Juan Luis Zabala
Ez didak sinistuko! —esan zidan, tabernako terrazan garagardo banaren aurrean eseri ginenean—. Ba al dakik zein agurtu dudan oraintxe?
—Aztarrenik ere ez.
—Preso bat! Ziegako leihoan zegoan, barroteen atzean, pelikuletan bezala, eta begira geratu natzaiok, ezin izan diat beste inora begiratu. Eta nola berak ere ni ikusi nauela konturatu naizen, besoa altxatu diat agur moduan, eta berak gauza bera egin dik.
Miren Garate
Batetik, zaborra. "Jendeak bide bazterretan non-nahi uzten ditu poltsak, mantak, aulkiak...". Bestetik, gaizki aparkatutako autoak. "Aurrekoan baserritar batek ordu eta erdi eman zuen jendeari galdezka, auto bat zuelako etxe parean eta ezin zuelako berea atera". Bolumen altuan jarritako musika ere bai. "Bertako bizilagunentzat, faunarentzat eta ganaduarentzat ez da batere atsegina". Baimendu gabeko guneetako sua. "Arriskutsua izateaz gain, errautsak erreketara joaten dira, eta kaltegarriak dira". Eta libre dabiltzan zakurrak. "Gehienak ondo portatzen diren arren, nahikoa da bat gaizki portatzea eta ardiren bat akabatzea".
Gipuzkoako hainbat gunetan bildutako kexak dira horiek, gehien errepikatzen direnetako batzuk. Uda berezi honetan, ohi baino jende gehiago bildu da natur parkeetan eta aisialdirako egokitutako guneetan, hainbeste non arazoak ere sortu baitiren kasu batzuetan. "Errespetua" eskatu dute inguruko bizilagunek.
Kerman Garralda Zubimendi
Gipuzkoako urtegiek ia 40 milioi metro kubiko ur gordetzeko ahalmena dute, eta gaur egun, haien betetze maila %73an dago. Iñigo Elosegi Gipuzkoako Ur Partzuergoko zuzendariak dio ez dutela arazorik: "Nahiko lasai gabiltza. Urtegien egoeraren indizea kasu ia guztietan normala da. Horrek esan nahi du eguneko bolumena batez beste historian izan dugunaren gainetik dagoela". Soilik Barrendiolako (Legazpi), Ibai-ederko (Azpeitia) eta Lareoko (Ataun) urtegiak daude alerta-aurre egoeran. "Ez gara larritu behar. Erabateko normaltasunetik oso gertu gaude".
Aitziber Arzallus
Zertan lagundu dezaket?" galderari "zer dakizu egiten?" galderarekin erantzun ohi diote Marea Urdina elkarteko kideek. Horrela hasi zen haien eta Imanol Alesonen (Azkoitia, 1972) arteko elkarrizketa ere. Kirolari azkoitiarra mendian korrika egiten da abila, eta bere aletxoa modu horretan jartzea erabaki zuen. Horren emaitza da GR 11 Urdina egitasmoa. Pirinioetako zeharkaldirik luzeena da GR 11, Cap de Creusen (Girona, Herrialde Katalanak) hasi eta Higer lurmuturrean (Hondarribia) amaitzen den 850 kilometroko ibilbidea, eta egunotan horixe egiten ari da azkoitiarra, herritarrak arauz kanpoko funtzionaltasunen inguruan sentsibilizatzeko helburuarekin.
Karmele Uribesalgo
Koronabirusaren eraginez, aurten bertan behera gelditu da Behobia-Donostia lasterketa (20,1 kilometro) ezaguna. Azaroaren 8an ziren egitekoak, baina egin ezin diren ekitaldien zerrendara batu da. Lasterkari askorentzako hitzordu garrantzitsua izaten da; azken urteetan aldiko 30.000 parte hartzaile inguru izan ditu. Hala ere, ohiko proba egiterik ez dagoenez, aplikazio baten bidez egingo den Behobia birtual bat ari dira prestatzen. Fortuna Kirol Elkartea arduratzen da antolaketaz, eta kolpe gogorra izan da klubarentzat bertan behera utzi beharra. Izan ere, elkartearen diru sarreren erdia lasterketa horretatik iristen da.
Beñat Alberdi
Udaletako ordezkariek nahiago dute jaiak hitza bera ez erabili. Data seinalatu batzuek, ordea, badute festarekin lotutako konnotazioa. Udak utzi ditu herriko jaiak behar zutenen ordez antolatuta ekintzen erreferentziak. Urtaroa bere azken txanpan sartu den honetan, ospakizunek ere badute euren azken txanpa. Aste honetan ospatu dira sanmartinak Bergaran, eta bi aste barru egingo dituzten sanmigelak Oñatin. Mugak jarri dizkiete pasatutakoei, eta nola ospatu dabiltza etorriko direnekin.
Julen Aperribai
Hiriko kaleak eta plazak dantzarako agertoki izan daitezkeela dioen premisari erantzuten dio Dantza Hirian jaialdiak. Dantza garaikideko ikuskizunak paisaia urbanora eramaten ditu. Baiona eta Donostia arteko hirietan egiten dute, Euskal Eurohiria deituriko eremuaren barruan dauden horietan. Hamabosgarren aldia du aurten, eta Donostia izango du geraleku, gaur eta bihar.
M. Garate
Urumea eta Bidasoa ibaien arteko eremuan lan egiten du Tomas Aierbek. Basozaina da, eta zenbait herritako ordezkariek adierazitako kexen lekuko izan da aurtengo udan. Txantxetan, "kilometroko muga" aipatu ohi dute beren artean, autotik dista...
Miren Garate
Joan den astean estreinatu zuen Ekain Albitek (Zumaia, 1999) Haizearen egia film laburra. Euskal Herrian bizi den saharar bat da protagonista: Tahar. Aita hilzorian duela abisatu diote, eta etxera itzuli behar du, errefuxiatuen kanpalekura. Itzulera horretan, oroitzapenei, iraganari eta kontraesanei egin beharko die aurre. Filma "eztabaida berpizteko tresna" izatea nahi du zuzendariak.
Leire Narbaiza
Sasoi bitxiak bizi ditugu, ez bakarrik pandemia batek inguratu, bizitzaren arlo guztiak bete, eta solasaldi oro zipriztintzen dituelako. Martxo aurretik ere garai abozinatuak (eszentrikoak, bitxiak) ziren gureak "se ixen be ondo sorue da au mundu au bixi gariena", Kiromantzidxe poeman Sarrionandiak dioen moduan.
Zoroa da bizi garen mundu hau; ez da oraingo gauza, ostera, aspalditik dator kontua. Begi bistan —ipurdi bistan ez esatearren— dakusagu orain, baina arrazoia da sare sozialek nabarmendu egin dutela giza espeziaren jatorrizko lerdokeria. Ez du esan nahi denbora hauetan jende tentelagoa denik, ez. Garai hauetan sarriago irakurtzen dizkiegu jakintsukeriak koinatuei, besterik ez.
Hala, egunotan jakin dut orojakile ahohandi horietako baten eskutik, idazteko darabildan hizkuntza hau asmatua dela, ez dela antzestrala (antzinakoa), ezta benetako euskara ere. Engendro (munstrokeria) hutsa dela, Sabino Aranak diseinatu eta sortua. Gainera,—O, sorpresa!— asmakeria honek ez du hitzik Twitter esateko. Hori gutxi balitz, berba teknikoak eskuratzeko ere maileguetara jotzen du; beraz, beste mintzaira batzuetatik lapurtzen ditu hitzak, hain da pobrea euskara batua!
Bai, lagunok, halakoak takean-potean leitzen dira txioetan, gaiaz ezer gutxi dakitenen eskutik (edo atzamarretik?). Euskara batua zer den ere ez dakiten sasijakintsu horiek pare bat ideia —oker— solte lotu, Sabino tartean sartu, eta voilà, zirberespaziora jaurti! Erraz-erraza! Filologoak nonahi!
Sasiletradu horiek batzuetan ezjakintasunetik dihardute. Besteetan —gehienetan— maltzurkeriatik dabiltza, jakin dakitelako euskara batua sortzeak daukan garrantzia gure hizkuntzarendako. Kontzienteki edo inkontzienteki botako dituzte iritziak, baina guztiaren azpian badago arrazoi handi bat: batuak gaitu egiten duela euskara gaur eguneko mundurako, homologatu hizkuntza modernoak deitutakoekin, etorkizunerako erreminta erabilgarri bilakatu jakintza arlo guztietarako.
Batua gure hizkuntza komunitateko ezinbesteko zutoina bihurtu da. Etxe zaharretan igogailua eraikitzea bezalakoa: eraikin barrutik zutabe bat altxatuta, etxea indartzeko eta irmotzeko balio duela, euskarri argia delako. Ahaztu barik, solairuen arteko komunikazioa errazten duela, baita kalera irtetea ahalbidetu ere. Hori da batua. Eta astakeria horiek idazten dituztenek batuaren garrantzia sumatzen dute, hizkuntza kontuetan tutik ere jakin ez arren. Euren adierazpenak irakurrita, argi lagatzen digute euskarafobia dutela, ustezko kosmopolitak (kosmopaletoak) direla, edota Espainia bat, handi eta librearen zaleak.
Horrelakoekin zer egin da galdera. Barruan daramagun borrokazaleak diosku erantzun behar diegula, edo barregarri utzi denen aurrean. Senak, ordea, iradokitzen digu ez ikusiarena egiteko, erraza ez den arren odolberoa izanez gero. Zer egin beharko genuke horrelakoekin, jakinda ez dutela iritzia aldatuko? Baina, era berean, horrelako laidoak isilik jasan beharko genituzke? Ez dira odoluzkiak, lagunok. Estrategia komuna beharko genukeela uste dut zentzuzko eran, beti ere gure onerako, irainak gehitu egingo direlako, zalantza izpirik barik.
Harrigarria da bizi duguna, estrainioa. Zeren, izan ere, ondo zoroa da mundu hau bizi garena.
