ia gu bezala pentsatzen dutenekin, ez goaz inora".

Errauste plantaren ordez, “irtenbide adostu bat” eskatuko dute Donostian
2016-09-092016-09-08Albisteak, gipuzkoa, Gizartea

Errauste plantaren ordez, “irtenbide adostu bat” eskatuko dute Donostian

Maite Alustiza

Errausketaren Aurkako Herri Plataformen Koordinakundeak argi du zein den errauste plantaren alternatiba: "Hondakinak murriztea, berrerabiltzea, birziklatzea, konpostatzea eta errefusa egonkortzea". Hori aldarrikatzeko, giza katea antolatu du iganderako, Donostia Bizirik taldearekin batera. Donostian egingo dute, Alderdi Ederretik Kontxako hondartzara jaisteko dagoen arrapalan, 11:30ean. Gipuzkoako plataforma ugaritako ordezkariak bilduko dira.

Bi eskaera egingo dizkiete Gipuzkoako diputazioari eta GHK Gipuzkoako Hondakinen Kontsortzioari: erraustegia egiteko asmoa alboratu dezatela, eta gaiari "irtenbide adostu bat" eman diezaiotela. "Benetako" prozesu parte hartzaile bat nahi dute, alderdi politikoekin batera gizarte eragileek eta adituek ere parte hartu ahal izan dezaten.

Giza katearen aurkezpenean adierazi zutenez, hondakinen kudeaketaren inguruko gatazkak "Gipuzkoako agintarien itsukeria interesatuan" dauka jatorria: "Duela ia hamabost urte erraustegiaren aldeko apustua egin zutenen ondorengoek tematuta jarraitzen dute konponbide berberaren atzetik". Haien arabera, gainera, agintariak jakitun daude "oso zaila" dela proiektu bat aurrera ateratzea "gipuzkoarren parte handi bat" aurka dagoenean: "Kontrako jarrera hau gero eta antolatuago dago; behin eta berriz mobilizazio jendetsuen bidez aurkako jarrera bistaratzen ari da".

Uste dute planta egiteak diru publikoaren "xahuketa izugarria" ekarriko lukeela, eta gizakien osasunerako eta ingurumenerako kaltegarria izango litzatekeela: "Gipuzkoan, errausketa zaleen kalkuluen arabera, 163.000 tona errefus sortuko dira 2030ean, baina ozenki diogu 2017an 50.000 tona sortzera pasa gintezkeela; dena erabaki politikoen menpe dago". Horregatik, "absurdoa" da errauste planta bat egitea kopuru hori hartzeko, haien iritziz.

Proiektua esku pribatuetan utzita, gainera, haren kostua eta errefusaren tratamenduarena "ikaragarri" garestituko direla salatu dute: "1.500 milioi euro ordaindu beharko ditugu herritarrok 35 urtean, eta hori ordaindu egin behar dugu errefusa sortu ala ez". Gaineratu dute errauste plantak zabortegiak behar dituela, handik ateratzen diren zepak eta errauts toxikoak tratatu eta gordetzeko.

Adjudikazio, azaroan

Uztail bukaeran onartu zituen GHK-k Zubietako errauste plantaren eraikuntza eta kudeaketa adjudikatzeko agiriak, EAJren eta PSE-EEren aldeko botoekin —Tolosaldeko eta Urola Erdiko mankomunitateek bakarrik bozkatu zuten kontra —. Enpresek euren proposamenak aurkeztu ondoren, azaroan egin nahi dute behin betiko esleipena, eta obrak 2017 hasieran hasi.

Jose Ignacio Asensio Ingurumen diputatuarentzat, hondakinen kudeaketaren arazoa "behin betikoz konponbidean" jarri du erabaki horrek: "Onarpen honek erakusten du normaltasuna gailendu dela eta agintera iristerakoan gipuzkoar herritarrekin hartutako konpromisoak betetzen ari garela", adierazi zuen adjudikazioak onartu berritan.

Proiektuak lau eraikin izango ditu: TMB tratamendu mekaniko-biologikorako planta, erraustegia, biometanizaziorako planta eta zepak balioztatzeko zentroa. Kalkulatu dute 217,583 milioi eurokoa izango dela erraustegia eraiki eta kudeatzeko kontratua, eta adjudikazioa 35 urterako izango da. Espero dute 2019ko udarako lanean hasteko prest egotea.

“Beti egon izan da igoera lortzeko esperantza puntu bat”
2016-09-092016-09-08Albisteak, gipuzkoa, Kirola

“Beti egon izan da igoera lortzeko esperantza puntu bat”

Iñigo Otaegi

Tolosa Eskubaloiak igoera historikoa lortu zuen igaro den denboraldian. Juan Martin Amiano (Altzo, 1960) taldeko presidentea da, eta ilusio handiz begiratzen dio datorren denboraldiari.

Hainbeste borrokatu ondoren, igoera historikoa lortu duzue.

Bai, oso garrantzitsua izan da guretzat igoera. Inork ez zuen espero, ezta guk ere. Denboraldi-aurreko helburua igoera fasera iristea zen, eta, behin iritsiz gero, ahal bezainbeste disfrutatzea. Gainera, zilarrezko mailara igotzeko fasea Tolosara ekartzea lortu genuen; askoren harridurarako, igotzea lortu genuen. Publikoaren indarra izugarria izan zen, eta oso lagungarria aldi berean. Orain, kantxan irabazitakoa ezin dugu alde batera utzi.

Noiz hasi zineten sinesten?

Guk beti sinetsi izan dugu borrokatuz gero edozer lor daitekeela. Denboraldi osoan ahalegin handia egin genuen, eta azken fasean igoera posible ikusten genuen. Horrexegatik ekarri genuen azken fasea Tolosara.

Igoera lortu ostean, ilusio berezia piztu da Tolosan.

Sarri pentsatu izan dugu ez duela futbolak soilik egon behar Tolosan. Eskubaloia, garai batean, nahiko goian egon zen; gero, berriz ere maldan behera jarri zen. Hutsetik berriz ere goraka bidean jartzeko lanean hasi ginen. Igoera fasea herriko jendearengatik ekarri genuen, eskubaloiaren inguruan mugimendua sortzeko.

Azken partidak telebista bidez eman genituen. Bi hautu horiek, egia esan, zaleengan eragin oso positiboa izan dute. Txikienengan ere antzematen da, eskubaloian jokatzen hasteko izena ematen ari baita haur andana.

Presidenteak nola bizi izan zuen igoera?

Jokalarientzat igoera oso berezia izan den gisan, baita presidentearentzat ere. Zalantzarik gabe, karguan nagoenetik gertatu zaigun gauzarik pozgarriena da. Mantenduko bagina, are gehiago poztuko nintzateke.

Iaz sasoi honetan esan izan balizute zilarrezko mailan jokatuko zenutela?

Egia esan, garai batean maila onean zegoen Tolosa. Zilarrezko mailan ere lehiatu ginen, eta finala Bartzelonaren aurka galdu genuen. Nahiz mailaz jaitsi, beti egon izan da igoera lortzeko esperantza puntu bat.

Orain, beste etapa bat hasten da.

Orotara, hamasei talde gaude, denak multzo berean. Lehen partidan, aurkari gogorra izango dugu aurrez aurre: Bartzelona B. Zaila izango da ondo hastea, baina, denborarekin, kategoria berrira egokituko gara. Aurtengo xede nagusia hiru talde atzetik uztea da. Zaleei dagokionez, lehen norgehiagoketan kiroldegia betetzea izango da asmoa; ahal bada, indar horri eusten saiatuko gara denboraldia amaitu bitarte. Estatu mailan Tolosa herriak ere oihartzuna izan dezan nahi dugu; arrastoa uzten ahaleginduko gara, bai kanpoan jolasten dugunean, bai Usabalgo kiroldegian.

Giroak iraun dezan, bazkide kanpainarik abian jarri duzue?

Bai, bonuak atera ditugu. Modu horretan, denboraldiko partida guztiak ikusi ahal izango dituzte. Helduek 60 euro ordaindu beharko dute; gazteek, 30; eta familientzako tarifak atera ditugu, 120 eurokoak. Denboraldia hasi artean, Tolosako Irrintzi tabernan egongo dira salgai. Hurrengo astetik aurrera, kiroldegian izango dira. Gainera, iazko esperientzia arrakastatsuaren ostean, aurten ere zenbait partida telebista bidez emango ditugu.

Jokalariak eskubaloiari dioten maitasunagatik soilik ari dira jokatzen.

Bai, hala da. Gure aldetik esfortzu handia eskatzen du horrek. Jokalariek ez dute kobratzen, eta ez da samurra denak konbentzitzea. Hasieran, gogo berezia izaten da, baina, emaitzek ez badute laguntzen, animoa behar da. Denboraldi honetan, estatuan zehar asko bidaiatuko dugu, eta zama handia ekartzen du. Ez da batere erraza dena ondo kudeatzea.

Zenbat aldatu da taldea? Zein erori da, eta zein gehitu taldera?

Adibidez, ikasketa kontuak direla eta, Ander Uranga kanpora doa urtebeterako. Batzuk erori dira, baina taldea ez da gehiegi aldatu; oinarria berbera da. Guk saiakera egiten dugu jokalariak Tolosaldekoak izan daitezen. Hala ere, aurten Usurbildik eta Arrasatetik etorri dira jokalariak. Lau fitxaketa egin ditugu oraingoz: Mikel Zuloaga, Lander Casado, Asier Larrañaga eta Andoni Zubeldia. Handia da kirolari dioten maitasunagatik soilik jokatzea. Aldagelako giroa bikaina da; hori da garrantzitsuena.

Abuztuan, partidak jokatu dituzue. Denboraldi-aurrea nola doa?

Oro har, ondo doa. Lehen partidan, Anaitasunari irabazi egin genion. DV torneoa ere irabazi genuen. Jarraian, Torrelavegara joan ginen torneoa jokatzera, eta, bertan, kategoria bereko bi talde izan genituen aurkari. Bi partidak galdu genituen; lehena, 16-14, eta bigarrena, 15-13. Baina, tira, eskarmentu gisa balio izan zigun esperientziak. Usabalen, berriz jokatu genuen Torrelavegaren aurka, eta 26-31 galdu genuen. Zarautz aurkari izan genuenean, 11 golen aldeko porrota jaso genuen.

Tolosa Eskubaloia ez da lehen taldea soilik. Zer moduzko harrobia dago Tolosan?

Oso ona. Bigarren senior taldea bigarren maila nazionalean dago. Gazteak ondo ariko dira denboraldi honetan; oso jokalari onek jokatzen dute. Kadete mailan, bi talde ditugu; ea lehen taldea Euskal Ligarako fasea jokatzera iristen den. Haurren mailan, oso jokalari onak daude, Euskadiko eta Espainiako selekzioetan jokatzen dutenak, besteak beste. Kimuak ere gogor ari dira lanean. Neskei dagokienez ere, goraka goaz. Kadeteetan bi talde daude; baita haurren mailan eta kimuetan ere. Ea hemendik bizpahiru urtera senior mailako emakumezkoen lehendabiziko taldea ateratzen den.

Zaharrak Donostian berri
2016-09-092016-09-08Albisteak, gipuzkoa, Kultura

Zaharrak Donostian berri

Maite Alustiza

Soinu zaharren "benetako maratoia" dakarte Donostiako Euskal Jaiek. Gipuzkoako 50 dantzari Konstituzio plazan elkartuko dira bihar, ia galdutako dantza bat taulara eramateko. "Urte osoan aritu gara lanean, eta hau izango da soinu zahar guztiak egiten diren lehen aldia", azaldu du Estibaliz Iturria Gipuzkoako Dantzarien Biltzarreko ordezkariak. Lurralde osoko "maila handiko" dantzariak bilduko dira, horietako asko aurresku eta soinu zahar lehiaketetan txapela irabazitakoak. Besteak beste, Lezo, Oiartzun, Legazpi, Beasain, Tolosa, Asteasu, Irura eta Elgoibarko dantzariak dira. Soinu zaharretatik dantzara Euskal Jaietako bigarren asteburuan egongo den berrikuntzetako bat da; 19:00etan hasiko da.

XVIII. mendean ia desagertutzat eman ziren soinu zaharrak, eta Juan Ignazio Iztueta zaldibiarrak 1824. urtean berreskuratu zituen: Gipuzkoako dantza gogoangarrien kondaira edo historia liburuan jaso zuen haien berri. Soinu zaharrak zer diren azaltze aldera, konparazioan jarri zituen zortzikoekin: zortzi konpas edo puntukoak dira beti zortzikoak; soinu zaharrak, berriz, luzera ezberdineko esaldiek osatzen dituzte. Dantzari bakoitzak, aukerako pauso bilduma baten barruan eta kode estetikoaren arauak errespetatuz, koreografia berri bat sor dezake, betiere hiru arauren baitan: dantza errazetik hasi eta zailagora joatea, alde batera egiten dena bestera ere dantzatzea —simetriaren legea—, eta dantzaren berezko egitura errespetatzea. Bihar, Donostiako Udaleko txistulari bandak lagunduko ditu dantzariak.

Urko eta habanerak

Euskal Jaietako beste nobedadeetako bi musikari lotuta egongo dira. Gaur, 19:30ean, Jose Antonio Larrañaga Urko abeslariak Urko herrikoi emanaldia eskainiko du Bilboko musika bandarekin batera, Konstituzio plazan. Bandak Donostian jotzen duen lehen aldia izango da, eta "berezia" izango da Urkorentzat: "Bakarlari batentzat formatu oso berritzailea da; atipikoa izango da, baina atsegina". Azaldu duenez, orain hamabost urte eman zuen azken kontzertua plaza horretan, eta ilusio bereziz igoko da taulara: "Betetzea espero dut; donostiarrei zor natzaie". Azkenaldian "kontzertu gutxi baina ondo antolatutakoak" ari da ematen, eta hala prestatu du gaurko saioa ere, bandarekin elkarlanean: "Lehen saioa Bilbon egin genuen, Campos Eliseosen. Banda ezin hobea da. Iñaki Urkizu zuzendariordearekin hitz egin, eta saio hau egitea adostu genuen".

21:00etatik aurrera, berriz, habanerak izango dira kaian, arrantzaleen ontzien gunea izandakoan. Juan Jose Ocon ikuskizunaren koordinatzaileak azaldu duenez, "musikarako momentu onena" aukeratu dute saioa eskaintzeko: "Iluntzean soinua beste era batera hedatzen da". Itsasontzietatik eta kai ingurutik entzungo da musika: akordeoia, klarinetea eta pianoa. Ahotsa, berriz, hiru abesbatzak jarriko dute: Goratzarrek, Ibaiertzek eta Luberrik. Euskarazko eta gaztelerazko habanerak kantatuko dituzte.

Horretaz aparte, lehenengoz Txakolin Eguna antolatuko dute Euskal Jaien barruan. Getariako Txakolina jatorri izena daukaten 22 upategi izango dira bihar, 11:00etatik 14:00etara, Konstituzio plazan. Trikitilarien saioa, bertsoak eta bideo emanaldiak ere prestatu dituzte.

“Kaotikoa zen egoera”
2016-09-092016-09-08Albisteak, gipuzkoa, Gizartea

“Kaotikoa zen egoera”

Ariane Vierbücher

Siriako gatazka piztu zenean, iristen ziren albisteei begira hunkitu zen Idoia Caballero ordiziarra. Milaka pertsona beldurturik, ihesi, babesa emango zien lurralde baten bila. "Barren osoa zirrara batean jartzen zitzaidan hain irudi gogorrak ikustean". Egoera horretan, zerbait egin behar zuela pentsatu zuen; Rosa Agundezekin batera udan Greziara bidaiatu, eta han dauden errefuxiatuei laguntzeko ideiari forma ematen hasi zen.

"Bidaia prestatzen ari ginela, inguruko jende askok Greziara eramateko gauzak eman nahi zizkigun; arropak, jostailuak, janaria...". Hala ere, guztia kudeatzea eta bidaltzea "ikaragarri garesti" ateratzen zela dio. Jendearen laguntzeko interesa zela eta, beste norabide bat hartzea erabaki zuten: "Herritar eta inguruko lagun asko gehitu ziren gure kausara, eta, horrela, Bizi Ekin sortzea erabaki genuen". Egun, bederatzi lagunek osatzen dute taldea.

Material bilketa

Ekainean sortu zuten ofizialki Bizi Ekin, eta uztailean egin zuten lehenengo ekintza. "Rosak eta biok Greziara bidaiatzeko asmoa genuela agertu genuenetik sortutako laguntza guztia ikusirik, Siriako errefuxiatuentzat material bilketa egitea erabaki genuen". Uztailaren 2an egin zuten, eta, Bizi Ekineko kideez gain, boluntario ugari aritu ziren lanean egun hartan. Asociacion de Ayuda al Pueblo Sirio elkartearekin harremanetan jarri ziren bidalketa egiteko, eta Seurren bitartez egin zuten. Gutxienez bi palet betetzeko baldintza jarri zieten: "Bederatzi palet bete genituen bilketa egunean jasotakoarekin. Jende kontzientziatu asko zegoela bagenekien, baina hainbeste?", aitortu du Caballerok. Arropak, mediku materiala, jostailuak... denetarik bildu zuten. Horrek lanean jarraitzeko indarra eman zien.

Greziara bidaia

Bizi Ekin osatzen duten taldekide bat baino gehiago izan da Grezian. Agundez eta Caballero abuztuaren 1ean joan ziren, eta bederatzi egun pasatu zituzten Grezian, Atenasen, hain zuzen. "Gu Zaatar gobernuz kanpoko erakundearekin harremanetan jarri ginen, eta haiekin lan egiten aritu gara Atenasen duten Orange House-n". Caballerorentzat lehenengo aldia zen boluntario bezala horrelako zerbaitetan parte hartzen zuena, eta "ilusio eta lan egiteko gogo handiarekin" joan zen.

Arazoaren "tamaina ikaragarria" gertutik ikusi ahal izan zuen: "Grezia gainezka dago errefuxiatu kopuruagatik, eta gatazka hau guztion erantzukizuna da". Orange House-n Siriatik Atenasera heltzen diren emakumeak eta horien seme-alabak, hautsitako familiak... daude. Caballeroren arabera, Orange House hutsik zegoen lokal bat zen, eta lo egiteko tokia eta janaria ematen zaie. Horretaz gain, abokatu bat dago, hara iristen diren errefuxiatuei paper kontuetan laguntzen diena. Han hainbat egun pasatzen dituzte.

Tokira heltzean, Caballerok aitortu du ez zietela "oso harrera beroa" egin, baina segituan lanari ekin zioten. "Zeregin eta proposamenekin osatutako taula bat zegoen pareta batean. Baratze bat egitea proposatu genuen guk". Han bizi zirenen erantzuna "oso ona" izan zen: "Hilabeteak daramatzate jaki freskorik jan gabe, eta, horretaz gain, lanpetuta egongo ziren lurra eta landareak zaintzen".

Oztopo ugari aurkitu zituzten bidean. "Baratzea egiteko materialak erosteko dirua behar genuen, baina gastua gure gain hartu behar izan genuen, erakundeak ez zuelako interesik agertu". Dioenez, baratzea egiteko tokira heltzeko bidea ere ez zen aproposa, eraikinaren teilatuan egitea baitzen asmoa.

Atenas hego-ekialdean kokatuta dagoen aireportu zaharrera ere joan ziren: "Material asko eta asko heltzen zela esan ziguten, eta txukuntze lanetarako jendea behar zuten". Birritan pentsatu gabe abiatu ziren, eta han aurkitutakoa "guztiz kaotikoa" zela dio. 11:00etan irekitzen zuten, eta hara iristen ziren kaxak txukuntzeko egun osoa pasatu zuten. Aireportura janari eta arropa kaxak heltzen dira, eta sailkapen lana egiten aritzen dira, ondo- ren "kanpamentuetara bidaltzeko".

Kanpamentuetan ez zieten sartzen utzi. "Militarren esku daude guztiak, eta erakunde bakar bat dago horietako batean lanean, A Drop in The Ocean". Grezian ezagutu duten jendeak kontatutakoaren arabera, "kanpamentuetako bizitza ez da batere erraza, eta horien aldeko eta kontrako iritziak aurki daitezke. Han behintzat eguneroko janaria ziurtatua dute".

Aurrera begira, Bizi Ekin taldekoek lanean jarraituko dute. "Laster hasiko gara berriz bilerak eta ekintza berriak egiten, eta gurekin lan egin nahi duen orori ateak irekiko dizkiogu".

[Herriz herri] Eibar. Zailtasunei aurre egiten
2016-09-092016-09-08Albisteak, gipuzkoa, Gizartea

[Herriz herri] Eibar. Zailtasunei aurre egiten

Eider Bereziartua

Eibar, 1931tik Hiri guztiz eredugarria, Debabarrena eskualdeko udalerririk handiena da. 27.400 biztanle inguruk osatzen dute Gipuzkoa mendebaldeko herri hori, eta probintziako populatuenen artean laugarrena da, Donostia, Irun eta Errenteriaren atzetik.

Eibarko alkate Miguel de los Toyosek azaldu duenez, "eibartarra egonezina da izatez", eta, ondorioz, "etengabeko mugimenduan" dagoen hiria da Eibar. "Aldi oro hobetzen saiatzen ari den gizartea da Eibarkoa", gaineratu du alkateak. Hiriaren egoerak hobera egin duen arren, azpimarratu du egiteko "asko" dagoela oraindik. Herriaren egoera eta herria bera hobetzeko, oinarrizko hiru arlo nabarmendu ditu: alderdi ekonomikoa, alderdi soziala eta herritarren bizi kalitatea.

Gipuzkoako langabezia tasa handienetakoa du Eibarrek, %16 ingurukoa. Azken datuen arabera, 2.000 bat langabe daude herrian egun, eta horri buelta ematea da Eibarko Udalaren erronka nagusia. "Bizi ahal izateko lana egin behar dugu guztiok", dio De los Toyosek, eta, horregatik, herrian dituzten industria eta zerbitzuak indartzen saiatzen ari da udala. Hala ere, udalerriko testuinguru ekonomikoa ere "aldatzen" ari da, eta "horretara moldatu behar du gizarteak". Hori dela eta, jarduera berriak erakartzea ere badu helburu udalak. Hala ere, De los Toyosen ustetan, udalaren lanari Gipuzkoako Foru Aldundiarena eta Eusko Jaurlaritzarena gehitu behar zaizkio: "Guztion artean sortu behar dugun testuingurua da".

Jarduera berriak erakartzeko ahaleginean, Eibarko Udalak martxan duen proiektu garrantzitsuena da duela urte batzuetatik Tekniker lanean ari den Polo Teknologikoa hazten laguntzea. Gune hori dagoen lurra Eusko Jaurlaritzarena da izatez, eta, ondorioz, haren kudeaketa ez da udalaren eskumena. Halere, alkateak uste du "guztion artean" garatu beharreko zerbait dela: "Ikerkuntzak eta berrikuntzak lagunduko digute herriko ekonomia garatzen. Oso garrantzitsua da jarduera hori".

Horrez gain, udalerrira "marka berriak erakartzeko saiakera" egiten ari da udala. De los Toyosek gogorarazi du Eibarren dagoela Gipuzkoako El Corte Ingles bakarra, eta, joan den astean, Gipuzkoako bigarren Mercadona inauguratu zuten —bestea Irunen dago—: "Pertsona batzuk horren aurka egon arren, ez dago dudarik horrelako saltokiak herriarentzat erakargarri ekonomikoak direla".

Proiektu nabarmen horiez gain, ekintzailetasuna bultzatzeko eta autonomoei eta enpresei beren ikerketetan eta lanetan laguntzeko diru laguntzak ematen ditu udalak. "Laguntza ekonomikoak dira, gauza berriak landu ditzaten".

Herritarrengandik gertu

Udalaren beste helburuetako bat da herritarren beharrizanak asebetetzea. Udal ordezkariaren hitzetan, "udalak laguntza behar duten herritarren ondoan egon behar du, eta gaizki pasatzen ari direnek hain gaizki pasa ez dezaten tresnak izan behar ditu". Zailtasunak mota desberdinekoak izanagatik ere, alkateak uste du udalak prest egon behar duela guztiei erantzuteko: "Guk ez dugu lortuko gaizki pasatzen ari dena ondo egotea, baina horien egoera hobetzea lortu behar dugu".

De los Toyos ongizate horretatik haratago doa, ordea: Eibarko bizi kalitatea hobetu nahi du. Bertako herritarrak "ahalik eta erosoen" bizitzea da helburua, eta, uste du horretarako aisialdirako gune "gehiago" behar dituztela. "Hiriaren bizi kalitatea hobetzea ez da alderdi baten edo alkate baten lana, guztion eginbeharra da, herri osoaren lana da".

Horretarako, hainbat proiektu ditu martxan erakundeak. Esate baterako, duela gutxi, trenbide gaineko pasealekua inauguratu zuten Eibarren. "Trenaren errailak estali, eta milaka metro koadro irabazi ditugu oinezkoentzat, herritarrentzat". Herrian espazio libreak sortzeko "aukera bakarra hori zen".

Horrez gain, beste proiektu batean ari da lanean buru-belarri udala: Errebalgo gunearen eraberritzean. Erabilera anitzeko eraikin bat ari dira sortzen han. "Eraikin horren helburua aisiarekin lotutako ekintza guztiak bertan elkartzea da. Horrela, herritarrei zerbitzu soziala emango dien gunea izango da", dio. Besteak beste, kontzertuak, merkatuak eta bestelako jarduerak egingo dituzte bertan.

Harrera herria

Iaztik, errefuxiatuak jasotzen dituen herria da Eibar, baina betidanik izan da "herri hartzailea". 1960ko eta 1970eko hamarkadetan, hainbat eta hainbat galiziar, extremaduratar eta andaluziar iritsi ziren Gipuzkoako herrira. "Orain, berriz, urrunagotik datoz". Dena den, "helburu berarekin datoz, bizitza hobea aurkitzen saiatzera. Beren jaioterrian eduki ez duten zortea izan nahi dute hemen", gogorarazi du. Horrenbestez, alkatearen arabera, udalaren lehentasunetako bat da datozen horiei laguntza ematea.

Gaur egun, 18 errefuxiatuz gain, jatorri desberdinetako 2.200 herritar inguru bizi dira Eibarren. Pertsona horien guztien integrazioa lantzeko mekanismoak gauzatzen ari da udala. "Esate baterako, hainbat etorkinek hizkuntzarekin arazoak izan ditzakeela eta, AISA proiektua garatu dugu Gizartekintzako Immigrazio Arloaren eta Udal Euskaltegiaren arteko koordinazioa sustatuta. Proiektu horren xedea da kanpotik etorri direnak euskarara eta euskal kulturara hurbiltzea".

De los Toyosek uste du integrazioa errazagoa dela kulturaren eta hizkuntzaren bitartez, eta horrek gizarteari "gehigarria" eskaintzen diola. "Bakoitzak bere jatorria du, bere kultura, eta guk ez diogu inori hori kendu nahi. Guk dena gehitzea nahi dugu: beraiena eta gurea".

Geroz eta haur gehiago familia beharrean
2016-09-022016-09-01Albisteak, Asteko Gaiak, gipuzkoa, Gizartea

Geroz eta haur gehiago familia beharrean

Aitziber Arzallus

Familiak behar dira Gipuzkoan, foru aldundiaren ardurapean dauden haur eta gazteak harreran hartzeko prest dauden familiak, hain justu. Izan daitezke guraso bakarrekoak, izatezko bikoteak edota bikote ezkonduak; seme-alaba biologikodunak edota gabeak; gazteak edota helduak; ekonomikoki egoera egonkorra dutenak. "Ez dago familia eredu perfektu bat. Haur eta gazte guztiak ez dira berdinak, bakoitzak behar jakin batzuk ditu; beraz, familiak ere era askotakoak behar ditugu", Leticia Martin Beroa Gipuzkoako harrera familien elkarteko teknikariaren hitzetan.

Haur jaioberriak, kozkorragoak, nerabeak eta anai-arrebak; Euskal Herrikoak eta atzerritarrak. Diputazioak kudeatzen dituen harrera etxeetan soslai guztietako haur eta gazteak daude familien zain. Uztailaren 20an Maite Peña Gipuzkoako Gizarte Gaietako diputatuak emandako datuen arabera, 353 haur zeuden harrera familietan, eta beste 313 harrera zentroetan, haietatik 49 familia batera sartzeko prest. Uztail bukaeran 44 zirela zehaztu du Martinek.

Egoera "larria" dela dio Beroako teknikariak, behar handia dagoela. "Geroz eta kasu gehiago iristen zaizkigu esku artera, eta, horrenbestez, geroz eta familia gehiago behar ditugu". Hala ere, nabarmendu du babesgabe dauden haurren kopurua hazten joatea ez dela erabat berri txarra. "Alde ona ere badu horrek, esan nahi baitu lehen baino azkarrago detektatzen ditugula kasuak eta lehenago has gaitezkeela beharra duten familia horiei laguntzen". Horrek, baina, egoera zuzendu artean, babesik gabe geratzen diren haur horiek hartzeko familia gehiagoren beharra dakar ezinbestean.

Adingabe bat babesik gabeko egoera larrian dagoela antzematen lehenak udaletako gizarte zerbitzuak izaten direla azaldu du Martinek. Haiek ei dira egoeraren berri aldundiari ematen diotenak. Egoera hori baieztatzen bada, gurasoei agintea kendu eta diputazioaren esku geratzen da adingabearen zaintza. Zenbaitetan, egoerak bultzatuta, gurasoek eurek erabakitzen dute umearen zaintza diputazioaren esku uztea.

Hobe familia batera

Kasu bakoitza aztertu ostean, haurrarekin zer egin erabakitzen du diputazioak. Harrera zentro batera eramatea da aukeretako bat, harrera familia bati ematea da bestea. "Ahal den guztietan familiaren aukera lehenesten da", Martinen arabera. "Haur jaioberrien kasuan, esaterako, ahalegin berezia egiten dute familien esku gera daitezen, frogatuta dagoelako lehen hilabeteetako bizipenek geroko garapenean eragin handia dutela". Baina beti ez da posible izaten."Askotan haurrak nahastuta egoten dira, ez dutelako ulertzen zergatik bereizi dituzten euren gurasoengandik. Beste batzuetan, egoeraz jabetzen dira, baina ez dute onartzen, eta beren buruarekin borrokan sartzen dira". Haur horiekin lanketa handia egin behar izaten dela azaldu du Martinek.

Zentro batera zein familia batera iristean, adingabe bakoitzari erreferentziazko pertsona bat jartzen diote, haren bilakaera gertutik jarrai dezan. Umeari gertatutakoa azaldu eta ulertarazten saiatzen da hura, harrera gurasoen eta profesionalen laguntzarekin. "Goizago edo beranduago, gehienek harrera familietan bukatzen dute, baina badira adinez nagusi egin arte zentroetan jarraitzen dutenak ere, batzuk euren erabakiz, besteak ez delako familia egokirik agertu". Nerabeak etxean hartzeko prest dauden familiak topatzea zaila dela dio.

Adinez nagusi egiten direnean, gazteek harrera zentroetatik alde egin behar izaten dute. Normalean, baina, aurrez emantzipazio plan bat prestatua izaten dute erreferentziazko hezitzailearen laguntzarekin, handik irten eta nora ezean gera ez daitezen.

Azterketa zorrotza

Martinen esanetan, ume bat harreran hartzen duen familiak "oso garbi" izan behar du harrera ez dela adopzio bat, ezta hura lortzeko bidea ere. "Harrera aldi baterako neurri bat da, eta azken helburua beti da adingabea jatorrizko familiara itzultzea, gurasoek dituen arazoak konpontzean". Bitartean, harrera familiak betebeharra izango du etxean hartzen duen umea maitatzeko, zaintzeko, elikatzeko eta hezteko. Gainera, posible den heinean behintzat, umeak harremanetan jarraituko du bere jatorrizko familiarekin, Gipuzkoako Diputazioak araututako eta epaitegiak adostutako bisiten bitartez.

Adingabe bat harreran hartzeko prest dauden familiek azterketa zorrotza gainditu behar izaten dute. Hitzaldi informatibo batean parte hartu behar izaten dute aurrena, eta, aurrera egitea erabakitzen badute, eskatutako dokumentazio guztia bildu gero. Ondoren, test batzuk egin behar izaten dituzte; eta, azkenik, teknikariak familiaren etxebizitza ikustera joaten dira, ume bat hartzeko baldintzak betetzen dituen egiaztatzeko. Familiako kide guztiekin hitz egiten dute haiek, harrera programa batean parte hartzeko ezinbesteko baldintza baita denak erabaki horrekin ados egotea.

Zer motatako harrera programan parte hartu nahi duen erabaki beharko du familia bakoitzak, mota bat baino gehiago baitaude. Harrera soila da horietako bat: gehienez bi urte iraun dezake, eta umea guraso biologikoekin itzultzeko aukera dagoen kasuetan erabiltzen da. Harrera iraunkorra da bestea: umea guraso biologikoekin itzultzeko zailtasun handiagoak egon daitezkeela aurreikusten duten kasuetan erabiltzen da, eta umeak 18 urte bete arte iraun dezake. Harrera soilean zein iraunkorrean, harrera familia boluntarioek parte hartzen dute; izan daitezke haurrarekin aurrez inolako zerikusirik ez dutenak, baina baita harremana dutenak ere, aitona-amonak eta izeba-osabak kasurako.

Larrialdiko harrera da hirugarrena: haurra familia biologikotik bereizi ostean eta egoeraren balorazioa egin bitartean jartzen da martxan, eta gehienez sei hilabete inguru iraun dezake. Azken harrera mota familia profesionalizatuena da: hartuko duten haurrak izan dituen bizipenengatik aparteko laguntza behar duenean erabiltzen da, eta ezaguera teknikoak izan behar ditu hartzaileak —kasu hauetan, pertsona bakarrak hartzen du ardura —.

Borondatezko harrera familiei haurraren gastuak ordaintzeko adinako diru laguntza ekonomikoa ematen die Gipuzkoako Diputazioak. Hartzaile profesionalek, aldiz, soldata bat jasotzen dute ume horiekin egiten duten lanaren truke.