Miren Garate
Gipuzkoako Foru Aldundiaren Bakardadea-K. Gipuzkoan pertsonak konektatzen estrategiaren barruan, azterketa kuantitatibo bat egin dute, herrialdean dauden bakardade profilak aztertzeko asmoz. 55 urtetik gorako 2.050 pertsonako lagin bat hartu dute, eta ateratako emaitzetako bat hau izan da: %5,5ek esan dute bakarrik sentitzen direla —15.000 lagun lirateke—. Inkesta berean, zeharkako bakardadea edo bakardade pribatua ere neurtu dute.
Julen Aperribai
Etenaldirik ez dute izan bertsolaritzak eta sagardogintzak udan, baina egoerak behartutako motelaldian eta testuinguru berrira moldatu beharrean ikusten ditu biak Agin Laburuk (Astigarraga, 1985). Etxean jaso ditu bata zein bestea. Ofizio du sagardoa, eta Ipintza familiako sagardotegian ematen ditu lan orduak, arrebarekin batera. Bertsora, berriz, "jolasean" iritsi zen. Egun ere banaezin ikusten du bertsolaritza bere aspektu ludikotik, baina egun bere bizitzan duen lekua hortik nabarmen harago doa, hark hala baimenduta.
Aitziber Arzallus
Bidasoa eta Oria ibaietan badira izokinak; Urola ibaian, ez. «Hori esaten dute, baina ez da guztiz egia», dio Aitor Leiza Naturkon Gipuzkoako natur talde eta talde ekologisten elkarteko kideak. «Urola ibaira ere sartzen dira izokinak; neure begiekin ikusia naiz», baieztatu du. Arrantzale batek erakutsi zion izokin bat Leizari, Zumaian, Urola ibaia itsasoratzen den lekuan. «Arrantzan ari zela harrapatu zuen, eta atzera berriz uretara bota zuen», kontatu du. Baina, orduan, zergatik ez doaz ibaian gora? Argi du erantzuna: «Ezin dutelako, bidean oztopoak besterik topatzen ez dituztelako».
Karmele Uribesalgo
Aranzadi elkartea 36ko gerraren hasieratik gaur egunera arte izandako giza eskubideen urraketak jasotzen eta ikertzen ari da, eta, Hernaniko Udalarekin batera, testigantzak biltzen dituen Hernani Oroimena webgunea aurkeztu berri du. Herri horretan izan diren urraketak edo hernaniarrek beste leku batzuetan jasan dituztenak jaso dituzte. Bildutako informazioa igotzen ari dira jada www.hernanioroimena.eus atarira, eta asmoa da etengabe eguneratzen joatea. Informazio horrekin, gertatu zenaren inguruko egia ezagutarazi nahi dute, baita biktimei aitortza egin eta erreparazioaren bidean pausoak eman ere. Gipuzkoako beste dozena bat herritan ere ari dira ikerketak egiten.
Urko Etxebeste
Sailka dute antolatua elkartearen egoitza. Txukun. Sarreran, tailerra; ondoko aretoan, erabilgarri dauden bizikletak —bidaietarako, hobeak; bestelakoak, ondoan—; horren ezkerreko gelan, iritsi diren bizikletak sailkatzeko gunea dago, eta, harago, sormenerako laborategia, proiektuen txokoa. Bosgarren aretoa balioaniztuna da: bulegotxoa eta ikastaroak emateko eremuak daude. Lokalak badu metro koadro mordoska, baina bazkideak ezin dituzte onartu oraingoz, ez dituelako elkarteen legediari buruzko arau guzti-guztiak betetzen. Berri bat izango dute aurki. Horiek guztiak Errenteriako Gurpil Artea elkartearen gune sozialaren ezaugarriak dira. Bizikletan ibiltzera eta gailuei bigarren aukera bat ematera bideratu dute dena, ikuspegi sozial batetik, betiere. Elkartean boluntario lana egiten dutenek euren jarduna ez dute ulertzen gizarte onurarako ez bada.
Beñat Alberdi
Integrazioa hitzak berak badauzka hainbat erpin. Ezezaguna denak ez du, hasieran behintzat, gerturatzeko panorama ederrik eskaintzen; kasuak kasu, noski. Integrazioa lortzeko, azken batean, beharrezkoa da bestea ezagutzea. Egoerari buelta emateko urrats bat egin du Euskal Gizartean Emakume Musulmanen Integraziorako (IMME, gazteleraz) Elkarteak. Arrasateko Biteri plazan zabalduko duten Krepost kafetegia izango da bi kulturen arteko zubia; batetik, benetako elkarbizitza sortzeko, bizitzako eremuak elkarbanatuta, eta, bestetik, elkarteko emakumeei ahalduntzeko aukera eskaintzeko.
Eneritz Maiz Etxarri
Urteak dira Gaztaren Ibilbidea sortuta dagoela Goierrin. Aurten, ordea, egoerak horrela behartuta, lantoki bilakatu dute Nairobitarra elkarteko Josu Iztueta tolosarrak eta Iker Iriarte alegiarrak. Udan haurren eta helduen taldeekin egin dute behin baino gehiagotan ibilaldia, eta, eskaerei erantzunez, urrian beste bi egingo dituzte; bata euskaraz, eta bestea gaztelaniaz.
Kerman Garralda Zubimendi
Urretxuko Udala herriguneko alde zaharra berritzen ari da. Nagusiki, udaletxe aurreko plaza eta garai bateko kale nagusia; Iparragirre plaza eta kalea, hain justu. Urretxuko semerik ezagunenetako bat jaio zela 200 urte betetzen diren honetan, bere izena daramaten lekuak atondu dituzte.
Julen Aperribai
Maiatzean egin ohi dute ohiko jaialdia, baina, pandemia tarteko, bertan behera utzi, eta udazkenak lortu du Zarauzko Literaturia berriz hartzea. Gaur hasi eta igandera arte Zarauzko erdigunea hartuko du letren jaialdiak. Aforoak murriztuta eta segurtasun neurri zorrotzak aplikatu beharrak baldintzatutako aldia izango dute aurtengoa, baina jaialdiak eutsi dio bere ohiko egiturari. Atea: hitza da giltza goiburupean egingo dute, ateak zabaltzeko hitzak duen potentzialitatean indarra jarrita.
Apirila hasieran, konfinamendu betean, jaialdia bertan behera uztea erabaki zuten antolatzaileek. Egitaraua itxita zuten ordurako. Lehen kolpe hura leundu zuen bigarren iragarpenak: udazkenera atzeratuko zuten jaialdia. Moldez aldatuta izan arren, jaialdia egitea bera poztekoa da Imanol Manterola antolakuntza taldeko kidearentzat: "Garbi geneukan egin egin behar genuela. Aurrekontu bat bageneukan, eta, krisi egoera honetan galtzaile handienetarikoak sortzaileak direnez, beraien lana publiko aurrean aurkezteko aukera eman nahi genien". Gerora ezarri behar izan dituzten protokoloetatik harago, hori izan dute jaialdiaren baldintzatzaile nagusia, onartu duenez: egin ala ez erabakitzea. Kultur ekitaldiak berrabiaratu ahala, ordea, argiago ikusi dute egiteko aukera, "udako martxa ikusita, eta kontuan hartuta Zarauzko Modelon eta beste leku batzuetan ari zirela ekitaldiak antolatzen".
Liburu aurkezpenak, literaturaren bueltako emanaldiak eta liburu azoka. Horiek dira Literaturiaren zutabeak, eta aurten ere hala mantenduko dituzte programazioan. Bi espaziok egingo dute bateko eta besteko ekitaldien arteko banaketa. Modelo aretoan plazaratuko dituzte modu batera letraz bustitako emanaldiak: mahai inguruak, kontzertuak, antzezlanak eta bestelakoak. Lege Zaharren enparantzan ezarritako karpak hartuko ditu, berriz, liburu azoka eta liburu aurkezpenak. Ahotseneako kideen laguntza izango dute azken horietarako. "Liburuen aurkezpenekin-eta Durangoko Azokan zaila izango zutela ikusi zuten, eta jaialdian parte hartzea eskaini ziguten", azaldu du Manterolak. Hori du aurtengoak berrikuntza nabarmenetako bat, haren arabera, liburu azoka lekuz aldatzearekin batera. Musika plazan egin dute aurreko aldietan, eta Lege Zaharren enparantzan izango da aurten. Horrek azokari "ikusgarritasuna" emango diola uste du Manterolak.
Udaberrikoak, udazkenean
Bi uztatan banatu ohi da urteko literatur ekoizpena. Lan asko udaberrian aurkezten dituzte, baina udazkenean pilatzen dira gehientsuenak, Durangoko Azokaren aurretik. Joera hori hankaz gora jarri du pandemiak, eta ekoizpen berriei nahiz aurrez aurkezterik izan ez duten beste zenbaiti emango die plaza jaialdiak. "Aurkezpenak udaberrian egiteko aukera ematen zuen Literaturiak. Aurten, ordea, denak tropelean etorri dira", adierazi du Manterolak.
Guztiei jaialdian lekua egiten ahalegindu badira ere, egitarauaren oinarria aspalditik finkatuta zutela dio Manterolak, eta egoera ziurgabeak behartutako erabakiak gorabehera, lortu dutela hilabete hauetan guztietan horri eustea. Pozik eta eskertuta dago, parte hartu behar dutenek uneoro "erantzun ona" eman dietelako.
Eskertzak eta omenaldiak izango dira egitarauan bertan ere. Itzulpengintzari aitortza egingo diote bihar, eta EIZIE Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkartea omenduko dute. "Azkeneko urteetan, hainbat idazle itzulpengintzak euskal literaturari egindako ekarpena nabarmentzen ari dira, eta, guk ere ildo horrekin bat egiten dugunez, omenaldi hau egiteko momentu egokia zela iruditzen zitzaigun", arrazoitu du Manterolak. Ekitaldi horren ostean ere itzulpengintzari begira jarraituko dute, Itzulpengintza: mundura zabaltzeko eta mundua ekartzeko izenburuko mahai inguruan parte hartuko baitute Idoia Santamariak, Beñat Sarasolak eta Isabel Etxeberriak.
Igandean, berriz, Leire Bilbao idazlea omenduko dute, haur literaturari egindako ekarpenagatik, 12:00etan. Horren aurretik, Bilbao bera ipuin kontalari ariko da Modelo aretoan.
Miren Garate
Lehen aldiz, Ikusmira aldatzeko feminismotik zelatan ikastaroa antolatu du UEUk. Irakasleei bideratutako prestakuntza da, eta haren helburua iragana arakatzea, historia ofizialak kontatzen ez dituen emakumeen ekarpenak ezagutzeko. Esparru zabala aztertuko dute, hala nola pertsona arruntak, arlo jakin batzuetan nabarmendu diren emakumeak eta mugimendu feministan aritutako taldeak. Kattalin Artola Vazquez Emagineko kideak (Hernani, 1995) zuzenduko ditu saioak. Aste honetan egin dute lehena, online, eta urriaren 30ean amaituko da ikastaroa.
