1966an Telesforo Monzonek idatzitako Hazparneko Anderea oholtzara eraman du Iduzkilore taldeak. Ander Lipusek egin du egokitzapena, eta Monzonen testua "clown erara" landu dute, parte hartzaileek eurek diotenez. Lapurdi osoko antzezleek osatzen dute ...

Olaberriko Karobi industrialdean izandako lan istripua salatzeko, elkarretaratzea egin zuten asteazkenean hainbat lagunek industrialdearen sarreran, gehiengo sindikalak deituta. Ezbeharra astelehenean gertatu zen, Construcciones Metalicas Ogei enpresa...

'Euskahaldunen' argazkia, bihar, donostianAEK-k Korrikaren mezua hedatzen jarraitu nahi du. Euskahaldun ideiaren barruan, kontzeptu bat azpimarratu nahi du: euskara jakin ez, ahaldundu, eta euskara ikastea lortu zuen jendea. Horiek ikusarazteko, talde...

Aitonari entzundakoak bere egin ditu Saul Gil Berzalek: "Ardoa mahastian egiten da. Han etxeko lanak egiten ez badituzu, gero zaila da upategian ondo lan egitea". Guardiako (Araba) Gil Berzal upategiaren ardoek kalitatezko mahatsa dute oinarrian; hortik abiatuta, zabala da eskaintza: "Gurasoek ardo gaztea egiten zuten bakarrik. Lekukoa hartzerakoan, ardo bereziagoak ekoizten hasi gara: autore ardoak ditugu, zainduagoak, modernoagoak...".

Zazpi ardo ekoizten dituzte egun; Recoveco gaztea da Euskal Herriko Plazak eskaintzen duena. Berezia da ekoizpen modua: "Oso modu tradizionalean egiten da; galtzen ari da, gainera, eta horri eustea garrantzitsua dela uste dugu". Beratze karbonikoa erabiltzen dute ekoizpenean: mahats mordoa mahastitik jasotzen duten bezala hartzitzen dute, osorik, eskeletoa deitzen diotena kendu gabe. "Horrela, ardo freskoagoa lortzen da, Arabako Errioxako ardo tipikoa". Bi mahats mota ditu Recoveco gazteak: %95 tenpranilloa da, eta %5 biura. Intentsitate handiko usaina du, fruitu lurrinekoa eta erregaliz ukituduna.

Sukaldean bezala, ardogintzan ere lehengai onak izatea ezinbestekoa da Gil Berzalentzat: "Sukaldari bati arrain freskoa ematen badiozu, ziur plater ederra egingo dizula. Izoztutakoa emanez gero, ordea, agian hobetuko du, baina ez da bikaina izango". Produktu on bat lortzeko, ekoizpen prozesua lehen momentutik zaintzen dute, inaustetik bertatik: "Inauste motzak egiten ditugu, eta mahats mordo txikiak izaten saiatzen gara, ardoak kalitate hobekoak izan daitezen". Gil Berzalen ustetan, asko ekoitziz gero, umotzea ez da behar bezalakoa izango, eta kalitatea ez da hain ona izango. "Errendimendu oso baxuan egiten dugu lan: hektareako 6.500 kilora arte dago baimenduta, baina guk 4.000-4.500 kilo ditugu. Uste dugu hori dela egokiena kalitatezko ardo bat egiteko".

Ardo naturalak dira Gil Berzalenak. Mahastizaintza ekologiko eta iraunkorra lantzen dute: ez dute ongarririk erabiltzen, ez herbizidarik, ezta produktu kimikorik ere. Upategian ere, filosofia hori daramate: berezkoa duen legamiarekin hartzitzen da mahatsa, eta ez dute azidorik botatzen. "Gure asmoa da barrika ez dadila protagonista izan, errespeta dezala fruitua, eta fruitu hori izan dadila benetako protagonista". Tradizioan oinarritutako ekoizpena egiten dute; Gil Berzalentzat, hala ere, "oso garrantzitsua" da teknologia ardoa egiterakoan. Tenperaturak kontrolatzeko ekipamenduan eta abarretan egin dituzte berrikuntzak.

Izotz ardoa

Urtean 80.000-100.000 litro ekoizten dituzte upategian, eta erdia botiletan merkaturatzen ari dira. Eskaintza zabaltzearekin batera, "hazten" doa upategia. Esperientzia berriei ere ireki diete bidea: izotz ardoa egiten dute: "Mahats bilketa negurako uzten dugu; ez da, ohi bezala, urrian biltzen". Lehenengo izozteak heltzen direnean jasotzen dute, azaro bukaeran edo abenduan: "Gauean egin behar da, mahatsa izoztuta dagoenean. Prentsatzea ere zero azpiko tenperaturetan egiten dugu". Gil Berzalek dioenez, izotzak mahatsa deshidratatzen du, ura kentzen dio, eta mamia geratzen da. "Ardo aromatikoa da, gozoa".

Toloño mendilerrotik hurbil daukaten sail batean egiten dute izotz ardoa; "oso hotza" izan behar du tokiak, bestela, ez du funtzionatzen: "Saiatu izan gara beste toki batzuetan egiten, baina ezin izan dugu lortu". Neguan, gaueko mahats bilketan parte hartzeko aukera eskaintzen dute; upategiaren webgunean eman daiteke izena.

ESKAINTZAREN DATUAK

Ekoizlea. Gil Berzal upategia.

Helbidea. www.gilberzal.com

Eskaintza. Recoveco ardo gaztea, 2012. urtekoa. Hiru botilako kaxa bat. Ekainaren 10era arte eskura daiteke.

Prezioa. Kaxak 20 euro balio du.

Produktua erosteko. www.euskalherrikoplaza.com

Eskualdean sekulako babesa eta elkartasuna jaso dutela behin eta berriro nabarmendu dute TS Fundicioneseko langileek, euren borrokak ezingo zuela iraun elkartasun hori gabe. Eskualdeko udalen aldetik jaso dute babesa, baita Gipuzkoako Foru Aldunditik ...

Euskarazko irakurzaletasuna bultzatzeko helburuz, Irakurri, gozatu eta oparitu egitasmoa abiatu du aurten Euskaltzaleen Topaguneak bederatzigarrenez. Euskal Herri osoko 42 herri ari dira kanpainan parte hartzen; Gipuzkoan, zehazki, bederatzi: Astigarraga, Beasain, Lazkao, Mutriku, Soraluze, Ordizia, Orio, Zaldibia eta Pasaia.

Pasaiak lehenbiziko urtea du egitasmoan. Udaleko Euskara Departamentua ez ezik, udal liburutegiak, herriko ikastetxeak eta herriko bi liburu denda ari dira parte hartzen —Urdin paper denda Pasai Antxon, eta Lema Trintxerpen—. Egitasmoaren bidez herritarrak euskarazko liburuak irakurtzera animatu nahi dira, irakurtzearen alde atsegina nabarmenduz. Helburu horrekin, euskarazko irakurleei abantailak eskaintzen dizkiete.

Horrela, udal liburutegietan euskarazko literatura maileguan hartzen dutenek erosketa txekea jasotzen dute trukean, ondoren liburu dendetan euskarazko literatura erostekotan deskontuak lortzeko. Horrez gain, liburutegiek egingo dituzten zozketetan parte hartzeko eskubidea irabazten dute irakurleek. Lehen zozketa lehengo astelehenean egin zuten Pasaian, eta ekainean egingo dute bigarrena, kanpaina bukatzearekin batera. Liburuaren Egunean abiatu zen kanpaina, joan den apirilaren 23an, eta ekainaren 30era arte egongo da martxan.

Helduak erakarri nahi

Aitziber Zinkunegi Pasaiako udal liburutegietako koordinatzailea da. Gertutik ari da aztertzen kanpainaren bilakaera Pasaian. Aitortu duenez, oraingoz maileguei dagokienez ez dute askorik nabaritu: "Jendeak galdetzen du, iritsi zaio informazioa leku guztietatik, eta kanpaina hor dagoela nabaritzen da, baina mailegu aldetik hainbeste ez".

Hala ere, maiatza eta ekaina liburutegietarako hilabeterik txarrenak direla dio liburuzainak: "Eguraldi ona hastearekin batera maileguak, berez, asko jaisten dira". Hala eta guztiz ere, kanpainaren harira bost bazkide berri egin dituzte.

Joera orokorra da, eta, alde horretatik, Pasaia ez da salbuespena. Helduek gutxi irakurtzen dute euskaraz. "Kanpaina martxan jarri genuenean nabarmendu genuen helburua zela helduak erakartzea. Oso nabarmena da. Haurrek %80 euskaraz hartzen dute, eta helduek %90 gaztelaniaz".

Joera iraultzeko topikoak bertan behera utzi nahiko lituzketela dio Zinkunegik: "Ematen du euskarazko literaturan ez dagoela kalitaterik, aspergarria dela, astuna dela... Iritzi hori aldatu egin nahi dugu. Azkenaldian oso literatura atsegina egiten da, erraz irakurtzen dena. Gazte jende asko sartu da, beste ikuspuntu batekin, eta beste gai batzuk jorratzen dira".

Irakurle askok, baina, euskarazko literatura "ez dute oraindik deskubritu", eta, Zinkunegiren ustez, horretan jarri beharko litzateke indarra: "Jendeak ikustea euskarazko literaturan ere eskaintza zabala dela, eta gai asko jorratzen direla. Ez da gutxietsi behar".

Gutxiengoa izanik ere, Pasaian bada euskaraz irakurtzen duenik. Arkaitz Alonso Trintxerpeko liburutegian topatu du Hitza-k, euskarazko bi eleberri eskuan. Dolores Redondoren Eskaintza ekaitzari itzuli berri du, eta Alberto Ladron Aranaren Harrian mezua hartu. Bazuen kanpainaren berri: "Liburutegiko ohiko erabiltzailea naiz, eta zaletasuna bultzatzeko oso kanpaina aproposa iruditzen zait". Hilero bi liburu irakurri ohi ditu berak. Juan Mari Irigoien du euskal idazleen artean gustukoena. Pistolak eta epistolak, horixe irakurri duen azkena, eta asko gustatu zaiola dio. Literatura erosteko ohitura handirik ez duela aitortuta, kanpainak erraztu dion aukera ez du alferrik pasatzen utziko. Uda atarian zer oparitu, behintzat, argi du.

Udal hauteskundeen osteko mapak kolore bakarrekoa zirudien duela lau urte. Bilduk nagusitasunez irabazi zuen Gipuzkoan, eta udaletan ere inoizko udal kopuru handiena lortu zuen Sortu, Alternatiba eta EAren arteko koalizioak. Hegemonia. Horixe Bilduk 2011ko udal hauteskundeen ostean lortutakoa definitzen zuen hitza. Hegemonia hori galdu egin du oraingoan EH Bilduk, eta mapa berriak kolore gehiago ditu,...

gosari osasuntsuen kanpainan aritu diren haurrakGosariaren garrantzia azpimarratzeko kanpaina eskoletara eraman du beste urte batez Bihotz Bizi elkarteak. Guztira, 59 eskolatako 2.834 haurrek parte hartu dute Gipuzkoan; azkenak, aste honetan, Elgoibar...

Urteen poderioz aldatuz joan da Eibarko Euskal Jaia, baina beti izan du helburu euskal kultura sustatzea. Horrekin batera, beste helburu inportanteetako bat herriko taldeen eta herritarren parte hartzea du. "Euskal kulturak hartzen dituen arlo guztiak jorratu eta bultzatzea da Euskal Jaiaren oinarria, hizkuntza barne, uste baitugu hor hutsune bat dagoela, tamalez". Hala dio Mariano Luke Eibarko Klub Deportiboko Kultura batzordeburuak. Lukek hamazortzi urte daramatza jaia antolatzen. Aurten 50 urte beteko ditu Eibarko Euskal Jaiak. Horregatik, beste dimentsio bat ere hartuko du: bai ekintza aldetik eta bai aurrekontu aldetik ere.

Arrate kultur elkarteak antolatu zuen Eibarko lehen Euskal Jaia, 1965. urtean. Garai hartan, Umeen Euskal Jaia izena zuen. Luis Aranberri Amatiño 1963an hasi zen Arrate kultura elkartearen Euskara Batzordean, 18 urte zituela; 1970era arte jardun zuen batzordean buru-belarri. Herrian batzorde hark antolatzen zituen lehen euskara ikastaroak, txistu eskolak, euskarazko hitzaldiak, bertso ekitaldiak, antzerki saioak eta kantaldiak. "Orduantxe azaldu ziren estreinakoz Eibarren, besteak beste, Lasarte eta Uztapide bertsolariak; Benito Lertxundi, Xabier Lete eta Lurdes Iriondo abeslariak; Jarrai antzerki taldea, Carlos Garaikoetxea, Xabier Mendiguren eta Ramon Saizarbitoria hizlariak...". Urtean behin antolatzen zuten Umeen Euskal Jaia, baina urtean zehar beste hainbat ekitaldi ere egiten zituzten.

Deban, Eibarren baino urtebete lehenago sortu zuten Euskal Jaia, 1964an. "Nagusiena zen Debakoa, eta erabateko karga politikoa, sinbolikoa eta aldarrikatzailea izan zuen, erregimen frankistari batere gustatu ez zitzaiona". Eibarren, ordea, "legezko baimenak lortzeko zeharbidetik" jo zuten Arratekoek, umeen eta gaztetxoen bidetik: "Eibarko haurren euskal jaiak ere aldarri politikoa eta sinbolikoa zuen; jakina, lehenengo kartela ikusi besterik ez dago, baina nolabait haurrez mozorrotua. Gainera, orain ulertzea zaila den arren, 1965ean seme-alabak brusa beltzarekin edo txapel gorriarekin jantzi ahal izatea aldarrikatzailea zen".

"Herri guztia" biltzen zuen Umeen Euskal Jaiak Eibarren. Hala dio Amatiñok: "Batetik, Euskal Herri guztiko dantza taldeek nahi izaten zuten Eibarko Euskal Jaira etorri; eskabide zerrenda zegoen". Bestetik, kanpotik etortzen ziren dantzari eta txistulari denak etxeetan eta soziedadeetan banatzen zituzten bazkaltzeko. "Ehunka ume batean eta bestean banatzeko sekulako logistika behar izaten genuen. Kontuan izan orain edozein herritan dagoela euskal jairen bat. Baina, orduan, 1960ko hamarkadaren azkenetan, Eibarkoa zen bakarra edo bakarrenetakoa".

Eibarko Umeen Euskal Jaia Euskal Jaiak izatera igaro zen, eta aurten urrezko ezteiak beteko ditu; baina urte batean ez zen antolatu, 1969an. Ez zen debekua izan arrazoia Lukeren esanetan; "beste arazo batzuengatik ez zen egin". Arrate kultur elkarteak lehen bederatzi urteetan antolatu zuen, eta, gero, Eibarko Klub Deportiboren esku gelditu zen lan hori: "Modu sano batean hasi zen Deportiboa antolatzen. Arrateko batzuek utzi egin zioten, eta Deportiboko beste batzuk hasi ziren lan horretan".

Orain dela 11 bat urte arte, haur dantzariak izaten ziren Euskal Jaietako protagonista. Lukek hala dio: "Ni Euskal Jaia antolatzen hasi nintzen garaian, 800-1.000 haur elkartzen ziren dantzarako. Berrehun bat Eibarkoak ziren, eta besteak, kanpoko herrietatik etorritakoak. Gero, hori utzi egin zen".

Haur dantzarien bilkura haren lekukoa Ezpalak Nazioarteko Dantza Jaialdiak hartu zuen gero. Aurten 10. aldiz egingo da, Eibarko Kezka dantza taldeak antolatuta. Aurten, igandean egin beharrean, larunbatean egingo dute. Aldaketa horrek badu arrazoi bat: igandean, Euskal Jai Egunean, lehen dantzan ibilitako eta gaur egun ari diren berrehun eibartar inguru ariko dira dantzan. "Aspalditik ari dira entseatzen".

Oro har, Euskal Jaia herriarentzat eta herritarrekin batera antolatzen dela dio Klub Deportiboko kideak. Horregatik, arloz arloko herriko taldeekin antolatzen dituzte ekintzak. "Eibar oso herri aberatsa da kulturan; eragile asko dago. Baina ez dago oso koordinatuta, instituzioek eta, batik bat, udalak ez duelako lan egiten aberastasun hori guztia bideratzeko".

Hiru egunetako ekintzek aurrera egin dezaten, taldeen laguntzaz gainera, ehun bat pertsonarena dute Deportibokoek.

Hiru jai egun

Euskal Jaiaren 50 urteen inguruko liburua eta dokumentala aurkeztu zituzten asteazkenean. Jaia bera gaur arratsaldean hasi eta igandera bitartean egingo dute. Kalian Jolasian ekitaldiarekin hasiko dituzte ekintzak. Gero, kontzertuak dira: Makala Jazzfunkband, Espaloian, Hesian eta eMePebo5t.

Bihar, berriz, eskulangile eta baserritarren azokarekin hasiko dute. Azokaren erdian, herri kiroleko izango da. Arratsaldean, berriz, Ezpalak Nazioarteko Jaialdia da. Eta, gero, kantu afaria. Bihar eta etzi bitartean, hiru erromeria egingo dituzte.

Etzi, berrehun dantzarien emanaldia da. Ondoren, bi erromerien artean herri bazkaria.