Beñat Alberdi
Enpresa handiez gaindi, beste hainbat enpresa ez horren handik osatzen dute herri askoren paisaia. Zer gertatzen da, ordea, jabea erretiratzen bada, edo jabeak enpresa saldu nahi badu? Egoera horiei ahalik eta modurik egokienean erantzuteko antolatu ditu Debagoieneko Mankomunitateak Geroa bermatuz jardunaldiak. Kontua ez da inor egoera luzatzera behartzea, haria ez eteteko bitartekoak eskaintzea baizik.
Kerman Garralda Zubimendi
Euskal Herria harrera herria da, joaten den baino jende gehiago iristen baita. Halere, iraganean ez zen hala izan, XIX. mendean bereziki. «1837 eta 1840 artean, gutxienez 40.000 euskal herritarrek Hego Amerikarako bidaia egin zuten», hasi du azalpena Eider Arruti Ormaiztegiko Zumalakarregi museoko komunikazio arduradunak. «Despopulazioa kezka bilakatu zen orduan, lanerako eta ugaltzeko adina zuten gazte asko joan baitzen hara».
Mendian ibiltzeko usadioa aspaldikoa da Euskal Herrian. Urte osoan, bertako eta inguruko gailurrak milaka mendizaleren topagune izaten dira. Gaur-gaurkoz, ordea, COVID-19 birusagatik Hego Euskal Herrian indarrean sartu den alarma egoera dela eta, mendiek zein basoek bestelako irudi bat dute, eta ondorengo asteetan ere egoerak berdintsu jarraituko du. Izan ere, Espainiako Gobernuak hainbat neurri hartu ditu koronabirusari aurre egiteko; horien artean, kaleko aisialdi ekintzak debekatzea, baita mendiko jarduerak ere. Alarma egoera indarrean dela mendiko istripu bat gertatzen bada, zaurituak erreskatea ordaindu beharko du, eta ez da batere merkea.
Eusko Jaurlaritzak eta Europako hainbat hirik eta herrialdek egin duten bezala, Donostiako Udalak ere klima larrialdian dagoela aitortu du aste honetan, eta, horrekin batera, zenbait neurri iragarri ditu. Mugikortasunari lotutakoak dira horietako batzuk. Besteak beste, orduko 30 kilometrora mugatu nahi du abiadura hiriko ia auzo guztietan, aurrez Iruñeak eta Bilbok egin izan duten moduan. Donostiara sartzeko eta hiritik irteteko erabiltzen direnak izango dira salbuespena.
Patxi Salaberrik eta Luis Mari Zalduak ondutako Gipuzkoako herrien izenak. Lekukotasunak eta etimologia azterlana argitaratu du Euskaltzaindiak, liburuan eta PDF formatuan, eta akademiaren webgunean ere kontsultagarri dago. Azterlanak Gipuzkoako herrien izenak jasotzen ditu, eta baita auzo askorenak eta bestelako populazio gune batzuenak ere. Zehazki, 182 entitate bildu dituzte, 4.500 testigantzaz jantzita —horietarik 700, ahozkoak—. Izen bakoitzak historian erakutsi dituen formak eta duen edo dukeen azalpen etimologikoa dakartza, gainera.
Iñigo Muguruza baxu eta gitarra jotzaile irundarraren heriotzak hutsune handia utzi zuen iaz Irungo Moskun eta Euskal Herriko musikan oro har. Hutsune hori bezain handia da musikari ezagunak utzi duen arrastoa, Irungo hirian bereziki. Oholtzetatik kanpo, 25 urtez Irungo Musika Eskolan irakasle gisa aritu zen Muguruza, eta berak musikari zion pasio berbera transmititu die belaunaldi askori azken hamarkadetan. Bada, haren figura omendu eta egindako guztia eskertzeko beka bat sortzea erabaki du Irungo Udalak, Iñigo Muguruza Musika Beka.
Gaixotasun batek goitik behera alda dezake pertsona baten bizitza; planak, harremanak eta egunerokotasuna. Egun batetik bestera bizimodua birpentsatzera eramaten ditu asko, eta, batzuetan, haurrak izaten dira egoera horretatik pasatu behar dutenak. Gaixorik dauden ume zein gazteek ikasketekin jarraitzeko eta etorkizunari aurre egiteko zailtasunak izaten dituzte sarri, ikastetxera joan ezin direnean bereziki. Horri aurre egin eta hezkuntza prozesuarekin jarraitzeko laguntza izaten dute ikasleek Lasarte-Orian dagoen Ospitaleko, Etxez Etxeko eta Arreta Terapeutiko Hezigarrirako Gipuzkoako Lurralde Zentroari esker. Gaixotasun fisikoak zein psikiatrikoak dituzten ikasleei hezkuntza arreta ematen diete han. Zentroaren izenak dioen bezala, zerbitzua ospitalean zein etxez etxe jasotzen dute, eta gaixotasun mental larriak dituzten ikasleek ere badute aukera eskolaz aparteko klaseak jasotzeko.
Udazken aldera gerta daitekeenak kezkatzen ditu, batetik, Asteasuko Siemens Gamesa enpresako langileak, eta Asteasun bertan jarraitu ahal izango dutela lanean bermatu nahi dute. Bestetik, ez daude ados txandaka lan egiten duten langileen eta lanaldi zatikatua duten langileen artean dauden diferentziekin. Bi horiek dira negoziatzen ari diren lan hitzarmeneko puntu nagusiak. Zuzendaritzaren aldetik mugimendurik ez dagoela iritzita, astelehenean mugagabeko grebari ekin zioten.
Biztanleriaren egunerokotasunean izan dezakeen eragina erakutsi du aste honetan koronabirusak. Erakunde publikoek hartutako neurri gogorrak eta hainbat ekitaldi jendetsuri ezarritako murrizketak ikusita, badirudi COVID-19 gaitzak populazio osoaren aisialdi ohiturak alda ditzakeela. Gipuzkoan janariari lotuta joan ohi da sarri aisialdi hori, tartean, tabernako barran dagoen pintxoari lotuta. Hari ere eragingo diote koronabirusa kontrolpean mantentzeko neurriek, gutxienez Donostian.
Zirkuak betidanik liluratu nau. Txikitatik zirkuan lan egin nahi nuen, baina garbi neukan ezingo nintzela trapezista edo hezitzailea izan. Pailazoaren rola, ordea, asko gustatzen zitzaidan". Garikoitz Muñozen aitorpena da. Gurasoekin zirkura joateko ohitura zuen. Ramon Irizarrek, berriz, 12 urte zituela margotu zuen lehen aldiz aurpegia. "Pailazoa izan nahi nuen". Muñozen anaiaren bitartez ezagutu zuten elkar, eta geroxeago, Joxan Malvido batu zen taldera. Handik sortu zuten orain dela 25 urte Tutik clown pailazo taldea. Euskal Herrian, behinik behin, Gari, Montxo eta Joselontxo izenez dira ezagun. Mende laurden horretan makina bat saio eman dituzte etxean zein atzerrian, euren helburua zein den ahaztu gabe: ikusleei barre eginaraztea. "Denbora azkar pasatu da, baina merezi izan du".
